-
عقل باشد مرد را بال و پری ** چون ندارد عقل عقل رهبری 4075
- İnsana kol kanat akıldır. Adamın aklı olmazsa kendisine başka bir aklı kılavuz etmesi gerektir.
-
یا مظفر یا مظفرجوی باش ** یا نظرور یا نظرورجوی باش
- Ya üstün ol, ya üstünlüğü ara. Ya görüş sahibi ol, yahut bir görüş sahibi ara.
-
بی ز مفتاح خرد این قرع باب ** از هوا باشد نه از روی صواب
- Akıl anahtarı olmaksızın bu kapıyı açmaya kalkışmak beyhudedir, doğru değildir. Açılmaz.
-
عالمی در دام می‌بین از هوا ** وز جراحت‌های هم‌رنگ دوا
- Heva ve heves yüzünden bütün bir alemi tuzağa tutulmuş gör. İlaç rengindeki yaralara karmış bil.
-
مار استادست بر سینه چو مرگ ** در دهانش بهر صید اشگرف برگ
- Yılan, ölüm gibi göğsünün üstüne dayanıp ayağa kalkmış, ağzına da kuş avlamak için büyük bir yaprak almıştır.
-
در حشایش چون حشیشی او بپاست ** مرغ پندارد که او شاخ گیاست 4080
- Otlar arasında o da bir ot gibi boy vermiştir. Kuş, onu bir dal sanır.
-
چون نشیند بهر خور بر روی برگ ** در فتد اندر دهان مار و مرگ
- Yemek için yaprağın üstüne oturdu mu yılanın ve ölümün ağzına düşer.
-
کرده تمساحی دهان خویش باز ** گرد دندانهاش کرمان دراز
- Bir timsah, ağzını açar. Dişlerinin çevresinde uzun, uzun kurtlar vardır.
-
از بقیه‌ی خور که در دندانش ماند ** کرم‌ها رویید و بر دندان نشاند
- Yediğinin artığından dişlerinin arasında kalanlar kurtlanır, dişlerinin çevresinde kurtlar peydahlanır.
-
مرغکان بینند کرم و قوت را ** مرج پندارند آن تابوت را
- Kuşcağızlar, kurtları, o rızkı görüp o tabutu otlak sanırlar.
-
چون دهان پر شد ز مرغ او ناگهان ** در کشدشان و فرو بندد دهان 4085
- Ağzı, ansızın kuşlarla doldu mu derhal nefesini çeker, ağzını kapar.
-
این جهان پر ز نقل و پر ز نان ** چون دهان باز آن تمساح دان
- Bu ekmeklerle, azıklarla dolu olan alemi, o timsahın açılmış ağzı bil.
-
بهر کرم و طعمه ای روزی‌تراش ** از فن تمساح دهر آمن مباش
- Ey rızık kazanan! Kurt ve yeyim derdine düşüp zaman timsahının hilesinden emin olma.
-
روبه افتد پهن اندر زیر خاک ** بر سر خاکش حبوب مکرناک
- Tilki, toprağın altına yayılır, toprağın üstünde de hileli tohumlar vardır.
-
تا بیاید زاغ غافل سوی آن ** پای او گیرد به مکر آن مکردان
- Nihayet bir karga gaflette bulunur, oraya gelir konar. O hilebaz da derhal onun ayağını yakalayıverir.
-
صدهزاران مکر در حیوان چو هست ** چون بود مکر بشر کو مهترست 4090
- Hayvanlar da yüz binlerce hile varken artık hayvanlardan daha üstün olanda ne hileler bulunur?
-
مصحفی در کف چو زین‌العابدین ** خنجری پر قهر اندر آستین
- Zeynel-abidin gibi elinde bir Kuran, fakat yeninde kahredici bir hançer!
-
گویدت خندان کای مولای من ** در دل او بابلی پر سحر و فن
- Sana gelerek efendim der. Fakat gönlünde büyülerle, hilelerle dolu bir Babil var.
-
زهر قاتل صورتش شهدست و شیر ** هین مرو بی‌صحبت پیر خبیر
- Öldürücü zehirin görünüşü baldır, süttür. Kendine gel de haberdar bir pirin sohbeti olmadıkça yürüme.
-
جمله لذات هوا مکرست و زرق ** سوز و تاریکیست گرد نور برق
- Heva ve heves lezzetlerinin hepsi hiledir, riyadır. Her lezzet , etrafı karanlıklarla çevrilmiş şimşek ışığına benzer.
-
برق نور کوته و کذب و مجاز ** گرد او ظلمات و راه تو دراز 4095
- Derhal gelip geçen şimşek nuru, yalan ve geçici bir şeydir. Çevresinde karanlıklar var, yolunsa uzaktır senin.
-
نه به نورش نامه توانی خواندن ** نه به منزل اسپ دانی راندن
- Onun ışığıyla ne bir kitap okuyabilirsin, ne bir konağa at sürebilirsin.
-
لیک جرم آنک باشی رهن برق ** از تو رو اندر کشد انوار شرق
- Yalnız şimşek ışığına kapıldığının suçu olarak doğu nurları senden yüz çevirir.
-
می‌کشاند مکر برقت بی‌دلیل ** در مفازه‌ی مظلمی شب میل میل
- Kılavuz olmadıkça şimşek ışığı, seni geceleyin mil, mil karanlık bir çukura çeker.
-
بر که افتی گاه و در جوی اوفتی ** گه بدین سو گه بدان سوی اوفتی
- Gah, dağa düşersin, gah dereye. Gah bu yana düşersin, gah o yana.