English    Türkçe    فارسی   

2
3415-3464

  • که مرا رنجی است مضطر گشته‏ام ** من ز رنج از مخمصه بگذشته‏ام‏ 3415
  • Bir hastalığım var, şarap içmek zaruretindeyim. Hastalıktan ölüm haline geldim, hatta bu halden de ileri bir hale düştüm.

  • در ضرورت هست هر مردار پاک ** بر سر منکر ز لعنت باد خاک‏
  • Zaruret vakti her pis, temiz sayılır. İnkâr edene lânet, başına toprak!

  • گرد خمخانه بر آمد آن مرید ** بهر شیخ از هر خمی او می‏چشید
  • Mürit, meyhaneleri dönüp dolaşmaya, şeyh için her küpten şarap taşımaya başladı.

  • در همه خمخانه‏ها او می ندید ** گشته بد پر از عسل خم نبید
  • Fakat küplerin hiç birin de şarap bulamadı. Hurma şarabıyla dolu olan küpler, balla dolmuştu.

  • گفت ای رندان چه حال است این چه کار ** هیچ خمی در نمی‏بینم عقار
  • “Rintler, bu ne hal, bu ne iş? Hiçbir küpte şarap bulamıyorum” dedi.

  • جمله رندان نزد آن شیخ آمدند ** چشم گریان دست بر سر می‏زدند 3420
  • Bütün Rintler, ağlayıp ellerini başlarına vurarak Şeyhin yanına geldiler.

  • در خرابات آمدی شیخ اجل ** جمله می‏ها از قدومت شد عسل‏
  • “Ey ulu Şeyh, sen meyhaneye geldin, bütün şaraplar, kudümünün hürmetine bal oldu.

  • کرده ای مبدل تو می را از حدث ** جان ما را هم بدل کن از خبث‏
  • Şarabı arıttın, bizim canlarımızı da kötü huylardan arıt, tebdil et “dediler.

  • گر شود عالم پر از خون مال مال ** کی خورد بنده‏ی خدا الا حلال‏
  • Cihan, baştanbaşa ağız, ağıza kanla dolu olsa Allah kulu yine ancak helâl yer.

  • گفتن عایشه مصطفی را علیه السلام که تو بی‏مصلا به هر جا نماز می‏کنی چون است‏
  • Allah razı olsun, Ayşe’nin Mustafa Sallâllahü Aleyhi Ve Sellem’e “Sen seccade yaymadan her yerde namaz kılıyorsun” demesi

  • عایشه روزی به پیغمبر بگفت ** یا رسول الله تو پیدا و نهفت‏
  • Bir gün Ayşe, Peygamber’e dedi ki. “Ey Allah Resulü, sen aşikâr, gizli,

  • هر کجا یابی نمازی می‏کنی ** می‏دود در خانه ناپاک و دنی‏ 3425
  • Neresini bulursan orada namaz kılmaktasın. Hâlbuki evde pis adamlar da gezip tozuyor.

  • مستحاضه و طفل و آلوده‏ی پلید ** کرد مستعمل به هر جا که رسید
  • Sen de bilirsin ki pis çocuklar, nereye varırsa orasını pislerler.”

  • گفت پیغمبر که از بهر مهان ** حق نجس را پاک گرداند بدان‏
  • Peygamber, “Şunu bil: Allah, büyükler pis şeyleri temiz etmiştir.

  • سجده‏گاهم را از آن رو لطف حق ** پاک گردانید تا هفتم طبق‏
  • Hakk’ın lûtfu, bu yüzden secdegâhımı, ta yedinci kat göğe kadar arıttı” diye cevap verdi.

  • هان و هان ترک حسد کن با شهان ** ور نه ابلیسی شوی اندر جهان‏
  • Kendine gel, kendine. Padişahlara hasede kalkışma. Terk et hasedi. Yoksa âlemde sen de bir iblis olursun.

  • کاو اگر زهری خورد شهدی شود ** تو اگر شهدی خوری زهری بود 3430
  • Veli, zehir yese bal olur, sen bal yesen zehir kesilir.

