-
بس بر آن مسجد کنان تسخر زدی ** چون نظر کردی تو خود ز یشان بدی
- Sen o mescit yapanları kınıyor, onlarla alay ediyorsun ama gözünü çevirip baksan görürsün ki sen de onlardansın!
-
حکایت هندو که با یار خود جنگ میکرد بر کاری و خبر نداشت که او هم بدان مبتلاست
- Bir iş için savaşan, fakat kendisinin de o hale müptelâ olduğundan haberi olmayan Hintli
-
چار هندو در یکی مسجد شدند ** بهر طاعت راکع و ساجد شدند
- Dört Hintli bir mescitte Allah’a ibadet için namaza durmuşlar, rükû ve sücuda koyulmuşlardı.
-
هر یکی بر نیتی تکبیر کرد ** در نماز آمد به مسکینی و درد
- Her biri niyet edip tekbir alarak huzur ve huşuyla namaz kılmaktaydı.
-
موذن آمد از یکی لفظی بجست ** کای موذن بانگ کردی وقت هست
- Bu sırada müezzin içeriye girdi. Hintlilerin birisinin ağzından bilâihtiyar bir söz çıktı; “ Müezzin, ezanı okudun mu, yoksa vakit var mı?”
-
گفت آن هندوی دیگر از نیاز ** هی سخن گفتی و باطل شد نماز 3030
- Öbür Hintli, namaz içinde olduğu halde “ Sus yahu, konuştun, namazın bozuldu.” dedi.
-
آن سوم گفت آن دوم را ای عمو ** چه زنی طعنه بر او خود را بگو
- Üçüncü Hintli ikincisine dedi ki : “Onu ne kınıyorsun baba, kendi derdine bak, kendini kına!”
-
آن چهارم گفت حمد الله که من ** در نیفتادم به چه چون آن سه تن
- Dördüncü “Hamd olsun ben, üçünüz gibi kuyuya düşmedim” dedi.
-
پس نماز هر چهاران شد تباه ** عیب گویان بیشتر گم کرده راه
- Hulasâ dördünün de namazı bozuldu. Âlemin ayıbını söyleyen daha fazla yol kaybeder.
-
ای خنک جانی که عیب خویش دید ** هر که عیبی گفت آن بر خود خرید
- Ne mutlu o kişiye ki kendi ayıbını görür. Kim birisinin ayıbını görürse o alınır, o ayıbı kendisinde bulur.
-
ز انکه نیم او ز عیبستان بده ست ** و آن دگر نیمش ز غیبستان بده ست 3035
- Çünkü insanın yarısı ayıptandır, yarısı gayıptan!
-
چون که بر سر مر ترا ده ریش هست ** مرهمت بر خویش باید کار بست
- Mademki başında onlarca yara var, merhemini başına vurmalısın.
-
عیب کردن ریش را داروی اوست ** چون شکسته گشت جای ارحمواست
- Yarayı ayıplamak, ona merhem koymaktır. Sınık bir hale düştü mü “ Bir kavmin azizi zelil oldu mu acıyın ona” hadîsine mazhar olur.
-
گر همان عیبت نبود ایمن مباش ** بو که آن عیب از تو گردد نیز فاش
- Sende o ayıp yoksa da yine emin olma. Olabilir ki o ayıbı sen de yaparsın, günün birin de o ayıp, senden de zuhur edebilir.
-
لا تخافوا از خدا نشنیدهای ** پس چه خود را ایمن و خوش دیدهای
- Allahtan “Emin olmayın” sözünü duymadın mı? Peki, o halde neden müsterih ve emin oluyorsun?
-
سالها ابلیس نیکو نام زیست ** گشت رسوا بین که او را نام چیست 3040
- İblis, yıllarca iyi adla anılarak yaşadığı halde nihayet bak, nasıl rüsvay oldu, adı ne oldu?
-
در جهان معروف بد علیای او ** گشت معروفی بعکس ای وای او
- Yüceliği âlemde tanınmıştı; aksiyle tanındı, yazık!
