English    Türkçe    فارسی   

2
2998-3047

  • بعد از آن تنها روی آغاز کرد ** چشم سوی ناقه‏ی خود باز کرد
  • Ondan sonra yalnızca yürümeye başlar, gözünü kendi devesine açar.

  • گفت آن صادق مرا بگذاشتی ** تا به اکنون پاس من می‏داشتی‏
  • Asıl deve arayan “Beni bıraktın mı, hâlbuki şimdiye kadar arkadaşlık ettik” deyince,

  • گفت تا اکنون فسوسی بوده‏ام ** وز طمع در چاپلوسی بوده‏ام‏ 3000
  • “ Şimdiye kadar abes bir şeyle meşguldüm, tamahtan sana yaltaklanıp duruyordum.

  • این زمان هم درد تو گشتم که من ** در طلب از تو جدا گشتم به تن‏
  • Bu arayışta senden zahiren, cismen ayrıldım ama asıl şimdi seninle derttaş oldum.

  • از تو می‏دزدیدمی وصف شتر ** جان من دید آن خود شد چشم پر
  • Şimdiye kadar devenin evsafını senden çalmıştım. Hâlbuki şimdi canım, benimkini gördü, artık gözüm doydu.

  • تا نیابیدم نبودم طالبش ** مس کنون مغلوب شد زر غالبش‏
  • Onu görmedikçe aramadım, istemedim. Fakat şimdi bakır mağlûp oldu, altın üst geldi.

  • سیئاتم شد همه طاعات شکر ** هزل شد فانی و جد اثبات شکر
  • Bütün suçlarım, şükür olsun, ibadet oldu, alay fena buldu, doğruluk kaldı.

  • سیئاتم چون وسیلت شد به حق ** پس مزن بر سیئاتم هیچ دق‏ 3005
  • Suçlarım, Hakk’a vesile oldu. Gayri suçlarımı kınama, onlara dokunma.

  • مر ترا صدق تو طالب کرده بود ** مر مرا جد و طلب صدقی گشود
  • Seni, doğruluğun arayıcı etmişti. Bana da ciddiyetim ve araştırmam doğruluk kapısını açtı.

  • صدق تو آورد در جستن ترا ** جستنم آورد در صدقی مرا
  • Seni, doğruluğun aramaya sevk etti, beni de aramam doğruluğa çekti.

  • تخم دولت در زمین می‏کاشتم ** سخره و بیگار می‏پنداشتم‏
  • Alay olsun diye, iş olsun diye yere devlet tohumu ekiyordum.

  • آن نبد بیگار کسبی بود چست ** هر یکی دانه که کشتم صد برست‏
  • Hâlbuki onun aslı varmış, hakikî kazancımmış, ektiğim her taneye bedel yüzlerce tane çıktı” diye cevap verir.

  • دزد سوی خانه‏ای شد زیر دست ** چون در آمد دید کان خانه‏ی خود است‏ 3010
  • Hırsız, bir eve girmeğe kalkışır, girince görür ki girdiği kendi eviymiş!

  • گرم باش ای سرد تا گرمی رسد ** با درشتی ساز تا نرمی رسد
  • Ey soğuk, hararetlen ki ısınasın, sertliğe alış ki yumuşayasın.

  • آن دو اشتر نیست آن یک اشتر است ** تنگ آمد لفظ معنی بس پر است‏
  • O iki deve değildir ki, bir devedir. Fakat söz dar, mana ise pek geniş!

  • لفظ در معنی همیشه نارسان ** ز آن پیمبر گفت قد کل لسان‏
  • Söz manaya daima kifayetsiz. Onun için Peygamber” Allah’ı bilenin dili tutulur” dedi.

  • نطق اصطرلاب باشد در حساب ** چه قدر داند ز چرخ و آفتاب‏
  • Söz, hesapta usturlaba benzer. Usturlap, göğü güneşi ne kadar bilebilir ki?

  • خاصه چرخی کاین فلک زو پره‏ای است ** آفتاب از آفتابش ذره‏ای است‏ 3015
  • Hele bu gök olursa bu öyle bir gök ki, gökyüzü, buna nispetle bir katre. Bu güneş o güneşe nispetle bir zerre!