  • کاو بدل گشت و بدل شد کار او ** لطف گشت و نور شد هر نار او
  • O, varlığını Allah varlığına tebdil etmiştir. İşi de eşyayı tebdil etmedir. O, lütuftan ibaret bir hale gelmiştir, her türlü ateşi de nur olmuştur.

  • قوت حق بود مر بابیل را ** ور نه مرغی چون کشد مر پیل را
  • Ebabil kuşlarında Allah kuvveti vardı. Yoksa bir kuşcağız nasıl olurda bir fili helâk edebilirdi?

  • لشکری را مرغکی چندی شکست ** تا بدانی کان صلابت از حق است‏
  • Koca bir orduyu birkaç kuş kırıp geçirdi. Bak da bu kudretin Allah’tan olduğunu bil.

  • گر تو را وسواس آید زین قبیل ** رو بخوان تو سوره‏ی اصحاب فیل‏
  • Eğer bundan şüpheye düşersen yürü var, Eshabı fil suresini oku.

  • ور کنی با او مری و همسری ** کافرم دان گر تو ز ایشان سر بری‏ 3435
  • Onunla inada kalkışır, beraberlik dâvasına girişirsen, yok mu? Eğer onlardan başını kurtarabilirsen beni de kâfir bil sen!

  • کشیدن موش مهار شتر را و متعجب شدن موش در خود
  • Farenin deve yularını çekmesi ve kendi kendisine gururlanması

  • موشکی در کف مهار اشتری ** در ربود و شد روان او از مری‏
  • Bir fareceğiz, bir devenin yularını eline aldı, kurula, kurula yola düştü.

  • اشتر از چستی که با او شد روان ** موش غره شد که هستم پهلوان‏
  • Deve, tabiatındaki mülayimlik yüzünden onunla beraber yürümeye koyuldu. Fare “Ben, ne de pehlivan, ne de yiğit ermişim” diye gurura düştü.

  • بر شتر زد پرتو اندیشه‏اش ** گفت بنمایم ترا تو باش خوش‏
  • Düşüncesinin ışığı deveye aksetti. “Hele hoşindi. Ben sana gösteririm!” dedi.

  • تا بیامد بر لب جوی بزرگ ** کاندر او گشتی زبون پیل سترگ‏
  • Gide, gide bir büyük ırmak kenarına geldiler. Öyle büyük, öyle derindi ki ulu bir fil bile o ırmakta zebun olurdu.

  • موش آن جا ایستاد و خشک گشت ** گفت اشتر ای رفیق کوه و دشت‏ 3440
  • Fare orada duru, kaskatı kesildi. Deve “Ey dağda, ovada bana arkadaş olan,

  • این توقف چیست حیرانی چرا ** پا بنه مردانه اندر جو در آ
  • Bu duraklama ne, niye şaşırdın? Irmağa ercesine ayak bas, gir suya!

  • تو قلاووزی و پیش آهنگ من ** در میان ره مباش و تن مزن‏
  • Sen kılavuzsun, benim öncümsün. Yol ortasında durup susma” dedi.

  • گفت این آب شگرف است و عمیق ** من همی‏ترسم ز غرقاب ای رفیق‏
  • Fare dedi ki: “Bu su, pek büyük, pek derin bir su. Arkadaş, ben boğulmaktan korkuyorum.”

  • گفت اشتر تا ببینم حد آب ** پا در او بنهاد آن اشتر شتاب‏
  • Deve “Hele bir göreyim, ne kadarmış bu su?” deyip hemen ayağını attı.

  • گفت تا زانوست آب ای کور موش ** از چه حیران گشتی و رفتی ز هوش‏ 3445
  • Dedi ki: “A kör sıçan, su diz boyuymuş. A hayvanların kusuru, neden şaşırdın?”

  • گفت مور تست و ما را اژدهاست ** که ز زانو تا به زانو فرق‏هاست‏
  • Fare, “Sana karınca ama bize ejderha! Dizden dize fark var.

