English    Türkçe    فارسی   

2
3729-3778

  • که اتحاد جسمهای آب و طین ** هست ناقص جان نمی‏ماند بدین‏
  • Gerçi suyla toprağın birleşmesi, nakıstır, can, buna benzemez.

  • گر نظایر گویم اینجا در مثال ** فهم را ترسم که آرد اختلال‏ 3730
  • Fakat burada apaçık bir misal getirsem korkarım aklın karışır.

  • هم سلیمان هست اکنون لیک ما ** از نشاط دور بینی در عما
  • Süleyman şimdi de var ama biz uzağı görme neşesiyle onu göremiyoruz.

  • دور بینی کور دارد مرد را ** همچو خفته در سرا کور از سرا
  • Uzağa bakış, insanı kör eder. Sarayda uyuyanın sarayı görmediği gibi.

  • مولعیم اندر سخنهای دقیق ** در گرهها باز کردن ما عشیق‏
  • Biz ince sözlere dalmışız, onlarla uğraşıp duruyoruz. Düğümleri çözme sevdasına tutulmuşuz.

  • تا گره بندیم و بگشاییم ما ** در شکال و در جواب آیین فزا
  • Düğümleri bağlayıp çözdükçe şüpheye düşmeyi, cevap vermeye kalkışmayı uzatıp gideriz.

  • همچو مرغی کاو گشاید بند دام ** گاه بندد تا شود در فن تمام‏ 3735
  • Tuzağın bağını gâh çözüp bağlayan, bu suretle bu işte maharet kazanan kuş gibi...

  • او بود محروم از صحرا و مرج ** عمر او اندر گره کاری است خرج‏
  • Böyle kuş sahradan, çayırdan mahrumdur, ömrü düğümü açıp çözmede harcolur gider!

  • خود زبون او نگردد هیچ دام ** لیک پرش در شکست افتد مدام‏
  • Filvaki hiçbir tuzağa zebun olmaz ama günden güne kanatları tutulur, uçmaz olur.

  • با گره کم کوش تا بال و پرت ** نگسلد یک یک از این کر و فرت‏
  • Bağ çözüp bağlamakla az uğraş da kanatların tutulmasın, uçmadan kalmayasın.

  • صد هزاران مرغ پرهاشان شکست ** و آن کمین گاه عوارض را نبست‏
  • Yüz binlerce kuşun kanadı kırıldı da yine o ârızalı yerlerdeki tuzakları gidermedi.

  • حال ایشان از نبی خوان ای حریص ** نقبوا فیها ببین هل من محیص‏ 3740
  • Kuran’da onların ahvalini oku haris adam: “Bütün şehirlerde gezip dolaştılar, her tarafı elde ettiler.” Bak hele “Bir kurtuluş var mı?”

  • از نزاع ترک و رومی و عرب ** حل نشد اشکال انگور و عنب‏
  • Türk, Rum ve Arabın kavgasından engûr ve inep şüphelerine düşmekten başka bir şey çıkmaz.

  • تا سلیمان لسین معنوی ** در نیاید بر نخیزد این دوی‏
  • Manevi dilleri bilen Süleyman gelmedikçe bu ikilik kalkmaz.

  • جمله مرغان منازع بازوار ** بشنوید این طبل باز شهریار
  • Kavgacı kuşlar, hepiniz doğan gibi şehriyarın şu davulunu duyun!

  • ز اختلاف خویش سوی اتحاد ** هین ز هر جانب روان گردید شاد
  • Aranızdaki ihtilâfı bırakın da ruhunuzu her yandan şâdedin.

  • حیث ما کنتم فولوا وجهکم ** نحوه هذا الذی لم ینهکم‏ 3745
  • Nerede olursanız olun, yüzünüzü o tarafa dönün. O Süleyman, sizi kendine teveccühten men etmedi ki.

  • کور مرغانیم و بس ناساختیم ** کان سلیمان را دمی نشناختیم‏
  • Fakat kör kuşlarız, terbiyeden hayli uzağız. O Süleyman’ı bir an bile tanımadık gitti!

  • همچو جغدان دشمن بازان شدیم ** لاجرم وامانده‏ی ویران شدیم‏
  • Baykuşlar gibi doğanlara düşmanız, hulâsa viranelerde kalmışız.

  • می‏کنیم از غایت جهل و عما ** قصد آزار عزیزان خدا
  • Bilgisizliğimiz, körlüğümüz son derecede. Bu yüzden de Allah azizlerini incitmeye kastediyoruz.

  • جمع مرغان کز سلیمان روشنند ** پر و بال بی‏گنه کی بر کنند
  • Süleyman’dan aydınlanan kuşlar, nasıl olur da suçsuz, sebepsiz bir kuşun kanadını yolarlar?

  • بلکه سوی عاجزان چینه کشند ** بی‏خلاف و کینه آن مرغان خوشند 3750
  • Kanadını yolmak şöyle dursun, onlar, âcizlere yem verirler. O kuşlarda aykırılık ve kin yoktur. Hoş kuştur onlar, hoş kuş!

  • هدهد ایشان پی تقدیس را ** می‏گشاید راه صد بلقیس را
  • Onların hüthüteleri kutlulamak üzere yüzlerce Belkıs’ın yolunu açar;

  • زاغ ایشان گر به صورت زاغ بود ** باز همت آمد و ما زاغ بود
  • Kargaları surette kargadır, hakikatte himmet doğanı “Mâzâga” sırrına mazhardır onlar.

  • لکلک ایشان که لک لک می‏زند ** آتش توحید در شک می‏زند
  • Leylekleri “lek, lek” der ama şüpheye birlik ateşini salar;

  • و آن کبوترشان ز بازان نشکهد ** باز سر پیش کبوترشان نهد
  • Güvercinleri, doğanlardan korkmaz. Hatta doğan, o güvercinlerin önünde baş kor.

