English    Türkçe    فارسی   

2
2424-2473

  • زین ضرورت گیج و دیوانه شدم ** لیک در باطن همانم که بدم‏
  • Bunun zoruyla kendimi deli gösterdim, deliliğe Tanrı rahmeti geç erişir ama adamakıllı eriyordum. Fakat hakikatte evvelce ne idiysem yine oyum benim ben.

  • عقل من گنج است و من ویرانه‏ام ** گنج اگر پیدا کنم دیوانه‏ام‏ 2425
  • Aklım hazinedir, ben viraneyim. Deliyim hazineyi gösterirsem!

  • اوست دیوانه که دیوانه نشد ** این عسس را دید و در خانه نشد
  • Divane odur ki divane olmadı, divane odur ki bu bekçiyi gördüğü halde evine girmedi.

  • دانش من جوهر آمد نه عرض ** این بهایی نیست بهر هر غرض‏
  • Benim bilgim cevherdir, araz değil. Bu değerli bilgi, bir maksada erişmek için değil ki.

  • کان قندم نیستان شکرم ** هم ز من می‏روید و من می‏خورم‏
  • Ben şeker madeniyim, şeker kamışıyım, hem benden yetişmekte, hem ben yiyorum.

  • علم تقلیدی و تعلیمی است آن ** کز نفورش مستمع دارد فغان‏
  • Bir bilgiyi işiten kişi beğenmez, kabul eylemez, feryat ederse o bilgi taklit bilgisidir, öğrenilerek elde edilmiştir.( adama mal olmamıştır.)

  • چون پی دانه نه بهر روشنی است ** همچو طالب علم دنیای دنی است‏ 2430
  • Çünkü geçim elde edilmiştir, gönül aydınlatmak için değil. Bu ilim de, talibi gibi aşağılık dünya ilmidir.

  • طالب علم است بهر عام و خاص ** نی که تا یابد از این عالم خلاص‏
  • Bazı adamlar, havas ve avama görünmek için ilim öğrenmek ister, bu âlemden halâs olmak için değil.

  • همچو موشی هر طرف سوراخ کرد ** چون که نورش راند از در گشت سرد
  • Böyle adam fareye benzer; her tarafı deler ama vuslat nurlarından gafildir.

  • چون که سوی دشت و نورش ره نبود ** هم در آن ظلمات جهدی می‏نمود
  • Nuru, sahraya yol bulamadığı için ona bu karanlık kuyusu, hoş bir meskendir.

  • گر خدایش پر دهد پر خرد ** برهد از موشی و چون مرغان پرد
  • Fakat Tanrı, ona akıl kanadını ihsan ederse farelikten kurtulur, kuşlar gibi uçar.

  • ور نجوید پر بماند زیر خاک ** ناامید از رفتن راه سماک‏ 2435
  • Kanat aramazsa yerin dibinde kalır, Simâk burcuna yol bulmaktan ümitsiz bir hale düşer.

  • علم گفتاری که آن بی‏جان بود ** عاشق روی خریداران بود
  • Söze gelen ilim, cansızdır; satın alıcıların yüzüne âşıktır.

  • گر چه باشد وقت بحث علم زفت ** چون خریدارش نباشد مرد و رفت‏
  • Münakaşa ve mübahase zamanı o ilim, büyük görünür ama alıcısı olmayınca ölür gider.

  • مشتری من خدای است او مرا ** می‏کشد بالا که الله اشتری‏
  • Hâlbuki benim müşterim Tanrı’dır. Beni o yüceltir, o satın alır.

  • خونبهای من جمال ذو الجلال ** خونبهای خود خورم کسب حلال‏
  • Benim kanımın diyeti ululuk sahibi Tanrı’nın cemalidir. Ben kendi kan diyetimi yemekteyim, bu bana helâl bir kazançtır.

  • این خریداران مفلس را بهل ** چه خریداری کند یک مشت گل‏ 2440
  • Bu müflis alıcıları bırak. Bir avuç toprak, ne satın alabilir ki?