  • گر ترا تا زانو است ای پر هنر ** مر مرا صد گز گذشت از فرق سر
  • Ey hünerli deve, sana diz boyu ama benim tepemden yüz arşın geçer.” dedi.

  • گفت گستاخی مکن بار دگر ** تا نسوزد جسم و جانت زین شرر
  • Deve dedi ki: “ Öyleyse bir daha küstahlık etme de cismin, canın yanıp yakılmasın.

  • تو مری با مثل خود موشان بکن ** با شتر مر موش را نبود سخن‏
  • Sen, kendin gibi farelerle boy ölçüş. Deveyle sıçanın sözü yoktur.”

  • گفت توبه کردم از بهر خدا ** بگذران زین آب مهلک مر مرا 3450
  • Fare, “Tövbe ettim, Allah hakkı için beni bu helâk edici sudan geçir.” dedi.

  • رحم آمد مر شتر را گفت هین ** برجه و بر کودبان من نشین‏
  • Deve acıdı, “Haydi hörgücüme sıçra, otur.

  • این گذشتن شد مسلم مر مرا ** بگذرانم صد هزاران چون ترا
  • Bu geçiş, benim işim. Seni de, senin gibi yüzlercesini de geçiririm” dedi.

  • چون پیمبر نیستی پس رو به راه ** تا رسی از چاه روزی سوی جاه‏
  • Mademki peygamber değilsin, yola düş de günün birin de kuyudan kurtulup yüce bir makama erişesin.

  • تو رعیت باش چون سلطان نه‏ای ** خود مران چون مرد کشتیبان نه‏ای‏
  • Sultan değilsen yürü, riayet ol. Kaptan değilsen gemiyi öyle alabildiğine yürütme.

  • چون نه‏ای کامل دکان تنها مگیر ** دست‏خوش می‏باش تا گردی خمیر 3455
  • Ticarette kâmil değilsen yalnız başına dükkân açma; yoğrulup kemale gelinceye dek birisinin hükmü altına gir.

  • أنصتوا را گوش کن خاموش باش ** چون زبان حق نگشتی گوش باش‏
  • “Susun, dinleyin” emrini işit, sükût et. Mademki Allah dili olamadın, kulak kesil.

  • ور بگویی شکل استفسار گو ** با شهنشاهان تو مسکین‏وار گو
  • Söylersen bile sual tarzında söz söyle. Padişahlar padişahıyla edepli konuş!

  • ابتدای کبر و کین از شهوت است ** راسخی شهوتت از عادت است‏
  • Kibir ve kinin başlangıcı şehvettendir. Şehvetinin yerleşip kuvvetlenmesi de itiyat yüzündendir.

  • چون ز عادت گشت محکم خوی بد ** خشم آید بر کسی کت واکشد
  • Kötü huy, âdet edindiğinden dolayı sağlamlaşır, yerleşir. Seni ondan vazgeçirmek isteyene kızarsın.

  • چون که تو گل خوار گشتی هر که او ** واکشد از گل ترا باشد عدو 3460
  • Toprak yemeye alışırsan kim seni bundan menetmeye kalkışırsa onu düşman sayarsın.

  • بت پرستان چون که خو با بت کنند ** مانعان راه بت را دشمنند
  • Puta tapanlar, bu tapmayı huy edindiklerinden men edenlere düşman olmuşlardır.

  • چون که کرد ابلیس خو با سروری ** دید آدم را حقیر او از خری‏
  • İblis, ululanmayı huy edinmişti de eşekliğinden Âdem’i kendisinden aşağı gördü.

  • که به از من سروری دیگر بود ** تا که او مسجود چون من کس شود
  • “Benden daha ulu başka birisi yok ki. Benim gibi bir kişi, ona secde eder mi?” dedi.

  • سروری زهر است جز آن روح را ** کاو بود تریاق لانی ز ابتدا
  • Ululuk zehirdir. Ancak, ta ezelden panzehire sahip olan ruh müstesna.