English    Türkçe    فارسی   

3
1140-1189

  • هم از آن سو جو که وقت درد تو ** می‌شوی در ذکر یا ربی دوتو 1140
  • Derde düşünce iki büklüm olup “Yarabbi” diye yalvardığın taraf yok mu, bu sesi de o tarafta ara.

  • وقت درد و مرگ آن سو می‌نمی ** چونک دردت رفت چونی اعجمی
  • Dert ve ölüm zamanı o tarafa yönelir, feryat ve figana düşersin. Dertten kurtulunca neden yabancıya dönüyor, hiç o tarafı aklına bile getirmiyorsun?

  • وقت محنت گشته‌ای الله گو ** چونک محنت رفت گویی راه کو
  • Mihnet zamanında “Allah” demeye başlar, sıkıntın geçti mi “Nerede ona yol ?” dersin.

  • این از آن آمد که حق را بی گمان ** هر که بشناسد بود دایم بر آن
  • Bu hal, şundan ileri geliyor: “Allah’ı şeksiz, şüphesiz bilen, tanıyan, daima onu anlar, ondan hiç ayrılmaz.

  • وانک در عقل و گمان هستش حجاب ** گاه پوشیدست و گه بدریده جیب
  • Fakat akıl ve şüphe hicaplarında kalan kişiye Allah tecellisi, gâh örtülür, gâh yenini, yakasını yırtıp görünür.

  • عقل جزوی گاه چیره گه نگون ** عقل کلی آمن از ریب المنون 1145
  • Aklı cüzi gâh üstündür, gâh baş aşağı, Aklı Külli ise bütün hâdiselerden kurtulmuştur, emindir.

  • عقل بفروش و هنر حیرت بخر ** رو به خواری نه بخارا ای پسر
  • Akılla hüneri sat da hayreti satın al. Oğul, horluğa doğru git, Buhara’ya değil!

  • ما چه خود را در سخن آغشته‌ایم ** کز حکایت ما حکایت گشته‌ایم
  • Biz neye bu derece de söze daldık? Hikâye söyleyelim derken hikâye olduk gitti.

  • من عدم و افسانه گردم در حنین ** تا تقلب یابم اندر ساجدین
  • Ben yokum zaten ağlayıp, ağlayıp sızlayarak masal oldum gitti… Bu suretle secde edenler arasına katılayım, onlarla beraber yuvarlanayım bari.

  • این حکایت نیست پیش مرد کار ** وصف حالست و حضور یار غار
  • İş bilen, söz anlayan adama bu söz, hikâye değil. Hâlimi anlatıyorum ben, sevgilinin huzurundayım ben!

  • آن اساطیر اولین که گفت عاق ** حرف قرآن را بد آثار نفاق 1150
  • Âsi, bunlar önce gelip geçenlere ait aslı yok masallar dedi ya… Kur’an hakkında söylenen bu söz, nifak eseridir.

  • لامکانی که درو نور خداست ** ماضی و مستقبل و حال از کجاست
  • İçinde Allah nuru olan Lâmekân âleminde nerede geçmiş, nerede gelecek, nerede hâl,

  • ماضی و مستقبلش نسبت به تست ** هر دو یک چیزند پنداری که دوست
  • Geçmiş, gelecek, sana göredir. Yoksa hakikatte ikisi de birdir. Fakat sen iki sanırsın.

  • یک تنی او را پدر ما را پسر ** بام زیر زید و بر عمرو آن زبر
  • Bir adam, onun babasıdır, bizim oğlumuz, Zeydin altında olan dam, Amr’ın üstündedir.

  • نسبت زیر و زبر شد زان دو کس ** سقف سوی خویش یک چیزست بس
  • Damın altta, üstte oluşu, o iki adama göredir. Hakikatteyse dam tek bir şeydir, işte o kadar!

  • نیست مثل آن مثالست این سخن ** قاصر از معنی نو حرف کهن 1155
  • Bu söz, onun misli değildir, bir misaldir ancak. Eski harfler, yeni manayı ifade edemez ki.

