English    Türkçe    فارسی   

2
2749-2798

  • گفت خصمان عالمند و علتی ** جاهلی تو لیک شمع ملتی‏
  • Naip “Hasımlar, bilgili ama illetlidir. Hâlbuki sen, cahilsin ama şeriat mumusun.

  • ز انکه تو علت نداری در میان ** آن فراغت هست نور دیده‏گان‏ 2750
  • Çünkü sende bir kasıt ve illet yok. İşte şu illetsizlik yok mu? Gözlerin nurudur.

  • و آن دو عالم را غرضشان کور کرد ** علمشان را علت اندر گور کرد
  • O iki bilgiyi, garazları kör etmiştir. Bilgilerini de kasıtları, illetleri mezara tıkmıştır.

  • جهل را بی‏علتی عالم کند ** علم را علت کژ و ظالم کند
  • Kasıtsızlık, bilgisizi âlim yapar, kasıt ve garaz, ilmi aykırı bir hale sokar, zulüm haline koyar.

  • تا تو رشوت نستدی بیننده‏ای ** چون طمع کردی ضریر و بنده‏ای‏
  • Sen rüşvet almadıkça kör değilsin, fakat tamah ettin mi körsün, kul köle kesilirsin” dedi.

  • از هوا من خوی را واکرده‏ام ** لقمه‏های شهوتی کم خورده‏ام‏
  • Ben hevadan vazgeçmişim, şehvet lokmalarını az yemişim.

  • چاشنی گیر دلم شد با فروغ ** راست را داند حقیقت از دروغ‏ 2755
  • Gönlümün tat alma duygusu aydın, doğruyu yalandan ayırt eder.

  • به اقرار آوردن معاویه ابلیس را
  • Muaviye’nin İblis’i söyletmesi

  • تو چرا بیدار کردی مر مرا ** دشمن بیداریی تو ای دغا
  • Sen niçin beni uyandırdın? Be hilebaz, sen uyanıklığa düşmansın.

  • همچو خشخاشی همه خواب آوری ** همچو خمری عقل و دانش را بری‏
  • Sen, afyona benzersin, daima uyutursun. Şaraba benzersin, aklı, bilgiyi giderirsin.

  • چار میخت کرده‏ام هین راست گو ** راست را دانم تو حیلتها مجو
  • Seni çarmıha gerdim. Haydi, doğru söyle. Ben doğruyu bilir, anlarım, hileye sapma.

  • من ز هر کس آن طمع دارم که او ** صاحب آن باشد اندر طبع و خو
  • Ben herkesten, tabiatında, huyunda ne varsa, neye sahipse onu ararım.

  • من ز سرکه می‏نجویم شکری ** مر مخنث را نگیرم لشکری‏ 2760
  • Sirkeden şeker lezzetini aramam. Karı tabiatlı erkeği asker yerine saymam.

  • همچو گبران من نجویم از بتی ** کاو بود حق یا خود از حق آیتی‏
  • Gâvurlar gibi, bir putun Hak oluşunu yahut Hak’tan bir alâmet, bir nişan buluşunu ummam.

  • من ز سرگین می‏نجویم بوی مشک ** من در آب جو نجویم خشت خشک‏
  • Fışkıdan misk kokusunu istemem. Irmak içinde kuru kerpiç araştırmam.

  • من ز شیطان این نجویم کاوست غیر ** که مرا بیدار گرداند به خیر
  • Ağyar olan Şeytan’dan beni hayır için uyandırmayı ummam.”

  • راست گفتن ابلیس ضمیر خود را به معاویه‏
  • İblis’in, hilesini Muaviye’ye doğru söylemesi

  • گفت بسیار آن بلیس از مکر و غدر ** میر از او نشنید کرد استیز و صبر
  • İblis, birçok hileye, düzene kalkıştıysa da Emîr, onun inadını, inkârını dinlemedi.