  • بلبل ایشان که حالت آرد او ** در درون خویش گلشن دارد او 3755
  • Bülbülleri, insana vecit ve halet verir; gülistanları, kendi gönüllerindedir.

  • طوطی ایشان ز قند آزاد بود ** کز درون قند ابد رویش نمود
  • Duduları, şeker kaydında değildir. Ebedî şekeri, kendi içlerinde bulurlar.

  • پای طاوسان ایشان در نظر ** بهتر از طاوس پران دگر
  • Tavusların ayakları bile, bakılsa, öbür tavusların kanatlarından daha güzel görünür.

  • منطق الطیران خاقانی صداست ** منطق الطیر سلیمانی کجاست‏
  • Hakan kuşlarının kuru bir sesten ibaret kuşdilleri nerede, Süleyman kuşlarının söyledikleri kuşdili nerede?

  • تو چه دانی بانگ مرغان را همی ** چون ندیده‏ستی سلیمان را دمی‏
  • Sen ne bilirsin kuşların seslerini? Bir an olsun Süleyman’ı görmedin ki!

  • پر آن مرغی که بانگش مطرب است ** از برون مشرق است و مغرب است‏ 3760
  • İnsana sesi neşe veren o kuşun kanadı meşrıktan da hariç, mağripten de.

  • هر یک آهنگش ز کرسی تاثری است ** وز ثری تا عرش در کر و فری است‏
  • Her ahengi, Kürsi’den ta yere kadar bütün âlemi doldurur. Azameti yeryüzünden Arşa kadar bütün cihanı istilâ eder.

  • مرغ کاو بی‏این سلیمان می‏رود ** عاشق ظلمت چو خفاشی بود
  • Bu Süleyman’a uymayan kuş, karanlığa âşıktır. Yarasaya benzer.

  • با سلیمان خو کن ای خفاش رد ** تا که در ظلمت نمانی تا ابد
  • Ey kötü yarasa, Süleyman’a alış da ebediyen zulmette kalma.

  • یک گزی ره که بدان سو می‏روی ** همچو گز قطب مساحت می‏شوی‏
  • Oraya doğru bir arşın gitsen arşın gibi ölçü kutbu kesilir, her tarafı ölçer biçersin.

  • و انکه لنگ و لوک آن سو می‏جهی ** از همه لنگی و لوکی می‏رهی‏ 3765
  • Irgalaya bocalaya topal, topal bile olsa o tarafa sıçradın mı topallıktan da kurtulursun, sakatlıktan da!

  • قصه‏ی بط بچگان که مرغ خانگی پروردشان‏
  • Tavuktan çıkan kaz palazları

  • تخم بطی گر چه مرغ خانه‏ات ** کرد زیر پر چو دایه تربیت‏
  • Seni tavuk yetiştirdi, kanadının altında büyüttü. Sana dadılık etti ama sen yine kaz palazısın.

  • مادر تو بط آن دریا بده‏ست ** دایه‏ات خاکی بد و خشکی پرست‏
  • Anan o denizin kazıdır. Ancak dadın toprağa mensuptu, dadın bu kuruluğa tapardı.

  • میل دریا که دل تو اندر است ** آن طبیعت جانت را از مادر است‏
  • Gönlündeki denize olan meyil yok mu... O tabiat, sana anandan mirastır.

  • میل خشکی مر ترا زین دایه است ** دایه را بگذار کاو بد رایه است‏
  • Fakat kuruluğa olan meylin de dadından geçme. Bırak dadıyı, onun reyi kötü, isabetsiz!

  • دایه را بگذار در خشک و بران ** اندر آن در بحر معنی چون بطان‏ 3770
  • Dadıyı karada bırak, yürü, kazlar gibi mana denizine koş, dal denize!

  • گر ترا مادر بترساند ز آب ** تو مترس و سوی دریا ران شتاب‏
  • Anan seni sudan korkutursa sakın sen korkma, hemen denize koş!

  • تو بطی بر خشک و بر تر زنده‏ای ** نی چو مرغ خانه خانه کنده‏ای‏
  • Sen kazsın, karada da yaşarsın, denizde de. Kümes hayvanları gibi kokuşuk kümesli bir hayvan değilsin ya.

  • تو ز کرمنا بنی آدم شهی ** هم به خشکی هم به دریا پا نهی‏
  • Sen “Kerremnâ” hükmünce bir padişahsın ki hem karaya ayak atabilirsin, hem denize!

  • که حملناهم علی البحری به جان ** از حملناهم علی البر پیش ران‏
  • “Ve hamelnâhüm fil berri vel bahri” hükmüne mazharsın. Canını karadan kurtar, denize yürüt!

  • مر ملایک را سوی بر راه نیست ** جنس حیوان هم ز بحر آگاه نیست‏ 3775
  • Melekler için karaya yol yoktur. Hayvanların da denizden haberleri yok.

  • تو به تن حیوان به جانی از ملک ** تا روی هم بر زمین هم بر فلک‏
  • Sen, ten itibarıyla hayvansın, can bakımından melek. Bu suretle hem yerde yürürsün, hem gökte.

  • تا به ظاهر مثلکم باشد بشر ** با دل یوحی إلیه دیده‏ور
  • Bu suretle, ben de zahiren sizin gibi insanım ama hakikatte gönlüm, vahye kabiliyetli.

  • قالب خاکی فتاده بر زمین ** روح آن گردان بر این چرخ برین‏
  • Bu toprağa mensup kalıp, yer üstüne düşmüş ama bu çeşit adamın ruhu, o güzelim gökte çark urup durmakta.