  • چون لب جو نیست مشکا لب ببند ** بی لب و ساحل بدست این بحر قند
  • Ey tulum, burası mademki ırmak kıyısı değil, ağzını kapat. Bu şeker denizinin ne kıyısı var, ne kenarı!

  • فرستادن فرعون به مداین در طلب ساحران
  • Firavunun sihirbazları çağırtmak üzere şehirlere adam göndermesi

  • چونک موسی بازگشت و او بماند ** اهل رای و مشورت را پیش خواند
  • Musa, dönüp Firavun kalınca bütün rey ve tedbir sahiplerini danışmak üzere çağırdı.

  • آنچنان دیدند کز اطراف مصر ** جمع آردشان شه و صراف مصر
  • Padişahın, Mısır sultanı olan Firavunun Mısır civarındaki bütün sihirbazları çağırmasını kararlaştırdılar.

  • او بسی مردم فرستاد آن زمان ** هر نواحی بهر جمع جادوان
  • Firavun hemen bütün sihirbazların toplanması için etrafa bir hayli adam gönderdi.

  • هر طرف که ساحری بد نامدار ** کرد پران سوی او ده پیک کار 1160
  • Nerede ünlü bir büyücü varsa gelmesi için on haberci yolladı.

  • دو جوان بودند ساحر مشتهر ** سحر ایشان در دل مه مستمر
  • İki genç vardı ki büyü de pek şöhret bulmuşlardı. Sihirleri, aya bile tesir ederdi.

  • شیر دوشیده ز مه فاش آشکار ** در سفرها رفته بر خمی سوار
  • Aydan apaşikâr süt sağarlar, bir yere gidecekleri vakit küplere binip giderler.

  • شکل کرباسی نموده ماهتاب ** آن بپیموده فروشیده شتاب
  • Ay ışığını bez şekline sokup ölçer, biçer satarlardı.

  • سیم برده مشتری آگه شده ** دست از حسرت به رخها بر زده
  • Müşteri, para verip alır, sonra anlayınca eyvahlar olsun deyip hayıflanmaya, yüzüne vurmaya başlardı.

  • صد هزاران همچنین در جادوی ** بوده منشی و نبوده چون روی 1165
  • Onların, buna benzer nice sihirleri vardı ki herkes apaçık görür dururdu.

  • چون بدیشان آمد آن پیغام شاه ** کز شما شاهست اکنون چاره‌خواه
  • Onlara da “Padişah şimdi sizden bir çare aramakta.

  • از پی آنک دو درویش آمدند ** بر شه و بر قصر او موکب زدند
  • İki yoksul adam gelip padişahın köşkü önüne otağ kurdu.

  • نیست با ایشان بغیر یک عصا ** که همی‌گردد به امرش اژدها
  • Bir sopadan başka bir şeyleri yok. Fakat emirleriyle ejderha oluyor.

  • شاه و لشکر جمله بیچاره شدند ** زین دو کس جمله به افغان آمدند
  • Padişah da çaresiz kaldı, ordusu da. Bu iki kişinin elinden hepsi feryat ve figana geldi.

  • چاره‌ای می‌باید اندر ساحری ** تا بود که زین دو ساحر جان بری 1170
  • Bunları defetmek için bir çare bulun. Karşılık olarak size hesapsız hazineler bağışlayacak” diye haber gönderdi.

  • آن دو ساحر را چو این پیغام داد ** ترس و مهری در دل هر دو فتاد
  • Bu haberi duyunca iki büyücünün de gönüllerine hem korku düştü, hem sevgi.

  • عرق جنسیت چو جنبیدن گرفت ** سر به زانو بر نهادند از شگفت
  • Cinsiyet damarı atmağa başladı, ikisi de hayretlerinden başlarını dizlerine koydular.

  • چون دبیرستان صوفی زانوست ** حل مشکل را دو زانو جادوست
  • Sofinin meşk yeri dizidir, müşkülü halletmek hususunda iki diz, âdeta sihirbazdır.