  • بیان آن که در هر نفسی فتنه‏ی مسجد ضرار است‏
  • Her an bir Mescidi Dırâr var

  • چون پدید آمد که آن مسجد نبود ** خانه‏ی حیلت بد و دام جهود
  • Münafıkların yaptıkları mescidin hakikî bir mescit olmayıp hile yurdu, Yahudi tuzağı olduğu anlaşılınca,

  • پس نبی فرمود کان را بر کنید ** مطرحه‏ی خاشاک و خاکستر کنید
  • Peygamber “ Onu yıkın! Süprüntülük, küllük, gübürlük yapın” buyurdu.

  • صاحب مسجد چو مسجد قلب بود ** دانه‏ها بر دام ریزی نیست جود
  • Mescidin sahibi de mescit gibi kalptı. Tuzağa saçtığın taneler, cömertlik sayılmaz ki.

  • گوشت کاندر شست تو ماهی رباست ** آن چنان لقمه نه بخشش نه سخاست‏
  • Oltandaki et lokması, balığı avlamak içindir. Öyle bir lokma ne ihsandır, ne cömertlik!

  • مسجد اهل قبا کان بد جماد ** آن چه کفو او نبد راهش نداد 3020
  • Kubâ’lıların Mescidi, taştan, topraktan ibaretken yine kendisinin naziri olmayan Mescid- i Dırar’ın vücuduna meydan vermedi.

  • در جمادات این چنین حیفی نرفت ** زد در آن ناکفو امیر داد نفت‏
  • Taşa toprağa bile böyle bir zulüm ve sitem yapılmadı. Adalet emîri olan Resulullah, Kubâ mescidine benzemeyen o mescide şûle vurdu, onu yakıp yıktı!

  • پس حقایق را که اصل اصلهاست ** دان که آن جا فرق‏ها و فصل‏هاست‏
  • Asılların aslı olan hakikatlerin de, bil ki, farkları, ayrılıkları vardır.

  • نه حیاتش چون حیات او بود ** نه مماتش چون ممات او بود
  • Ne hayatı onun hayatına benzer, ne mematı onun mematına.

  • گور او هرگز چو گور او مدان ** خود چه گویم حال فرق آن جهان‏
  • Hatta kabrini bile öbürünün kabri gibi sanma. O cihanın farkını ben nasıl söyleyeyim?

  • بر محک زن کار خود ای مرد کار ** تا نسازی مسجد اهل ضرار 3025
  • Ey iş eri, sen işini mehenge vur da bir Mescid’i Dırâr da sen yapma.

  • بس بر آن مسجد کنان تسخر زدی ** چون نظر کردی تو خود ز یشان بدی‏
  • Sen o mescit yapanları kınıyor, onlarla alay ediyorsun ama gözünü çevirip baksan görürsün ki sen de onlardansın!

  • حکایت هندو که با یار خود جنگ می‏کرد بر کاری و خبر نداشت که او هم بدان مبتلاست‏
  • Bir iş için savaşan, fakat kendisinin de o hale müptelâ olduğundan haberi olmayan Hintli

  • چار هندو در یکی مسجد شدند ** بهر طاعت راکع و ساجد شدند
  • Dört Hintli bir mescitte Allah’a ibadet için namaza durmuşlar, rükû ve sücuda koyulmuşlardı.

  • هر یکی بر نیتی تکبیر کرد ** در نماز آمد به مسکینی و درد
  • Her biri niyet edip tekbir alarak huzur ve huşuyla namaz kılmaktaydı.

  • موذن آمد از یکی لفظی بجست ** کای موذن بانگ کردی وقت هست‏
  • Bu sırada müezzin içeriye girdi. Hintlilerin birisinin ağzından bilâihtiyar bir söz çıktı; “ Müezzin, ezanı okudun mu, yoksa vakit var mı?”

  • گفت آن هندوی دیگر از نیاز ** هی سخن گفتی و باطل شد نماز 3030
  • Öbür Hintli, namaz içinde olduğu halde “ Sus yahu, konuştun, namazın bozuldu.” dedi.

