English    Türkçe    فارسی   

2
1232-1281

  • مدتی فردا و فردا وعده داد ** شد درخت خار او محکم نهاد
  • Bir müddet “Yarın, yarın” diye vade verip durdu. Bu müddet için de diktiği dikenler kökleşti, kuvvetlendi.

  • گفت روزی حاکمش ای وعده کژ** پیش آ در کار ما وا پس مغژ
  • Vali, bir gün “ Ey vadin de durmayan, beri gel, emrettiğimiz işi sürüncemede bırakma” dedi.

  • گفت الایام یا عم بیننا ** گفت عجل لا تماطل دیننا
  • Adam dedi ki: Babacığım, bir hayli gün var, bugün olmazsa yarın! ”Vali “ Hayır, acele davran, işi savsaklama.

  • تو که می‏گویی که فردا این بدان ** که به هر روزی که می‏آید زمان‏ 1235
  • Sen bu işi yarın görürüm diyorsun ama şunu bil ki gün geçtikçe,

  • آن درخت بد جوان‏تر می‏شود ** وین کننده پیر و مضطر می‏شود
  • O dikenler daha ziyade yeşeriyor, dikeni sökecek de ihtiyarlayıp âciz bir hale geliyor.

  • خار بن در قوت و برخاستن ** خار کن در پیری و در کاستن‏
  • Diken kuvvetlenmekte, büyümekte, diken sökecekse ihtiyarlamakta, kuvvetten düşmekte.

  • خار بن هر روز و هر دم سبز و تر ** خار کن هر روز زار و خشکتر
  • Diken her gün, her an yeşerip tazelenmekte. Diken her gün perişan bir hale gelmekte, kuruyup kalmakta!

  • او جوانتر می‏شود تو پیرتر ** زود باش و روزگار خود مبر
  • O daha ziyade gençleşiyor, sen daha fazla ihtiyarlıyorsun. Çabuk ol, zamanını geçirme” dedi.

  • خار بن دان هر یکی خوی بدت ** بارها در پای خار آخر زدت‏ 1240
  • Her kötü huyunu bir diken bil; dikenler kaç keredir senin ayağını zedelemekte.

  • بارها از خوی خود خسته شدی ** حس نداری سخت بی‏حس آمدی‏
  • Nice defalardır kötü huydan perişan bir hale düştün. Fakat duygun yok ki. Pek duygusuzlaştın.

  • گر ز خسته گشتن دیگر کسان ** که ز خلق زشت تو هست آن رسان‏
  • Çirkin huyundan başkalarını, zarara soktuğundan başkalarına mazarrat verdiğinden,

  • غافلی باری ز زخم خود نه‏ای ** تو عذاب خویش و هر بیگانه‏ای‏
  • Gafilsen hiç olmazsa kendi yaraladığını bilirsin ya. Sen hem kendine azapsın, hem başkalarına!

  • یا تبر برگیر و مردانه بزن ** تو علی‏وار این در خیبر بکن‏
  • Ya baltayı al, ercesine vur, Ali gibi bu Hayber kapısını kopar.

  • یا به گلبن وصل کن این خار را ** وصل کن با نار نور یار را 1245
  • Yahut bu dikeni gülfidanına ulaştır, sevgilinin nurunu nâra kavuştur?

  • تا که نور او کشد نار تو را ** وصل او گلشن کند خار تو را
  • Da onun nuru senin ateşini söndürsün; vuslatı, dikenini gül bahçesi haline getirsin.

  • تو مثال دوزخی او مومن است ** کشتن آتش به مومن ممکن است‏
  • Sen cehenneme benziyorsun, o ise mümindir. Mümine ateşi söndürmek imkânı var .

  • مصطفی فرمود از گفت جحیم ** کاو به مومن لابه گر گردد ز بیم‏
  • Mustafa, cehennemin sözünü naklederek buyurdu ki: “ Cehennem, korkusundan mümine yalvararak,

  • گویدش بگذر ز من ای شاه زود ** هین که نورت سوز نارم را ربود
  • “Padişahım, çabuk geç, Nurun, ateşimi söndürecek” der.

  • پس هلاک نار نور مومن است ** ز انکه بی‏ضد دفع ضد لا یمکن است‏ 1250
  • Şu halde ateşi helâk eden, müminin nurudur. Çünkü bir şeyi zıddından başka bir şeyle gidermek imkânsızdır.

  • نار ضد نور باشد روز عدل ** کان ز قهر انگیخته شد این ز فضل‏
  • Adalet gününde ateş, nurun zıddıdır, zira ateş kahırdan meydana gelmedir, nur, ihsan ve fazıldan.

  • گر همی‏خواهی تو دفع شر نار ** آب رحمت بر دل آتش گمار
  • Ateşin şerrini defetmek istiyorsan ateşin gönlüne rahmet suyunu saç!

  • چشمه‏ی آن آب رحمت مومن است ** آب حیوان روح پاک محسن است‏
  • O rahmet suyunun kaynağı mümindir. Âbıhayat, ihsan sahibinin pak ruhudur.

  • بس گریزان است نفس تو از او ** ز انکه تو از آتشی او آب جو
  • Nefsin ondan kaçmakta. Çünkü sen ateştensin, o su, ırmak suyu.

  • ز آب آتش ز آن گریزان می‏شود ** کاتشش از آب ویران می‏شود 1255
  • Ateş, sudan söndüğündendir ki sudan kaçmaktadır.

  • حس و فکر تو همه از آتش است ** حس شیخ و فکر او نور خوش است‏
  • Senin duygun, fikrin hep ateşten. Şeyhin duygusu ve fikri ise o güzel nur.