-
تا نه ای ایمن تو معروفی مجو ** رو بشو از خوف پس بنمای رو
- Emin değilsen, tanınmayı isteme. Yürü, yüzünü korkuyla yıka da sonra göster.
-
تا نروید ریش تو ای خوب من ** بر دگر ساده ز نخ طعنه مزن
- Güzelim, sakalın çıkmıyorsa başka sakalsızları kınama.
-
این نگر که مبتلا شد جان او ** در چهی افتاد تا شد پند تو
- Şu işe bak: Şeytan, belâlara düştü de sana ibret oldu.
-
تو نیفتادی که باشی پند او ** زهر او نوشید تو خور قند او 3045
- Sen belâya uğrayıp ona ibret olmadın o zehri içti, sen şerbetini iç (ibret almana bak!).
-
قصد کردن غزان به کشتن یک مردی تا آن دگر بترسد
- Oğuzların, birini korkutmak için başka birini öldürmeye kalkışmaları
-
آن غزان ترک خونریز آمدند ** بهر یغما بر دهی ناگه زدند
- Kan dökücü Oğuz Türkleri, malları yağma etmek üzere bir köye girdiler.
-
دو کس از اعیان آن ده یافتند ** در هلاک آن یکی بشتافتند
- O köyün eşrafından iki kişi yakalayıp birini öldürmeye niyet ettiler.
-
دست بستندش که قربانش کنند ** گفت ای شاهان و ارکان بلند
- Öldürmek üzere elini bağladıkları zaman dedi ki: “Padişahlar, yüce erler.
-
در چه مرگم چرا میافگنید ** از چه آخر تشنهی خون منید
- Niye benim kanıma kastediyorsunuz. Neden benim kanıma susadınız?
-
چیست حکمت چه غرض در کشتنم ** چون چنین درویشم و عریان تنم 3050
- Öldürülmemde ki maksat, garaz ne? Görüyorsunuz ya, gördüğünüz gibi yoksulum, çırçıplak bir adamım”
-
گفت تا هیبت بر این یارت زند ** تا بترسد او و زر پیدا کند
- Oğuzların biri “ Arkadaşın korksun, ürksün de altınları çıkarsın diye öldürüyoruz” dedi.
-
گفت آخر او ز من مسکینتر است ** گفت قاصد کرده است او را زر است
- Adam “O benden yoksul” deyince Oğuz, “Haber verdiler onun altını var” dedi.
-
گفت چون وهم است ما هر دو یکایم ** در مقام احتمال و در شکایم
- Adam dedi ki: “Mademki bizim ikimizden bir şey umuyorsunuz,
-
خود و را بکشید اول ای شهان ** تا بترسم من دهم زر را نشان
- Evvelâ onu öldürün de ben korkayım, altınların yerini göstereyim!”
-
پس کرمهای الهی بین که ما ** آمدیم آخر زمان در انتها 3055
- Şimdi sen de Allah’ın keremine bak ki biz âhir zamanda geldik.
-
آخرین قرنها پیش از قرون ** در حدیث است آخرون السابقون
- Zamanlardan sonuncusu, ilk devirlerden daha üstündür. Hadiste “ Ahirûnes Sâbikun” denmektedir.
-
تا هلاک قوم نوح و قوم هود ** عارض رحمت به جان ما نمود
- Merhamet sahibi Allah, Nûh ve Hûd kavimlerinin helâkini bize gösterdi;
-
کشت ایشان را که ما ترسیم از او ** ور خود این بر عکس کردی وای تو
- Biz korkalım, ibret alalım diye onları kahretti. Ya aksi olsaydı vay haline!
