-
دست عقل آن خس به یکسو میبرد ** آب پیدا میشود پیش خرد
- Aklın eli, onları bir tarafa atar, su meydana çıkar.
-
خس بس انبه بود بر جو چون حباب ** خس چو یکسو رفت پیدا گشت آب
- Çerçöp habbeler gibi suyun yüzünü örter. Fakat bunlar bir tarafa sürüldü mü su görünür.
-
چونک دست عقل نگشاید خدا ** خس فزاید از هوا بر آب ما
- Allah, aklın elini açmadıkça hava, suyumuzun yüzünü çerçöple, süprüntüyle doldurur.
-
آب را هر دم کند پوشیده او ** آن هوا خندان و گریان عقل تو 1830
- Suyu daima örter; hava buna güler; akılsa ağlar durur.
-
چونک تقوی بست دو دست هوا ** حق گشاید هر دو دست عقل را
- Allah korkusu, havanın ellerini bağlarsa Hakk aklın ellerini çözer.
-
پس حواس چیره محکوم تو شد ** چون خرد سالار و مخدوم تو شد
- Hizmetkârın âkil olursa sana galip olan duygularda mahkûmun olur.
-
حس را بیخواب خواب اندر کند ** تا که غیبیها ز جان سر بر زند
- Gayba mensup sırlar, can âleminden zuhur etsin diye duyguları zahirî olmayan bir uykuya daldırır da,
-
هم به بیداری ببینی خوابها ** هم ز گردون بر گشاید بابها
- İnsan uyanıkken rüyalar da görür, insana gök kapıları da açılır.
-
قصهی خواندن شیخ ضریر مصحف را در رو و بینا شدن وقت قرائت
- Kör Şeyhin Kur’an’ı yüzünden okuması ve Kur’an okurken gözlerinin görmesi
-
دید در ایام آن شیخ فقیر ** مصحفی در خانهی پیری ضریر 1835
- Yoksul şeyhin biri, bir vakitler kör bir pirin evinde bir mushaf gördü.
-
پیش او مهمان شد او وقت تموز ** هر دو زاهد جمع گشته چند روز
- Temmuz ayı idi, ona mihman olmuştu: O iki zâhit, birkaç gün bir araya gelmişlerdi.
-
گفت اینجا ای عجب مصحف چراست ** چونک نابیناست این درویش راست
- Kendi kendisine “Burada mushafın ne işi var? Bu adam kör” dedi.
-
اندرین اندیشه تشویشش فزود ** که جز او را نیست اینجا باش و بود
- Bu düşünceye düştü, huzuru kaçtı; “Burada bu körden başka kimse de yok, bu ne iş?
-
اوست تنها مصحفی آویخته ** من نیم گستاخ یا آمیخته
- Burada yalnız o var, bir de buraya mushaf koymuş. Ben ne bunağım, ne sersem…
-
تا بپرسم نه خمش صبری کنم ** تا به صبری بر مرادی بر زنم 1840
- Onun için hiçbir şey sormayayım, sabredeyim de sabırla muradıma erişeyim” dedi.
-
صبر کرد و بود چندی در حرج ** کشف شد کالصبر مفتاح الفرج
- Sabretti, bir müddet gönlü sıkıldı, fakat nihayet meseleyi anladı. Çünkü sabır, genişliğin anahtarıdır.
-
صبرکردن لقمان چون دید کی داود حلقهها میساخت از سال کردن با این نیت کی صبر از سال موجب فرج باشد
- Lokman’ın Davud aleyhisselâm’ı demir halkalar yaparken görüp merak etmesi, sabredersem elbette anlarım diye sormayıp sabretmesi
-
رفت لقمان سوی داود صفا ** دید کو میکرد ز آهن حلقهها
- Lokman, tertemiz Davud’un yanına gitmiş, onun demir halkalar yapmakta olduğunu görmüştü.
-
جمله را با همدگر در میفکند ** ز آهن پولاد آن شاه بلند
- O yüce padişah demir halkalar yapıyor, halkaları birbirine takıyordu.
-
صنعت زراد او کم دیده بود ** درعجب میماند وسواسش فزود
- Lokman silah yapma sanatını pek görmemişti, şaşırıp kaldı, vesveseleri arttı.
-
کین چه شاید بود وا پرسم ازو ** که چه میسازی ز حلقه تو بتو 1845
- Bu nedir acaba, şunu bir sorsam, bu kat kat halkalarla ne yapıyorsun desem, dedi.
-
باز با خود گفت صبر اولیترست ** صبر تا مقصود زوتر رهبرست
- Sonra yine kendi kendisine dedi ki: “ Dur hele sabır daha iyi. Sabır, adamı maksadına çabucak ulaştırır.
-
چون نپرسی زودتر کشفت شود ** مرغ صبر از جمله پرانتر بود
- Sormazsam iş daha çabuk anlaşılır. Sabırlı kuş, bütün kuşlardan daha iyi uçar.
-
ور بپرسی دیرتر حاصل شود ** سهل از بی صبریت مشکل شود
- Fakat sorarsam maksadı daha geç anlarım, kolaycacık anlayacağım şey, bu sorgumla güçleşir.
-
چونک لقمان تن بزد هم در زمان ** شد تمام از صنعت داود آن
- Lokman, orada bir müddet sabredip durdu. Bu müddet içinde Davud da zırhı yapıp tamamladı.
-
پس زره سازید و در پوشید او ** پیش لقمان کریم صبرخو 1850
- Kerem ve sabır sahibi Lokman’ın önünde bedenine geçirip giyindi.