  • گل مخور گل را مخر گل را مجو ** ز انکه گل خوار است دایم زرد رو
  • Toprak yeme, toprak alma, toprağı arama. Çünkü toprak yiyenin yüzü daima sapsarıdır.

  • دل بخور تا دایما باشی جوان ** از تجلی چهره‏ات چون ارغوان‏
  • Gönül ye de daima genç kal. Benzin, tecelliden erguvana dönsün!”

  • یا رب این بخشش نه حد کار ماست ** لطف تو لطف خفی را خود سزاست‏
  • Yarabbi, bu ihsan bizim işimiz değil. Senin lûtfun, gizli lûtfe yol göstericidir.

  • دست گیر از دست ما ما را بخر ** پرده را بردار و پرده‏ی ما مدر
  • Ey düşkünlerin ellerini tutan, elimizi tut. Bizi al, perdeyi kaldır, perdemizi yırtma.

  • باز خر ما را از این نفس پلید ** کاردش تا استخوان ما رسید 2445
  • Bizi bu murdar nefisten kurtar. Çünkü bıçağı kemiğimize kadar dayandı.

  • از چو ما بی‏چارگان این بند سخت ** کی گشاید ای شه بی‏تاج و تخت‏
  • Ey tacı, tahtı olmayan padişah, bizim gibi biçarelerden bu kuvvetli bağı kim çözebilir?

  • این چنین قفل گران را ای ودود ** کی تواند جز که فضل تو گشود
  • Ey muhabbet ihsan eden muhabbetli Tanrı, böyle sağlam bir kilidi, senin fazlından başka kim açabilir?

  • ما ز خود سوی که گردانیم سر ** چون تویی از ما به ما نزدیکتر
  • Biz kendimizden vazgeçer, yüzümüzü sana tutarız. Çünkü sen, bize bizden yakınsın.

  • این دعا هم بخشش و تعلیم تست ** گر نه در گلخن گلستان از چه رست‏
  • Bu dua da senin öğretmenledir, senin ihsanındandır. Yoksa külhanda nasıl olur da gül bahçesi yetişir?

  • در میان خون و روده فهم و عقل ** جز ز اکرام تو نتوان کرد نقل‏ 2450
  • Kan ve bağırsak arasında kalmış olan anlayış ve akıl senin ikramından başka bir şey nakletmez ki,

  • از دو پاره‏ی پیه این نور روان ** موج نورش می‏زند بر آسمان‏
  • İki parça yağdan çıkan bu ruhani nurun nurani dalgası göklere vurmakta.

  • گوشت پاره که زبان آمد از او ** می‏رود سیلاب حکمت همچو جو
  • Bu dil denen et parçasından hikmet nehri ırmak gibi akmakta.

  • سوی سوراخی که نامش گوشهاست ** تا بباغ جان که میوه‏اش هوشهاست‏
  • Kulak denen deliklerden akıp, meyvesi akıl ve anlayış olan can bağına kadar gitmekte.

  • شاه راه باغ جانها شرع اوست ** باغ و بستانهای عالم فرع اوست‏
  • Canlar bağının ana yolu da o anlayışın yolu. Âlemin bağları, bostanları onun fer’inden ibaret.

  • اصل و سرچشمه‏ی خوشی آن است آن ** زود تجری تحتها الأنهار خوان‏ 2455
  • Bu hoşlukların aslı ve kaynağı o. Haydi, hemen “ O, bahçelerin inişlerinde nehirler akar” ayetini oku artık.”