  • خواندن آن دو ساحر پدر را از گور و پرسیدن از روان پدر حقیقت موسی علیه السلام
  • O iki sihirbazın, babalarının ruhaniyetine sığınmaları ve Musa aleyhisselâm’ın hakikatini babalarının ruhundan sormaları

  • بعد از آن گفتند ای مادر بیا ** گور بابا کو تو ما را ره نما
  • O iki büyücü, bu haberi alıp hayrete daldıktan sonra annelerine “Anne, babamızın mezarı nerede? Bize göster” dediler.

  • بردشان بر گور او بنمود راه ** پس سه‌روزه داشتند از بهر شاه 1175
  • Anneleri, onlara rehberlik etti, babalarının mezarını gösterdi. Üç gün Allah rızası için oruç tuttular.

  • بعد از آن گفتند ای بابا به ما ** شاه پیغامی فرستاد از وجا
  • Sonra “Baba, padişah korkmuş, bize emir göndermiş...

  • که دو مرد او را به تنگ آورده‌اند ** آب رویش پیش لشکر برده‌اند
  • İki adam, onu sıkıştırmış, ordusunun önünde şerefine, haysiyetine dokunmuş.

  • نیست با ایشان سلاح و لشکری ** جز عصا و در عصا شور و شری
  • Onların ne silâhları var, ne askerleri. Bir tek asaları var ama o asa da kıyametler koparıyormuş.

  • تو جهان راستان در رفته‌ای ** گرچه در صورت به خاکی خفته‌ای
  • Sen zahiren toprakta yatıp uyuyorsun ama hakikatte doğrular ülkesine gitmişsin.

  • آن اگر سحرست ما را ده خبر ** ور خدایی باشد ای جان پدر 1180
  • Eğer onların yaptıkları sihirse bize haber ver. Canım babacığımız, onlar Allah eriyse, yaptıkları iş Allah’tansa yine bildir.

  • هم خبر ده تا که ما سجده کنیم ** خویشتن بر کیمیایی بر زنیم
  • De onlara uyalım, secde edelim, kendimizi bir kimyaya atalım (da halis altın olalım).

  • ناامیدانیم و اومیدی رسید ** راندگانیم و کرم ما را کشید
  • Ümidi kesilmiş biçareleriz. Bize bir ümit ver Allah tapısından sürülmüşleriz, bizi o tapıya yine onun keremi çekti” diye yalvardılar.

  • جواب گفتن ساحر مرده با فرزندان خود
  • Ölmüş büyücünün oğullarına cevap vermesi

  • گفتشان در خواب کای اولاد من ** نیست ممکن ظاهر این را دم زدن
  • Babaları, onlara rüyalarında dedi ki: “Oğullarım, bunu açıkça söylemeye imkân yok.

  • فاش و مطلق گفتنم دستور نیست ** لیک راز از پیش چشمم دور نیست
  • Apaçık ve olduğu gibi söylememe izin yok. Ama bu sır, uzak değil gözümün önünde.

  • لیک بنمایم نشانی با شما ** تا شود پیدا شما را این خفا 1185
  • Size bir nişane göstereyim de gizli şey aşikâr olsun.

  • نور چشمانم چو آنجا گه روید ** از مقام خفتنش آگه شوید
  • Gözlerimin nurları, oraya varın da onun uyumakta olduğu yeri anlayın.

  • آن زمان که خفته باشد آن حکیم ** آن عصا را قصد کن بگذار بیم
  • O hakikat sahibi uyurken korkmayın asayı almaya kalkışın.

  • گر بدزدی و توانی ساحرست ** چاره‌ی ساحر بر تو حاضرست
  • Eğer çalabilirseniz o sihirbazın biridir. Sihirbaza karşı çare bulmayı bilirsiniz siz.

  • ور نتانی هان و هان آن ایزدیست ** او رسول ذوالجلال و مهتدیست
  • Yok, eğer çalamazsanız aman ha aman… Kendinize gelin, o, Allah eridir. Ululuk sahibi ve hidayet verici Allah’ın elçisidir.