-
آن جهان شهری است پر بازار و کسب ** تا نپنداری که کسب اینجاست حسب 2595
- O cihan da pazarla, kazançla dolu bir şehirdir. Zannetme ki kazanma yalnız bu âlemdedir ve bu kazanç kâfidir!
-
حق تعالی گفت کاین کسب جهان ** پیش آن کسب است لعب کودکان
- Ulu Tanrı “Bu cihanın kazancı, o kazancın yanında çocuk oyuncağıdır” dedi.
-
همچو آن طفلی که بر طفلی تند ** شکل صحبت کن مساسی میکند
- Hani bir çocuk, öbür çocuğun üstüne yürür, onunla konuşuyor birleşiyor gibi hareketlerde bulunur ya..
-
کودکان سازند در بازی دکان ** سود نبود جز که تعبیر زبان
- Çocuklar, dükkâncılık oynarlar ya fakat zaman geçirmeden başka, ellerine bir şey girmez.
-
شب شود در خانه آید گرسنه ** کودکان رفته بمانده یک تنه
- Gece gelip çatar, çocuk evine aç döner, Öbür çocuklar giderler, tek başına kalakalır.
-
این جهان بازیگه است و مرگ شب ** باز گردی کیسه خالی پر تعب 2600
- Bu âlem oyun yeridir, ölüm de gece. Geri döner gidersin, fakat kese bomboş, sen de yorgun argın!
-
کسب دین عشق است و جذب اندرون ** قابلیت نور حق دان ای حرون
- Be serkeş herif, din kazancı; aşktır, gönül cezbesidir, Hak nuruna kabiliyettir.
-
کسب فانی خواهدت این نفس خس ** چند کسب خس کنی بگذار بس
- Bu aşağılık nefis, senden fâni kazanç ister. Fakat niceye bir aşağılık şeyleri kazanıp duracaksın, bırak artık, yeter.
-
نفس خس گر جویدت کسب شریف ** حیله و مکری بود آن را ردیف
- Aşağılık nefis eğer senden yüce bir kazanç dilese bile bu dilekte hile ve düzen vardır.
-
بیدار کردن ابلیس معاویه را که خیز وقت نماز است
- İblis’in Muaviye’yi “Kalk, namaz vakti geldi” diye uyandırması
-
در خبر آمد که آن معاویه ** خفته بد در قصر در یک زاویه
- Rivayet ederler: O Muaviye köşkünde bir bucakta uyumuştu.
-
قصر را از اندرون در بسته بود ** کز زیارتهای مردم خسته بود 2605
- Köşkün kapısı içerden kilitliydi, çünkü Muaviye halkın gelip gitmesinden yorulmuştu.
-
ناگهان مردی و را بیدار کرد ** چشم چون بگشاد پنهان گشت مرد
- Ansızın birisi onu uyandırdı. Muaviye gözünü açınca adam gözden sır oldu.
-
گفت اندر قصر کس را ره نبود ** کیست کاین گستاخی و جرات نمود
- Kendi kendisine, “Köşke kimse giremez. Bu küstahlıkta, bu cürette bulunan kim acaba?” dedi.
-
گرد برگشت و طلب کرد آن زمان ** تا بیابد ز آن نهان گشته نشان
- Etrafı dolaştı, gizlenen adamdan bir nişan bulmak için her tarafı araştırdı.
-
از پس در مدبری را دید کاو ** در در و پرده نهان میکرد رو
- Kapı ardında bir herif gördü. Adam kapıya sinmiş, yüzünü perde ile örtmüş gizlenmişti.
-
گفت هی تو کیستی نام تو چیست ** گفت نامم فاش ابلیس شقی است 2610
- Muaviye “Hey sen, kimsin, adın ne ?” diye sordu. Adam “ Adım açıkça söyleyeyim, Şaki İblis” diye cevap verdi.
-
گفت بیدارم چرا کردی به جد ** راست گو با من مگو بر عکس و ضد
- Muaviye “Niye gayret ettin, beni niçin uyandırdın? Bana doğru söyle, aykırı konuşma” dedi.
-
از خر افکندن ابلیس معاویه را و رو پوش و بهانه کردن و جواب گفتن معاویه او را
- İblis’in Muaviye’yi eşekten düşürmesi, kapalı konuşup bahaneler etmesi, Muaviye’nin ona cevap vermesi
-
گفت هنگام نماز آخر رسید ** سوی مسجد زود میباید دوید
- Şeytan “Namaz vakti geldi. Hemen mescide koşmak gerek.
-
عجلوا الطاعات قبل الفوت گفت ** مصطفی چون در معنی میبسفت
- Mustafa, mana incisini delerek “Acele edin, ibadetleri vakti geçmeden yapın buyurdu” dedi.
-
گفت نی نی این غرض نبود ترا ** که به خیری رهنما باشی مرا
- Muaviye “Hayır, hayır senin böyle bir maksadın olmaz. Bana hayra delil olasın, imkânı mı var?
-
دزد آید از نهان در مسکنم ** گویدم که پاسبانی میکنم 2615
- Hırsız, evime gizlice giriyor da “Bekçilik ediyorum” diyor.
-
من کجا باور کنم آن دزد را ** دزد کی داند ثواب و مزد را
- Ben o hırsıza nasıl inanayım? Hırsız, sevabı, ecri ne bilir” dedi.
-
باز جواب گفتن ابلیس معاویه را
- Yine İblis’in Muaviye’ye cevap vermesi
-
گفت ما اول فرشته بودهایم ** راه طاعت را به جان پیمودهایم
- Şeytan dedi ki: “Biz, evvelce melektik. İbadet yoluna canla başla düzülmüştük.