  • آن سوم گفت آن دوم را ای عمو ** چه زنی طعنه بر او خود را بگو
  • Üçüncü Hintli ikincisine dedi ki : “Onu ne kınıyorsun baba, kendi derdine bak, kendini kına!”

  • آن چهارم گفت حمد الله که من ** در نیفتادم به چه چون آن سه تن‏
  • Dördüncü “Hamd olsun ben, üçünüz gibi kuyuya düşmedim” dedi.

  • پس نماز هر چهاران شد تباه ** عیب گویان بیشتر گم کرده راه‏
  • Hulasâ dördünün de namazı bozuldu. Âlemin ayıbını söyleyen daha fazla yol kaybeder.

  • ای خنک جانی که عیب خویش دید ** هر که عیبی گفت آن بر خود خرید
  • Ne mutlu o kişiye ki kendi ayıbını görür. Kim birisinin ayıbını görürse o alınır, o ayıbı kendisinde bulur.

  • ز انکه نیم او ز عیبستان بده ست ** و آن دگر نیمش ز غیبستان بده ست‏ 3035
  • Çünkü insanın yarısı ayıptandır, yarısı gayıptan!

  • چون که بر سر مر ترا ده ریش هست ** مرهمت بر خویش باید کار بست‏
  • Mademki başında onlarca yara var, merhemini başına vurmalısın.

  • عیب کردن ریش را داروی اوست ** چون شکسته گشت جای ارحمواست‏
  • Yarayı ayıplamak, ona merhem koymaktır. Sınık bir hale düştü mü “ Bir kavmin azizi zelil oldu mu acıyın ona” hadîsine mazhar olur.

  • گر همان عیبت نبود ایمن مباش ** بو که آن عیب از تو گردد نیز فاش‏
  • Sende o ayıp yoksa da yine emin olma. Olabilir ki o ayıbı sen de yaparsın, günün birin de o ayıp, senden de zuhur edebilir.

  • لا تخافوا از خدا نشنیده‏ای ** پس چه خود را ایمن و خوش دیده‏ای‏
  • Allahtan “Emin olmayın” sözünü duymadın mı? Peki, o halde neden müsterih ve emin oluyorsun?

  • سالها ابلیس نیکو نام زیست ** گشت رسوا بین که او را نام چیست‏ 3040
  • İblis, yıllarca iyi adla anılarak yaşadığı halde nihayet bak, nasıl rüsvay oldu, adı ne oldu?

  • در جهان معروف بد علیای او ** گشت معروفی بعکس ای وای او
  • Yüceliği âlemde tanınmıştı; aksiyle tanındı, yazık!

  • تا نه ای ایمن تو معروفی مجو ** رو بشو از خوف پس بنمای رو
  • Emin değilsen, tanınmayı isteme. Yürü, yüzünü korkuyla yıka da sonra göster.

  • تا نروید ریش تو ای خوب من ** بر دگر ساده ز نخ طعنه مزن‏
  • Güzelim, sakalın çıkmıyorsa başka sakalsızları kınama.

  • این نگر که مبتلا شد جان او ** در چهی افتاد تا شد پند تو
  • Şu işe bak: Şeytan, belâlara düştü de sana ibret oldu.

  • تو نیفتادی که باشی پند او ** زهر او نوشید تو خور قند او 3045
  • Sen belâya uğrayıp ona ibret olmadın o zehri içti, sen şerbetini iç (ibret almana bak!).

  • قصد کردن غزان به کشتن یک مردی تا آن دگر بترسد
  • Oğuzların, birini korkutmak için başka birini öldürmeye kalkışmaları

  • آن غزان ترک خونریز آمدند ** بهر یغما بر دهی ناگه زدند
  • Kan dökücü Oğuz Türkleri, malları yağma etmek üzere bir köye girdiler.

  • دو کس از اعیان آن ده یافتند ** در هلاک آن یکی بشتافتند
  • O köyün eşrafından iki kişi yakalayıp birini öldürmeye niyet ettiler.