English    Türkçe    فارسی   

2
2314-2363

  • حق آن که چرخه‏ی چرخ ترا ** کرد گردان بر فراز این سرا
  • Bu yapının üstünde senin çarkını döndüren hakkı için.

  • که دگرگون گردی و رحمت کنی ** پیش از آن که بیخ ما را بر کنی‏ 2315
  • Kökümüzü söküp çıkarmadan biraz da başka türlü dön, merhamete gel.

  • حق آن که دایگی کردی نخست ** تا نهال ما ز آب و خاک رست‏
  • Emriyle önce dadılığımızı yaptığın, fidanımızı sudan, topraktan bitirdiğin Tanrı hakkı için;

  • حق آن شه که ترا صاف آفرید ** کرد چندان مشعله در تو پدید
  • Seni sâf yaratan, sen de bu kadar meşaleler meydana getiren padişah hakkı için.

  • آن چنان معمور و باقی داشتت ** تا که دهری از ازل پنداشتت‏
  • O seni o kadar mamur ve baki bir hale soktu ki, Dehrî, nihayet senin evveline evvel yok sandı.

  • شکر دانستیم آغاز ترا ** انبیا گفتند آن راز ترا
  • Şükür olsun ki senin evvelini bildik. Peygamberler sırrını söyledi.

  • آدمی داند که خانه حادث است ** عنکبوتی نه که در وی عابث است‏ 2320
  • İnsan olan bilir ki o, sonradan yapılmalıdır. Fakat evde ağ kuran örümcek ne bilsin!

  • پشه کی داند که این باغ از کی است ** کاو بهاران زاد و مرگش در دی است‏
  • Sivrisinek ne bilir, bu bağ kimin? Baharın doğar, kışın ölür.

  • کرم کاندر چوب زاید سست حال ** کی بداند چوب را وقت نهال‏
  • Tahta içinde sınık bir halde doğan kurt, tahtanın fidanlık halini bilir mi?

  • ور بداند کرم از ماهیتش ** عقل باشد کرم باشد صورتش‏
  • Bilse bilse o vakit mahiyeti itibariyle akıl sahibi olur, isterse sureti kurt olsun.

  • عقل خود را می‏نماید رنگها ** چون پری دور است از آن فرسنگ‏ها
  • Akıl, kendini renk, renk, çeşit, çeşit gösterir, ama peri gibi o suretlerden fersahlarca uzaktır.

  • از ملک بالاست چه جای پری ** تو مگس پری به پستی می‏پری‏ 2325
  • Hatta peri de nedir ki? Melekten bile üstündür. Fakat sen sinek kanatlısın da onun için aşağılarda uçuyorsun.

  • گر چه عقلت سوی بالا می‏پرد ** مرغ تقلیدت به پستی می‏چرد
  • Gerçi aklın, seni yüceliklere çekmekte; ama taklit kurşun aşağılıklarda yayılmakta.

  • علم تقلیدی وبال جان ماست ** عاریه ست و ما نشسته کان ماست‏
  • Taklitten doğan bilgi canımızın vebalidir, iğretidir. Bizse o bizim malımızdır diye oturup kalmışız.

  • زین خرد جاهل همی باید شدن ** دست در دیوانگی باید زدن‏
  • Bu çeşit akıldansa cahil olmak daha iyi. Deliliğe vurmak daha yeğ!

  • هر چه بینی سود خود ز آن می‏گریز ** زهر نوش و آب حیوان را بریز
  • Faydanı nede görüyorsan ondan kaç. Zehir iç, Âbıhayatı dök!

  • هر که بستاند ترا دشنام ده ** سود و سرمایه به مفلس وام ده‏ 2330
  • Seni öveni söv, kazancını, sermayeni müflise borç ver!

  • ایمنی بگذار و جای خوف باش ** بگذر از ناموس و رسوا باش و فاش‏
  • Eminliği bırak, korku yerine var. Namusu terk et, apaçık rüsvay ol!

  • آزمودم عقل دور اندیش را ** بعد از این دیوانه سازم خویش را
  • Ben uzun uzadıya ilerisini düşünen aklı denedim. Bundan böyle divaneliğe vuracağım!

  • عذر گفتن دلقک با سید که چرا فاحشه را نکاح کرد
  • Seyyid’in “Niçin orospuyu aldın?” demesi üzerine Delkak’ın mazereti

  • گفت با دلقک شبی سید اجل ** قحبه‏ای را خواستی تو از عجل‏
  • Seyyid-i Ecel, bir gece Delkak’a “Hemencecik bir orospuyu neden aldın?

  • با من این را باز می‏بایست گفت ** تا یکی مستور کردیمیت جفت‏
  • Bunu bana söylemeliydin. Sana namuslu bir kız alırdık” dedi.

  • گفت نه مستور صالح خواستم ** قحبه گشتند و ز غم تن کاستم‏ 2335
  • Delkak “Dokuz tane namuslu, temiz kadın aldım, hepsi orospu oldu. Derdimden eridim, bittim.

  • خواستم این قحبه را بی‏معرفت ** تا ببینم چون شود این عاقبت‏
  • Bunun üzerine bu hiçbir işe yaramaz orospuyu aldım. Görelim bakalım, bunun sonu ne olacak?” dedi.

  • عقل را من آزمودم هم بسی ** زین سپس جویم جنون را مغرسی‏
  • Ben, birçok defalar aklı sınadım. Bundan sonra bir tarla arayacak, oraya delilik tohumu saçacağım!

  • به حیلت در سخن آوردن سائل آن بزرگ را که خود را دیوانه ساخته بود
  • Birisinin kendisini deli gösteren bir uluyu hile ile söyletmesi

  • آن یکی می‏گفت خواهم عاقلی ** مشورت آرم بدو در مشکلی‏
  • Birisi” Bir akıllı arıyorum, onunla meşverette bulunacağım, bir müşkülüm var, ona söyleyeceğim” dedi.