-
سالکان راه را محرم بدیم ** ساکنان عرش را هم دم بدیم
- Yol saliklerine mahremdik, Arş sakinlerine hemdem,
-
پیشهی اول کجا از دل رود ** مهر اول کی ز دل بیرون شود
- İlk sanat gönülden çıkar mı? İlk sevgi nasıl olurda unutulur?
-
در سفر گر روم بینی یا ختن ** از دل تو کی رود حب الوطن 2620
- Seferde Rum diyarı ehlinden birisini yahut Huten’li birisini görmekle vatan sevgisi kalbinden çıkar mı?
-
ما هم از مستان این می بودهایم ** عاشقان درگه وی بودهایم
- Biz de bu şarabın sarhoşlarındandık, biz de kapısının âşıklarındandık.
-
ناف ما بر مهر او ببریدهاند ** عشق او در جان ما کاریدهاند
- Göbeğimizi onun sevgisiyle kestik, sevgisini canımıza ektiler.
-
روز نیکو دیدهایم از روزگار ** آب رحمت خوردهایم اندر بهار
- Zamanede güzel günler gördük, baharda rahmet suları içtik.
-
نه که ما را دست فضلش کاشته ست ** از عدم ما را نه او برداشته ست
- Bizim varlığımızı da “Onun fazıl” ve ihsan eli ekmemiş midir? Bizi de yoktan yaratan o değil mi?
-
ای بسا کز وی نوازش دیدهایم ** در گلستان رضا گردیدهایم 2625
- Ondan nice lütuflar görmüşüz, rıza gülistanında nice dolaşmışız.
-
بر سر ما دست رحمت مینهاد ** چشمههای لطف از ما میگشاد
- Başımıza rahmet elini koyar, bize de lütuf çeşmelerini izhar ederdi.
-
وقت طفلیام که بودم شیر جو ** گاهوارم را که جنبانید او
- Ben daha çocukken, süt emiyorken beşiğimi kim salladı? O!
-
از که خوردم شیر غیر شیر او ** کی مرا پرورد جز تدبیر او
- Onun sütünden başka kimden süt emdim, onun tedbirinden başka beni kim yetiştirdi?
-
خوی کان با شیر رفت اندر وجود ** کی توان آن را ز مردم واگشود
- Vücuda sütle giren huyu, çıkarmaya kimin iktidarı vardır?
-
گر عتابی کرد دریای کرم ** بسته کی گردند درهای کرم 2630
- Kerem denizi bir itapta, bulunsa bile, kerem kapılarını kapalı bırakır mı?
-
اصل نقدش داد و لطف و بخشش است ** قهر بر وی چون غباری از غش است
- Onun, asıl peşin ihsan ettiği para, lütuf ve vergisidir. Kahırsa, o paranın üstüne konmuş arızi bir tozdan ibarettir.
-
از برای لطف عالم را بساخت ** ذرهها را آفتاب او نواخت
- Âlemi lütfetmek için yarattı. Zerrelere, onun güneşi riayetlerde bulundu.
-
فرقت از قهرش اگر آبستن است ** بهر قدر وصل او دانستن است
- Ayrılık bile, onun kahrından doğmakla berber vuslatın kadrini bilmek içindir.
-
تا دهد جان را فراقش گوشمال ** جان بداند قدر ایام وصال
- Bu suretle diler ki ayrıldığı, canın kulağını bursun, onu tedibetsin de can, vuslat günlerini bilsin.
-
گفت پیغمبر که حق فرموده است ** قصد من از خلق احسان بوده است 2635
- Peygamber “Tanrı, âlemi yaratmadan maksadım, ihsan etmekti.
-
آفریدم تا ز من سودی کنند ** تا ز شهدم دستآلودی کنند
- Yarattım ki benden bir fayda görsünler, balıma parmaklarını bansınlar.
-
نی برای آن که تا سودی کنم ** و ز برهنه من قبایی بر کنم
- Ben bir fayda göreyim, çıplak adamdan bir libas elde edeyim diye yaratmadım, dedi” buyurmuştur.
-
چند روزی که ز پیشم رانده است ** چشم من در روی خوبش مانده است
- Birkaç gün oldu ki beni huzurundan kovdu. Fakat yine gözüm onun güzel yüzünde.
-
کز چنان رویی چنین قهر ای عجب ** هر کسی مشغول گشته در سبب
- Böyle bir yüzden bu çeşit kahra uğramak şaşılacak şey. Herkes sebeple meşgul olup durmakta.
-
من سبب را ننگرم کان حادث است ** ز انکه حادث حادثی را باعث است 2640
- Hâlbuki ben sebebe bakmam. Çünkü sebep sonra meydana gelen bir şeydir. Sonradan meydana gelen bir şeyin varlığına sebep olur.
-
لطف سابق را نظاره میکنم ** هر چه آن حادث دو پاره میکنم
- Ben ezeli lütfa bakar, sonradan meydana geleni yırtar, iki parça ederim.
-
ترک سجده از حسد گیرم که بود ** آن حسد از عشق خیزد نز جحود
- Tutalım, Âdem’e secde etmemem hasettendi. Ama o haset de aşktan meydana geldi; inattan, inkârdan değil.
-
هر حسد از دوستی خیزد یقین ** که شود با دوست غیری همنشین
- Her haset, şüphesiz dostluktan meydana gelir. Sevgiliyle başkaları bir arada oturunca haset baş gösterir.
-
هست شرط دوستی غیرت پزی ** همچو شرط عطسه گفتن دیر زی
- Aksırana “Çok yaşa “ demek dostluktan olduğu gibi, kıskançlık da dostluğun şartıdır.