  • از بن دندان بگفتش بهر آن ** کردمت بیدار می‏دان ای فلان‏ 2765
  • Bunun üzerine sözü ağzının içinde geveleyerek dedi ki: “Ey Muaviye, ben seni şunun için uyandırdım:

  • تا رسی اندر جماعت در نماز ** از پی پیغمبر دولت فراز
  • Cemaate yetişesin, devletli Peygamber’in ardında namaz kılasın.

  • گر نماز از وقت رفتی مر ترا ** این جهان تاریک گشتی بی‏ضیا
  • Eğer namaz fevt olsaydı, vakit geçseydi bu cihan, sana nursuz, kapkaranlık kesilecekti.

  • از غبین و درد رفتی اشکها ** از دو چشم تو مثال مشکها
  • Bu ziyandan bu dertten dolayı ağlayacak, gözlerinden âdeta kâselerle yaş dökecektin.

  • ذوق دارد هر کسی در طاعتی ** لاجرم نشکیبد از وی ساعتی‏
  • Herkes, ibadetten bir zevk alır, bu yüzden de bir an bile sabredemez, ibadette bulunur.

  • آن غبین و درد بودی صد نماز ** کو نماز و کو فروغ آن نیاز 2770
  • Fakat o dert, o gussa yüzlerce namaza değer. Nerede namaz, nerede o niyazın ışığı?”

  • فضیلت حسرت خوردن آن مخلص بر فوت نماز جماعت‏
  • İhlâs sahibi birisinin cemaati kaçırdığından dolayı tahassür ve iştiyakı

  • آن یکی می‏رفت در مسجد درون ** مردم از مسجد همی‏آمد برون‏
  • Birisi mescide girerken baktı ki halk mescitten çıkıyor.

  • گفت پرسان که جماعت را چه بود ** که ز مسجد می‏برون آیند زود
  • Cemaat dağıldı mı ki herkes acele, acele mescitten çıkıyor?” diye sordu.

  • آن یکی گفتش که پیغمبر نماز ** با جماعت کرد و فارغ شد ز راز
  • Birisi, “Peygamber, cemaatle namazını eda etti, duasını bile bitirdi.

  • تو کجا در می‏روی ای مرد خام ** چون که پیغمبر بداده ست السلام‏
  • Ey ham adam, nereye gidiyorsun? Peygamber, çoktan selâm verdi” dedi.

  • گفت آه و دود از آن اه شد برون ** آه او می‏داد از دل بوی خون‏ 2775
  • Adam bir ah çekti ki ahının dumanı göründü. Bir vah etti ki gönlünden kan kokusu geldi.

  • آن یکی از جمع گفت این آه را ** تو به من ده و آن نماز من ترا
  • Cemaatten biri “Sen bu ahı bana ver, ben o namazı sana bağışlayayım” dedi.

  • گفت دادم آه و پذرفتم نماز ** او ستد آن آه را با صد نیاز
  • Adam “Verdim, namazı da kabul ettim” dedi. Öbürü o ahı, yüzlerce niyazı aldı.

  • شب به خواب اندر بگفتش هاتفی ** که خریدی آب حیوان و شفا
  • Gece rüyasında hâtif ona“ Sen Âbıhayatı, derde dermen olan ameli aldın,

  • حرمت این اختیار و این دخول ** شد نماز جمله‏ی خلقان قبول‏
  • O ahı seçmen, o âşıklar zümresine girmen yüzü suyu hürmetine de bütün cemaatin namazı kabul edildi” dedi.

  • تتمه‏ی اقرار ابلیس به معاویه مکر خود را
  • İblis’in Muaviye’ye hilesini söylemesi hikâyesinin sonu

  • پس عزازیلش به گفت ای میر راد ** مکر خود اندر میان باید نهاد 2780
  • Bunun üzerine Azazil dedi ki: “Ey emîr, artık hilemi açığa vurayım.

  • گر نمازت فوت می‏شد آن زمان ** می‏زدی از درد دل آه و فغان‏
  • Eğer namazın fevt olsaydı gönlüne dert düşecek, ah ve figana başlayacaktın.