  • آب نور او چو برآتش چکد ** چک چک از آتش بر آید بر جهد
  • Onun nur suyu ateşe damladı mı ateşten cız, cız sesi çıkmaya başlar.

  • چون کند چک چک تو گویش مرگ و درد ** تا شود این دوزخ نفس تو سرد
  • O cızladıkça sen ona “ Öl, bit” de ki, bu nefis cehennemin sönsün.

  • تا نسوزد او گلستان تو را ** تا نسوزد عدل و احسان تو را
  • Sönsün ki senin gül bahçeni yakmasın; senin adalet ve ihsanını söndürmesin.

  • بعد از آن چیزی که کاری بردهد ** لاله و نسرین و سیسنبردهد 1260
  • O söndükten sonra ne dikersen biter… Lâleler, ak güller, marsamalar çıkar.

  • باز پهنا می‏رویم از راه راست ** باز گرد ای خواجه راه ما کجاست‏
  • Yine doğru yoldan alabildiğine gidiyoruz. Hocam, dön geri, yolumuz nerede?

  • اندر آن تقریر بودیم ای حسود ** که خرت لنگ است و منزل دور زود
  • Şunu anlatıyorduk: Hasetçi adam, senin eşeğin topal, konak yeri de adamakıllı uzak.

  • سال بی‏گه گشت وقت کشت نی ** جز سیه رویی و فعل زشت نی‏
  • Yıl geçti, ekin vakti değil. Yüz karalığından, kötü işten başka da mahsul yok.

  • کرم در بیخ درخت تن فتاد ** بایدش بر کند و در آتش نهاد
  • Ten ağacına kurt düştü. Onu söküp ateşe atmak lâzım.

  • هین و هین ای راه رو بی‏گاه شد ** آفتاب عمر سوی چاه شد 1265
  • Yolcu, kendine gel, kendine… Vakit geçti, ömür güneşi kuyuya doğruldu.

  • این دو روزک را که زورت هست زود ** پیر افشانی بکن از راه جود
  • Bu iki günceğizinde olsun, kuvvetin varken kocalığını Hak yoluna sarf et.

  • این قدر تخمی که مانده ستت بباز ** تا بروید زین دو دم عمر دراز
  • Elinde kalan şu kadarcık tohumu olsun ek de bu iki anlık müddetten uzun bir ömür bitsin.

  • تا نمرده ست این چراغ با گهر ** هین فتیله‏اش ساز و روغن زودتر
  • Bu aydın çırağ sönmeden kendine gel de hemen fitilini düzelt, yağını tazele.

  • هین مگو فردا که فرداها گذشت ** تا به کلی نگذرد ایام کشت‏
  • Yarın yaparım deme. Nice yarınlar geçti. Ekin zamanı tamamıyla geçmesin ,agâh ol!

  • پند من بشنو که تن بند قوی است ** کهنه بیرون کن گرت میل نوی است‏ 1270
  • Nasihatimi dinle: Ten, kuvvetli bir bağdır. Yeniyi istiyorsan, eskiden soyun!

  • لب ببند و کف پر زر بر گشا ** بخل تن بگذار و پیش آور سخا
  • Dudağını yum, altın dolu avucunu aç. Ten nekesliğini bırak, cömertliği ele al.

  • ترک شهوتها و لذتها سخاست ** هر که در شهوت فرو شد بر نخاست‏
  • Cömertlik, şehvetleri, lezzetleri terk etmedir. Şehvet yüzünden düşen kalkmamıştır.

  • این سخا شاخی است از سرو بهشت ** وای او کز کف چنین شاخی بهشت‏
  • Bu cömertlik, cennet selvisinin bir dalıdır. Yazıklar olsun böyle bir dalı elinden bırakana.

  • عروة الوثقی است این ترک هوا ** بر کشد این شاخ جان را بر سما
  • Bu heva ve hevesi bırakma, sapasağlam bir iptir. Bu dal, canı göğe çeker.

  • تا برد شاخ سخا ای خوب کیش ** مر ترا بالا کشان تا اصل خویش‏ 1275
  • Ey güzel yollu, cömertlik dalı seni yukarı çeke, çeke aslına eriştirdi mi,

  • یوسف حسنی و این عالم چو چاه ** وین رسن صبر است بر امر اله‏
  • Güzellik Yusuf’un, bu âlem kuyu gibidir. Bu ip de Allah emrine sabretmedir.

  • یوسفا آمد رسن در زن دو دست ** از رسن غافل مشو بی‏گه شده ست‏
  • Ey Yusuf, ip sarktı, iki elinle yapış. İpten gafil olma, vakit geçiyor.

  • حمد لله کین رسن آویختند ** فضل و رحمت را بهم آمیختند
  • Allah’a hamdolsun ki bu ipi sarkıttılar, fazıl ve rahmeti birbirine kattılar.

  • تا ببینی عالم جان جدید ** عالم بس آشکار ناپدید
  • Bu ipe yapış da yeni bir can âlemi apaşikar, fakat görünmez bir âlem göresin.

  • این جهان نیست چون هستان شده ** و آن جهان هست بس پنهان شده‏ 1280
  • Hakikatte yok olan şu cihan var gibi görünmekte, hakikatte var olan cihan da adamakıllı gizlenmede.

  • خاک بر باد است و بازی می‏کند ** کژنمایی پرده سازی می‏کند
  • Rüzgâr esti mi toz toprak görünür, uçup savrulur, rüzgâr görünmez. Toz toprak kendisini gösterir, rüzgâra perde olur.