-
بیان حال خود پرستان و ناشکران در نعمت وجود انبیا و اولیا علیهم السلام
- Kendisine tapanların (peygamber ve velilerin Aleyhimüsselâm) varlıkları nimetken buna şükretmeyenlerin hali
-
هر ک از ایشان گفت از عیب و گناه ** وز دل چون سنگ وز جان سیاه
- Peygamberlerden hangisi, suça, ayıba dair bir şey söylediyse taş gibi katı gönül’e, kapkara cana,
-
و ز سبک داری فرمانهای او ** و ز فراغت از غم فردای او 3060
- Allah fermanlarına ehemmiyet vermemeye, yarın ki ahret gününü düşünmeyip rahatça keyfine bakmaya,
-
و ز هوس و ز عشق این دنیای دون ** چون زنان مر نفس را بودن زبون
- Bu aşağılık dünyaya heves etmeye, bu aşağılık dünyaya âşık, karılar gibi nefse zebun olmaya,
-
و آن فرار از نکتههای ناصحان ** و آن رمیدن از لقای صالحان
- Nasihat edenlerden kaçmaya, temiz kişilerle buluşmaktan çekinmeye,
-
با دل و با اهل دل بیگانگی ** با شهان تزویر و روبهشانگی
- Gönül’e, gönül ehline karşı yabancı durmaya, padişahlara hile düzmeye, onlara karşı tilkilik yapmaya kalkışmaya,
-
سیر چشمان را گدا پنداشتن ** از حسدشان خفیه دشمن داشتن
- Gözü tok kişileri yoksul sanmaya, onlara haset edip gizlice düşman olmaya dair söyledi.
-
گر پذیرد چیز تو گویی گداست ** ور نه گویی زرق و مکر است و دغاست 3065
- Onlardan biri verdiğin bir şeyi kabul ederse yoksul dersin, kabul etmezse riyakâr ve mürai!
-
گر در آمیزد تو گویی طامع است ** ور نه گویی در تکبر مولع است
- İnsanlara karışırsa tamahkâr dersin. Karışmaz, çekingen davranırsa kibirli!
-
یا منافقوار عذر آری که من ** ماندهام در نفقهی فرزند و زن
- Yahut da münafıklar gibi “Çoluğun, çocuğun nafakasını kazanmaya uğraşıyorum,
-
نه مرا پروای سر خاریدن است ** نه مرا پروای دین ورزیدن است
- Ne başımı kaşımaya vaktim var, ne din kaydına düşüp ibadet etmeğe!
-
ای فلان ما را به همت یاد دار ** تا شویم از اولیا پایان کار
- Lûtfet, bizi himmetle bir an da sonunda biz de velilerden olalım” diye mazeret serdedersin.
-
این سخن نه هم ز درد و سوز گفت ** خوابناکی هرزه گفت و باز خفت 3070
- Fakat bu sözde, dertten, aşktan değildir. Âdeta uyuyan bir adamın bir aralık uyanıp sayıklayarak tekrar uykuya dalmasına benzer.
-
هیچ چاره نیست از قوت عیال ** از بن دندان کنم کسب حلال
- “Ayalimin rızkını kazanmaktan başka bir şey yapamıyorum. Ne çare? Dişimle, tırnağımla çalışıp çabalıyor, helâlinden kazanıyorum” dersin.
-
چه حلال ای گشته از اهل ضلال ** غیر خون تو نمیبینم حلال
- Ey sapıklara karışan, ne helâli? Senin kanından başka helâl göremiyorum.
-
از خدا چارهستش و از لوت نه ** چارهش است از دین و از طاغوت نه
- Çare Allah’tandır. Lokmandan değil, çare dindendir puttan değil!
-
ای که صبرت نیست از دنیای دون ** صبر چون داری ز نعم الماهدون
- Ey aşağılık dünyaya bile sabredemeyen, bu yeryüzünü güzel bir tarzda döşeyen Allah’ya nasıl sabredebiliyorsun?
-
ای که صبرت نیست از ناز و نعیم ** صبر چون داری از الله کریم 3075
- Ey naz ve nimete bile sabredemeyen, kerim Allah’a nasıl sabredebiliyorsun?