  • آن یکی گفتش که اندر شهر ما ** نیست عاقل جز که آن مجنون‏نما
  • Bu sözü duyan da “Şehrimizde kendisini deliliğe vuran birisi var, ondan başka akıllı yok.

  • بر نیی گشته سواره نک فلان ** می‏دواند در میان کودکان‏ 2340
  • İşte bir sopaya binmiş, çocuklarla beraber koşup duruyor.

  • صاحب رای است و آتش پاره‏ای ** آسمان قدر است و اختر باره‏ای‏
  • Rey ve tedbir sahibi, ateş parçası gibi bir adamdır. Kadri gök gibi yüce, yıldızlar yağdırıcı bir zattır.

  • فر او کروبیان را جان شده ست ** او در این دیوانگی پنهان شده ست‏
  • Kudreti, parlaklığı, Kerrûbilere can olmuştur. O, kendisini bu divanelikte gizlemiştir.” dedi.

  • لیک هر دیوانه را جان نشمری ** سر منه گوساله را چون سامری‏
  • Fakat her divaneyi kendine can sayma.. Sâmiri gibi buzağıya secde etme.

  • چون ولیی آشکارا با تو گفت ** صد هزاران غیب و اسرار نهفت‏
  • Bir veli sana gayb’a ait yüz binlerce şeyi, yüz binlerce sırrı apaçık söylese bile,

  • مر ترا آن فهم و آن دانش نبود ** واندانستی تو سرگین را ز عود 2345
  • Sen de o anlayış, o bilgi olmadıkça yine fışkıyı ödağacından ayırt edemezsin.

  • از جنون خود را ولی چون پرده ساخت ** مر و را ای کور کی خواهی شناخت‏
  • Veli, kendisine deliliği perde etti mi, ey kör, sen onu nasıl tanıyabilirsin?

  • گر ترا باز است آن دیده‏ی یقین ** زیر هر سنگی یکی سرهنگ بین‏
  • Eğer yakîn gözün açıksa bak da her taşın altında bir erin gizli olduğunu gör!

  • پیش آن چشمی که باز و رهبر است ** هر گلیمی را کلیمی در بر است‏
  • Yol gösterici ortada, göz önünde; her Kelîm’in bir kilime bürünmüş olduğu meydandadır.

  • مر ولی را هم ولی شهره کند ** هر که را او خواست با بهره کند
  • Veliyi meşhur eden yine velidir. Veli, kime dilerse nasip verir.

  • کس نداند از خرد او را شناخت ** چون که او مر خویش را دیوانه ساخت‏ 2350
  • Fakat deliliğe vurdu mu kimse akıl edip de onu anlayamaz.

  • چون بدزدد دزد بینایی ز کور ** هیچ یابد دزد را او در عبور
  • Bir hırsız, körden bir şey çaldı mı kör, onu bulabilir mi hiç?

  • کور نشناسد که دزد او که بود ** گر چه خود بر وی زند دزد عنود
  • Hırsız, gelip ona çatsa bile kör, hırsız kimdir? Ne anlasın?

  • چون گزد سگ کور صاحب ژنده را ** کی شناسد آن سگ درنده را
  • Köpek, kör yoksulu ısırsa bile kör, kendisini dalayan köpeği nereden bilecek?

  • حمله بردن سگ بر کور گدا
  • Köpeğin kör bir dilenciye saldırması

  • یک سگی در کوی بر کور گدا ** حمله می‏آورد چون شیر وغا
  • Bir köpek, mahallede bir kör bir dilenciye savaş aslanı gibi saldırdı.

  • سگ کند آهنگ درویشان به خشم ** در کشد مه خاک درویشان به چشم‏ 2355
  • Ay bile yoksulların izi tozunu gözüne sürme gibi çektiği halde, köpek, kızgınlıkla yoksullara saldırır.

  • کور عاجز شد ز بانگ و بیم سگ ** اندر آمد کور در تعظیم سگ‏
  • Kör, köpeğin sesinden korktu, âciz oldu. Ona tâzim etmeye başladı:

  • کای امیر صید و ای شیر شکار ** دست دست تست دست از من بدار
  • “Ey avcılar beyi, ey av aslanı, el senin elin (hüküm senin hükmün), benden el çek” demeye başladı.

  • کز ضرورت دم خر را آن حکیم ** کرد تعظیم و لقب دادش کریم‏
  • Hakîmin biri de zaruret yüzünden eşeğin kuyruğunu ağırlamış, o kuyruğa Kerim lâkabını takmıştır.

  • گفت او هم از ضرورت کای اسد ** از چو من لاغر شکارت چه رسد
  • Kör de zora gelince köpeğe “Ey aslan, benim gibi arık birisini avlayıp da ne yapacaksın?

  • گور می‏گیرند یارانت به دشت ** کور می‏گیری تو در کوچه به گشت‏ 2360
  • Dostların çölde yaban eşeği avlamaktalar, sense mahallede kör avlıyorsun, bu ne kötü şey!

  • گور می‏جویند یارانت به صید ** کور می‏جویی تو در کوچه به کید
  • Dostların avda yaban eşeği arıyorlar, sen sokakta hile düzüp kör arıyorsun” dedi.

  • آن سگ عالم شکار گور کرد ** وین سگ بی‏مایه قصد کور کرد
  • Bilgili köpek yaban eşeği avlar, bilgisiz köpekse köre kasteder.

  • علم چون آموخت سگ رست از ضلال ** می‏کند در بیشه‏ها صید حلال‏
  • Köpek bile, ilim öğrenince azgınlıktan kurtulur, ormanlarda helâl hayvanlar avlar.