  • آن تاسف و آن فغان و آن نیاز ** در گذشتی از دو صد ذکر و نماز
  • O teessüf, o figan, o niyaz, yüzlerce zikirden, namazdan üstün olacaktır.

  • من ترا بیدار کردم از نهیب ** تا بسوزاند چنان آهی حجاب‏
  • Böyle bir ah, hicapları yakmasın diye korktum da seni, onun için uyandırdım.

  • تا چنان آهی نباشد مر ترا ** تا بدان راهی نباشد مر ترا
  • İstedim ki öyle bir ah etmeyesin, bu suretle de o yola sahip olmayasın.

  • من حسودم از حسد کردم چنین ** من عدویم کار من مکر است و کین‏ 2785
  • Ben hasetçiyim, işte böyle bir hasette bulundum. Düşmanım; işim, gücüm, hile ve kinden ibarettir”

  • گفت اکنون راست گفتی صادقی ** از تو این آید تو این را لایقی‏
  • Muaviye, bunun üzerine “ İşte şimdi doğruyu söyledin, senden bu beklenir, lâyığın budur.

  • عنکبوتی تو مگس داری شکار ** من نیم ای سگ مگس زحمت میار
  • Sen örümceksin, ancak sinek tutabilirsin. Hâlbuki ben sinek değilim, zahmet etme a köpek!

  • باز اسپیدم شکارم شه کند ** عنکبوتی کی بگرد ما تند
  • Ben akdoğanım, beni padişah avlar. Örümcek, etrafımızda nasıl olur da ağ örebilir?

  • رو مگس می‏گیر تا تانی هلا ** سوی دوغی زن مگسها را صلا
  • Kudretin varken yürü, sinek avla, sinekleri bir ayran tası civarına çağır!

  • ور بخوانی تو به سوی انگبین ** هم دروغ و دوغ باشد آن یقین‏ 2790
  • Onları bala çağırsan bile bu çağırış, şüphe yok yalandır, çağırdığın şey de yine ayran!

  • تو مرا بیدار کردی خواب بود ** تو نمودی کشتی آن گرداب بود
  • Sen beni uyandırdın ama o uyandırış, uykunun ta kendisiydi. Bana gemi gösterdin ama gösterdiğin gemi, girdaptan ibaretti.

  • تو مرا در خیر ز آن می‏خواندی ** تا مرا از خیر بهتر راندی‏
  • Sen beni, daha iyi bir hayırdan mahrum etmek için hayra sevkettin” dedi.

  • فوت شدن دزد به آواز دادن آن شخص صاحب خانه را که نزدیک آمده بود که دزد را دریابد و بگیرد
  • Ev sahibinin, hırsızı yakalamak üzereyken birisinin seslenmesi yüzünden kaçırması

  • این بدان ماند که شخصی دزد دید ** در وثاق اندر پی او می‏دوید
  • Bu, şuna benzer: Bir adam, odasında hırsız görüp kovalamaya başladı.

  • تا دو سه میدان دوید اندر پیش ** تا در افگند آن تعب اندر خویش‏
  • Birkaç kere peşinden dolaştı, iyice terledi.

  • اندر آن حمله که نزدیک آمدش ** تا بدو اندر جهد دریابدش‏ 2795
  • Nihayet son saldırışta hırsıza yaklaştı. Bir sıçrasa tutacaktı.

  • دزد دیگر بانگ کردش که بیا ** تا ببینی این علامات بلا
  • Biri “Buraya gel de belâ nişanelerini gör!

  • زود باش و باز گرد ای مرد کار ** تا ببینی حال اینجا زار زار
  • Çabuk ol savaş eri, çabuk gel de burada ki ahvali bir gör” diye bağırdı.

  • گفت باشد کان طرف دزدی بود ** گر نگردم زود این بر من رود
  • Adam, herhalde orada da bir hırsız olacak, hemen gitmezsem başıma belâ kesilecek,