-
گفت دردت چینم او خود درد بود ** مات بود ار چه به ظاهر برد بود 4310
- Senin derdini ben çekerim der ama o dert değildir, tortudur. Görünüşte sana tabidir ama hakikatte seni alt eder.
-
رو ز درمان دروغین می‌گریز ** تا شود دردت مصیب و مشک‌بیز
- Yürü yalancı dermandan kaç da derdin, sana derman olsun, iyileşsin, miskler saçsın.
-
گفت نه دزدی تو و نه فاسقی ** مرد نیکی لیک گول و احمقی
- Bekçi, evet; sen ne hırsızsın ne kötü bir adam. İyi adamsın ama aptalsın, ahmaksın.
-
بر خیال و خواب چندین ره کنی ** نیست عقلت را تسوی روشنی
- Bir rüyaya inanmış, bir hayale kapılmış, bu kadar yol aşıp buralara gelmişsin. Aklın yok galiba.
-
بارها من خواب دیدم مستمر ** که به بغدادست گنجی مستتر
- Ben yıllardır biteviye Bağdat’ta bir define var,
-
در فلان سوی و فلان کویی دفین ** بود آن خود نام کوی این حزین 4315
- Filan yerde, filan mahallede gömülüdür diye görürüm, der demez adam kendine geldi. Çünkü bekçi, kendisinin mahallesini söylüyordu.
-
هست در خانه‌ی فلانی رو بجو ** نام خانه و نام او گفت آن عدو
- Bekçi sözüne devam etti: Yürü derler, filanın evinde o define. Adam büsbütün ayıldı. Çünkü o düşman, kendisinin evini ve adını söylemekteydi.
-
دیده‌ام خود بارها این خواب من ** که به بغدادست گنجی در وطن
- Bekçi söylüyordu: Ben defalarca bu rüyayı gördüm. Bağdat’ta böyle bir define var dediler de,
-
هیچ من از جا نرفتم زین خیال ** تو به یک خوابی بیایی بی‌ملال
- Bu hayale kapılıp yerimden bile kıpırdamadım. Sense hiç usanmadan bir rüyaya kapılıp buralara kadar geliyorsun.
-
خواب احمق لایق عقل ویست ** هم‌چو او بی‌قیمتست و لاشیست
- Ahmak adamın rüyası da aklınca olur; aklı gibi değersizdir, bir şeye yaramaz.
-
خواب زن کمتر ز خواب مرد دان ** از پی نقصان عقل و ضعف جان 4320
- Bil ki aklı ve ruhu da zayıf olduğu için kadının rüyası, erkeğin rüyasından daha aşağıdır, daha değersizdir.
-
خواب ناقص‌عقل و گول آید کساد ** پس ز بی‌عقلی چه باشد خواب باد
- Aklı kıt ve ahmak adamın rüyasında bir kıymet olmaz. Akılsızlıktan ne çıkar? Yel gibi bir rüya!
-
گفت با خود گنج در خانه‌ی منست ** پس مرا آن‌جا چه فقر و شیونست
- Adam kendi kendine, define evimdeymiş de neden yoksulluktan feryad ederim?
-
بر سر گنج از گدایی مرده‌ام ** زانک اندر غفلت و در پرده‌ام
- Definenin başında yoksulluktan ölüyormuşum. Ne kadar da gaflet içindeymişim, ne kadar da perde ardındaymışım, gözüm örtülüymüş, dedi.
-
زین بشارت مست شد دردش نماند ** صد هزار الحمد بی لب او بخواند
- Bu muştuluktan sarhoş oldu, derdi kalmadı. Dilsiz, dudaksız yüz binlerce hamd okudu.
-
گفت بد موقوف این لت لوت من ** آب حیوان بود در حانوت من 4325
- İçinden nasibine ermek için bu sıkıntıya uğramam lazımmış. Halbuki abıhayat, benim meyhanemdeymiş.
-
رو که بر لوت شگرفی بر زدم ** کوری آن وهم که مفلس بدم
- Yürü, ben yüce bir nimete nail oldum. Kendimi müflis sanıyordum, o körlüğe rağmen bu nimeti buldum.
-
خواه احمق‌دان مرا خواهی فرو ** آن من شد هرچه می‌خواهی بگو
- İster bana ahmak de, ister aşağılık bir adam. O define benim oldu ya, sen dilediğini söyle.
-
من مراد خویش دیدم بی‌گمان ** هرچه خواهی گو مرا ای بددهان
- Ben şüphesiz olarak muradımı gördüm. A kötü ağızlı, sen ne istersen söyle.
-
تو مرا پر درد گو ای محتشم ** پیش تو پر درد و پیش خود خوشم
- Ey ulu er, sen bana dertli de. Sence dertliyim ama kendimce hoşum ben.
-
وای اگر بر عکس بودی این مطار ** پیش تو گلزار و پیش خویش راز 4330
- Eğer bu iş aksine olsaydı da sana gül bahçesi, bana hor hakir bir yet kesilseydi ne yapardım, vay bana dedi.
-
مثل
- Örnek
-
گفت با درویش روزی یک خسی ** که ترا این‌جا نمی‌داند کسی
- Aşağılık bir adam, bir gün yoksulun birine dedi ki: Burada seni kimse bilmiyor.
-
گفت او گر می‌نداند عامیم ** خویش را من نیک می‌دانم کیم
- Yoksul, "Yabancıyım, bilmiyebilir. Fakat ben kim olduğunu biliyorum ya.
-
وای اگر بر عکس بودی درد و ریش ** او بدی بینای من من کور خویش
- İş aksi olsaydı, dertlere, yaralara uğr asaydı m, o görseydi de ben kör olsaydım, kendimi görmeseydim ne yapardım?
-
احمقم گیر احمقم من نیک‌بخت ** بخت بهتر از لجاج و روی سخت
- İstersen beni ahmak say. Ahmağım, fakat talihini iyi. Talihli olmak, inattan, ısrardan daha iyidir.