  • تتمه‌ای نصیحت رسول صلی الله علیه و آله بیمار را
  • Peygamber Sallâllahu Aleyhi Ve Sellem’in hastaya nasihat etmesi hikâyesinin sonu

  • گفت پیغمبر مر آن بیمار را ** چون عیادت کرد یار زار را
  • Peygamber, o hastayı dolaştı, o ağlayıp inleyen zavallının halini hatırını sordu. Sonra dedi ki:

  • که مگر نوعی دعایی کرده‏ای ** از جهالت زهربایی خورده‏ای‏
  • “Acaba sen bir çeşit dua mı ettin, bilmeyerek bir zehirli aş mı yedin?

  • یاد آور چه دعا می‏گفته‏ای ** چون ز مکر نفس می‏آشفته‏ای‏
  • Hele bir hatırla bakayım, nefsin, hilesinden coşunca ne çeşit duada bulundun?”

  • گفت یادم نیست الا همتی ** دار با من یادم آید ساعتی‏
  • Hasta “ Hiç hatırıma gelmiyor. Himmet et de hatırlayayım” dedi.

  • از حضور نور بخش مصطفا ** پیش خاطر آمد او را آن دعا 2460
  • Mustafa’nın nur bağışlayan huzuru hürmetine duayı hatırladı.

  • همت پیغمبر روشن‏کده ** پیش خاطر آمدش آن گم شده‏
  • Her yanı aydınlatan Peygamber’in himmeti, ona hatırlayamadığını hatırlattı.

  • تافت ز آن روزن که از دل تا دل است ** روشنی که فرق حق و باطل است‏
  • Hakla bâtıl arasını ayırt eden aydınlık, gönülden gönle açılmış olan pencereden parladı.

  • گفت اینک یادم آمد ای رسول ** آن دعا که گفته‏ام من بو الفضول‏
  • Dedi ki: “Ya Resulallah, bir hezeyandır ettim, şimdicek duamı hatırladım.

  • چون گرفتار گنه می‏آمدم ** غرقه دست اندر حشایش می‏زدم‏
  • Daima günaha giriftar olup duruyordum. Denize düşenin yılana sarılması gibi önüme ne gelirse sarılıyordum.

  • از تو تهدید و وعیدی می‏رسید ** مجرمان را از عذاب بس شدید 2465
  • Sen, suçluları çok şiddetli azaplarla tehdit etmiştin.

  • مضطرب می‏گشتم و چاره نبود ** بند محکم بود و قفل ناگشود
  • Istıraba düştüm, çarem kalmadı. Bağ pek sıkı, kilit kapalıydı.

  • نی مقام صبر و نه راه گریز ** نی امید توبه نه جای ستیز
  • Ne sabredebiliyordum. Ne kaçacak, kurtulacak yer vardı. Ne tövbe etmeye bir ümidim kalmıştı, ne dayanmama imkân.

  • من چو هاروت و چو ماروت از حزن ** آه می‏کردم که ای خلاق من‏
  • Elemden Harut’la Marut gibi ah ederek dedim ki: Ey yaratan Tanrı’m.

  • از خطر هاروت و ماروت آشکار ** چاه بابل را بکردند اختیار
  • Harut’la Marut tehlikeden kurtulmak için Bâbil Kuyusunu dilediler.

  • تا عذاب آخرت اینجا کشند ** گربزند و عاقل و ساحروش‏اند 2470
  • Gürbüz, akıllı, hatta sihirbaza benzer, her şeye muktedir oldukları halde onlar bile ahret azabını o kuyuda çekmek istediler.

  • نیک کردند و بجای خویش بود ** سهلتر باشد ز آتش رنج دود
  • İyi de ettiler, tam yerinde bir işti. Dumandan çekilen zahmet ateşe nispetle elbette kolaydır, ehemmiyetsizdir.

  • حد ندارد وصف رنج آن جهان ** سهل باشد رنج دنیا پیش آن‏
  • Ahiret azabını tavsife imkân yoktur. Onun yanın da dünya azabının ehemmiyeti olamaz.

  • ای خنک آن کاو جهادی می‏کند ** بر بدن زجری و دادی می‏کند
  • Ne mutlu o kişiye ki savaşır, çabalar, bedenine azap eder.