English    Türkçe    فارسی   

6
394-418

  • باز آمد گفت از هر جنس هست  ** اغلب آن کاسه‌های رازیست 
  • Bey gidip geldi, her cins mal var, fakat çoğu Rey kâseleri deyince,

  • گفت کی بیرون شدند از شهر ری  ** ماند حیران آن امیر سست پی  395
  • Padişah, Rey’den ne vakit çıkmış? diye sordu. O aklı gevşek bey de âciz kaldı.

  • هم‌چنین تا سی امیر و بیشتر  ** سست‌رای و ناقص اندر کر و فر 
  • Böylece, otuz hattâ daha fazla beyin hepsi de âciz ve noksan çıktı.

  • گفت امیران را که من روزی جدا  ** امتحان کردم ایاز خویش را 
  • Bunun üzerine padişah beylere dedi ki: Ben bir gün tek başıma Eyaz’ımı sınadım.

  • که بپرس از کاروان تا از کجاست  ** او برفت این جمله وا پرسید راست 
  • Şu kervan nereden geliyor? Git anla dedim. Gitti, hepsini sorup öğrenmiş.

  • بی‌وصیت بی‌اشارت یک به یک  ** حالشان دریافت بی ریبی و شک 
  • Benim emrim olmadan kervanın bütün ahvalini, olduğu gibi bir bir anlattı.

  • هر چه زین سی میر اندر سی مقام  ** کشف شد زو آن به یکدم شد تمام  400
  • Bu otuz bey, otuz defada ne öğrenebildiyse o, hepsini birden öğrenip geldi.

  • مدافعه‌ی امرا آن حجت را به شبهه‌ی جبریانه و جواب دادن شاه ایشان را 
  • Beylerin,bu delili cebrice şüphelerle zayıflarmaya savaşmaları,padişahın onlara verdiği cevap

  • پس بگفتند آن امیران کین فنیست  ** از عنایتهاش کار جهد نیست 
  • Beyler, bu bir zekâ işi, o da Allah vergisi, çalışmakla olmaz ki.

  • قسمت حقست مه را روی نغز  ** داده‌ی بختست گل را بوی نغز 
  • Aya o güzel yüzü Allah vermiş, güle o hoş kokuyu Allah ihsan etmiş dediler.

  • گفت سلطان بلک آنچ از نفس زاد  ** ریع تقصیرست و دخل اجتهاد 
  • Padişah dedi ki: İnsanın elde ettiği şey zararsa çalışmamasından ileri gelmiştir, kârsa çalışıp çabalamasından.

  • ورنه آدم کی بگفتی با خدا  ** ربنا انا ظلمنا نفسنا 
  • Yoksa Âdem, “Rabbimiz, biz nefsimize zulmettik” der miydi.

  • خود بگفتی کین گناه از نفس بود  ** چون قضا این بود حزم ما چه سود  405
  • Bu suç bahtımdan. Kader böyleymiş,ihtiyatın tedbirin ne faydası var? derdi.

  • هم‌چو ابلیسی که گفت اغویتنی  ** تو شکستی جام و ما را می‌زنی 
  • İblis gibi hani. O da “Sen beni azdırdın. Hem kadehimizi kırıyor, hem de bizi dövüyorsun” demişti ya.

  • بل قضا حقست و جهد بنده حق  ** هین مباش اعور چو ابلیس خلق 
  • Halbuki takdir haktır ama, kulun çalışması da hak. Kendine gel de koca şeytan gibi kör olma.

  • در تردد مانده‌ایم اندر دو کار  ** این تردد کی بود بی‌اختیار 
  • İki iş arasında tereddütte kalıyoruz. Hiç ihtiyarımız olmasa bu tereddüt olur mu?

  • این کنم یا آن کنم او کی گود  ** که دو دست و پای او بسته بود 
  • İki eli, iki ayağı bağlı olan adam bunu mu yapsam onu mu, der mi?

  • هیچ باشد این تردد بر سرم  ** که روم در بحر یا بالا پرم  410
  • Denize mi dalsam, yücelere mi uçsam diye hiç tereddüde düşer mi?

  • این تردد هست که موصل روم  ** یا برای سحر تا بابل روم 
  • Musul’a mı gitsem, yoksa büyü öğrenmek için Babil’e mi diye düşüncelere kapılır mı?

  • پس تردد را بباید قدرتی  ** ورنه آن خنده بود بر سبلتی 
  • Şu halde tereddüt, bir kudrete delâlet eder. Böyle olmasa tereddüde düşenin bıyığına gülerler.

  • بر قضا کم نه بهانه ای جوان  ** جرم خود را چون نهی بر دیگران 
  • Yiğidim, kadere az bahane bul! Nasıl oluyor da suçunu başkalarına yükletiyorsun?

  • خون کند زید و قصاص او به عمر  ** می خورد عمرو و بر احمد حد خمر 
  • Zeyd, kana girsin, cezasını Amr çeksin... Amr, şarap içsin, Ahmet dayak yesin, bu olur mu?

  • گرد خود برگرد و جرم خود ببین  ** جنبش از خود بین و از سایه مبین  415
  • Kendi etrafında dolan, kendi suçunu gör. Hareketi güneşten bil, gölgeden bilme.

  • که نخواهد شد غلط پاداش میر  ** خصم را می‌داند آن میر بصیر 
  • Bir beyin bile ceza vermesi yanlış olmuyor, o gözü açık er, düşmanı biliyor.

  • چون عسل خوردی نیامد تب به غیر  ** مزد روز تو نیامد شب به غیر 
  • Bal şerbeti içersen başkasına humma gelmiyor. Gündüzün çalışıyorsun, akşamleyin ücretini başkası almıyor.

  • در چه کردی جهد کان وا تو نگشت  ** تو چه کاریدی که نامد ریع کشت 
  • Neye çalıştın da zararını, faydasını görmedin? Ne ektin de devşirme vakti onu biçmedin?