-
گرچه او فتراک شاهنشه گرفت ** آخر از عین الکمال او ره گرفت 4875
- Gerçi şehzade, o padişahlar padişahının terkisine yapıştı, fakat nihayet göze geldi, yolu tutup gitti.
-
و آن سوم کاهل‌ترین هر سه بود ** صورت و معنی به کلی او ربود
- Üçüncü kardeşleri, her üçünün de en tembeliydi; fakat suret bakımından da öndülü o kaptı, mâna bakımından da.
-
وصیت کردن آن شخص کی بعد از من او برد مال مرا از سه فرزند من کی کاهل‌ترست
- Bir adamın, benden sonra malımı üç oğlumun en tembeli hangisiyse o alsın diye vasiyette bulunması
-
آن یکی شخص به وقت مرگ خویش ** گفت بود اندر وصیت پیش‌پیش
- Bir adam, ölürken peşin peşin vasiyette bulunmaktaydı.
-
سه پسر بودش چو سه سرو روان ** وقف ایشان کرده او جان و روان
- Yürüyen selviye benzer üç oğlu vardı. Canını, malını onlara vakfetmişti.
-
گفت هرچه در کفم کاله و زرست ** او برد زین هر سه کو کاهل‌ترست
- Dedi ki: Elimizde ne kadar kumaşım, ne kadat altınım varsa bu üçünden en tembelinin.
-
گفت با قاضی و پس اندرز کرد ** بعد از آن جام شراب مرگ خورد 4880
- Kadıya vasiyetini söyledi, bir hayli öğütlerde bulunduktan sonra ecel şerbetini içti.
-
گفته فرزندان به قاضی کای کریم ** نگذریم از حکم او ما سه یتیم
- Oğulları kadıya dediler ki: Ey kerem sahibi, üçümüz de yetimiz. Babamızın hükmünden dışarı çıkmayız.
-
-
سمع و طاعه میکنیم او راست دست ** آنچه او فرمود بر ما نافذست // ما چو اسماعیل ز ابراهیم خود ** سر نپیچیم ارچه قربان میکند
- Biz, İsmail gibi bizi kurban bile etse İbrahimimizden baş çevirmez, ona isyan etmeyiz.
-
گفت قاضی هر یکی با عاقلیش ** تا بگوید قصه‌ای از کاهلیش
- Kadı dedi ki: Her birimiz akıllıca tembelliğine ait bir hikâye söylesin de
-
تا ببینم کاهلی هر یکی ** تا بدانم حال هر یک بی‌شکی 4885
- Bakalım hangimiz daha tembel. Her birinizin halini anlıyayım bir kere şüphem kalmasın.
-
عارفان از دو جهان کاهل‌ترند ** زانک بی شد یار خرمن می‌برند
- Arifler, iki âleme de aldırış etmezler. İki âlemde de tembeldir onlar. Çünkü nadassız harman devşirirler.
-
کاهلی را کرده‌اند ایشان سند ** کار ایشان را چو یزدان میکند
- Onlar, tembelliğini senet edinmişlerdir. Çünkü onların işini Tanrı başarır.
-
کار یزدان را نمی‌بینند عام ** می‌نیاسایند از کد صبح و شام
- Halk, Tanrı'nın işini görmez. Bu yüzden de sabah akşam dilencilikten vazgeçerler.
-
هین ز حد کاهلی گویید باز ** تا بدانم حد آن از کشف راز
- Evet, tembelliğinizi söyleyin de sırrınızı anlayayım, tembelliğinizin derecesini bileyim.
-
بی‌گمان که هر زبان پرده‌ی دلست ** چون بجنبد پرده سرها واصلست 4890
- Şüphe yok her dil, gönüle perdedir. Perde deprendi mi sırlara erilir.
-
پرده‌ی کوچک چو یک شرحه کباب ** می‌بپوشد صورت صد آفتاب
- Kebap olmuş bir et parçası kadar küçücük bir perde yüzlerce güneşi örter.
-
گر بیان نطق کاذب نیز هست ** لیک بوی از صدق و کذبش مخبرست
- Hattâ söz, yalan bile olsa sözdeki koku, onun doğru, yahut yalan olduğunu haber verir.
-
آن نسیمی که بیایدت از چمن ** هست پیدا از سموم گولخن
- Çayırlıktan, çimenlikten gelen yel, külhandan esip gelen yelden farkedilir.
-
بوی صدق و بوی کذب گول‌گیر ** هست پیدا در نفس چون مشک و سیر
- Doğru sözle ahmağı aldatan yalan misk ve sarımsak kokusu gibi nefesten anlaşılır.
-
گر ندانی یار را از ده‌دله ** از مشام فاسد خود کن گله 4895
- İkilikli ve münafık dostunu, münafıklığından anlamıyorsan ondan gelen pis kokudan anla.
-
بانگ حیزان و شجاعان دلیر ** هست پیدا چون فن روباه و شیر
- Puştların nârasiyle babayiğit erlerin narası, tilkiyle aslanın sesi gibi farkedilir.
-
یا زبان هم‌چون سر دیگست راست ** چون بجنبد تو بدانی چه اباست
- Yahut da dil, tenceresinin kapağına benzer. Oynadı, açıldı mı içinde ne yemek var, anlarsın.
-
از بخار آن بداند تیزهش ** دیگ شیرینی ز سکباج ترش
- Aklı keskin adam, tencerede tatlı yemek mi var, sirkeli ve ekşi aş mı? Dumanından anlar.
-
دست بر دیگ نوی چون زد فتی ** وقت بخریدن بدید اشکسته را
- Biri, yeni bir çömlek almak istese alırken çömleğe elini vurdu mu kırıksa derhal anlar, kırığını görür.