-
گفت این نیکو لباسست ای فتی ** درمصاف و جنگ دفع زخم را
- “Civanım, bu, savaşta yaralanmamak için güzel bir elbisedir” dedi.
-
گفت لقمان صبر هم نیکو دمیست ** که پناه و دافع هر جا غمیست
- Lokman dedi ki. “Sabır da güzel bir iş. Her dertte ona sığınmak gerek, her gamı o giderir.”
-
صبر را با حق قرین کرد ای فلان ** آخر والعصر را آگه بخوان
- A kişi “Vel asri” suresinin sonunu dikkatlice oku da bak. Allah o surede sabrı hakla beraber andı, sabrı hakka eş etti.
-
صد هزاران کیمیا حق آفرید ** کیمیایی همچو صبر آدم ندید
- Allah, yüz binlerce kimya yarattı ama insan, sabır gibi bir kimya görmedi.
-
بقیهی حکایت نابینا و مصحف
- Körün Mushaf okuması hikâyesinin sonu
-
مرد مهمان صبرکرد و ناگهان ** کشف گشتش حال مشکل در زمان 1855
- Konuk da sabretti. Ansızın müşkül halloldu, anlamak istediğini anladı.
-
نیمشب آواز قرآن را شنید ** جست از خواب آن عجایب را بدید
- Gece yarısı Kur’an sesini duydu. Uykusundan sıçradı, şu acayip şeyi gördü:
-
که ز مصحف کور میخواندی درست ** گشت بیصبر و ازو آن حال جست
- Kör, mushaftan Kur’an okumaktaydı. Hem de doğru olarak okuyordu. Sabırsızlandı, bu hali sordu, dedi ki:
-
گفت آیا ای عجب با چشم کور ** چون همیخوانی همیبینی سطور
- “Gözün kör olduğu halde şaştım doğrusu, bu satırları nasıl okuyabiliyorsun sen?
-
آنچ میخوانی بر آن افتادهای ** دست را بر حرف آن بنهادهای
- Okuduğun satıra bakmakta, elini okuduğun harflerin üstünde gezdirmektesin.
-
اصبعت در سیر پیدا میکند ** که نظر بر حرف داری مستند 1860
- Parmağını satırlar üstünde gezdirişinden anlaşılıyor, mutlaka harfleri görüyorsun.”
-
گفت ای گشته ز جهل تن جدا ** این عجب میداری از صنع خدا
- Kör dedi ki. “Ey ten bilgisizliğinden kurtulan, bunu Allah yapamaz mı ki? Neye şaşırıyorsun?
-
من ز حق در خواستم کای مستعان ** بر قرائت من حریصم همچو جان
- Ben Allah’a, ey yardımcım olan Allah, ey yardım dilenen Rabbim, adam canına nasıl düşkünse ben de Kur’an okumaya öyle düşkünüm.
-
نیستم حافظ مرا نوری بده ** در دو دیده وقت خواندن بیگره
- Fakat hafız değilim ki, Yarabbi Kur’an okuyacağım vakit gözlerime illetsiz bir nur ver,
-
باز ده دو دیدهام را آن زمان ** که بگیرم مصحف و خوانم عیان
- Benim gözlerimi aç da Kur’an’ı elime alıp okuyayım diye dua ettim.
-
آمد از حضرت ندا کای مرد کار ** ای بهر رنجی به ما اومیدوار 1865
- Allah’tan ey Kur’an’a düşkün adam, ey her dertte bize yüz tutan, bizden ümidini kesmeyen kişi,
-
حسن ظنست و امیدی خوش ترا ** که ترا گوید بهر دم برتر آ
- Senin bize karşı öyle bir hüsnü zan, o ümit, sana daima yücel, yüksel demekte.
-
هر زمان که قصد خواندن باشدت ** یا ز مصحفها قرائت بایدت
- Ne vakit Kur’an okumak istersen, ne vakit mushafı eline alırsan,
-
من در آن دم وا دهم چشم ترا ** تا فرو خوانی معظم جوهرا
- Ben de o zaman sana gözlerinin nurunu bağışlayacağım ey yaratılışı büyük kişi, diye nida geldi.
-
همچنان کرد و هر آنگاهی که من ** وا گشایم مصحف اندر خواندن
- Öyle de yaptı Allah’ım, ben ne vakit okumak üzere mushafı elime alır, açarsam,
-
آن خبیری که نشد غافل ز کار ** آن گرامی پادشاه و کردگار 1870
- Her şeyi bilen, hiçbir işten gafil olmayan o ulu padişah.
-
باز بخشد بینشم آن شاه فرد ** در زمان همچون چراغ شبنورد
- O tek Allah, gece çırağı gibi gözlerimin nurunu ihsan etmekte”
-
زین سبب نبود ولی را اعتراض ** هرچه بستاند فرستد اعتیاض
- Allah, ne alırsa ona karşılık ihsanda bulunur. Velî bu sebeple Allah’a itiraz etmez.
-
گر بسوزد باغت انگورت دهد ** در میان ماتمی سورت دهد
- Bağını mı yaktı? Sana bir bağ dolusu üzüm ihsan eder; yas içinde neşe verir.
-
آن شل بیدست را دستی دهد ** کان غمها را دل مستی دهد
- O elsiz çolağa da el verir, gamlara maden olan kişiye neşeli, sarhoş bir gönül bağışlar.
-
لا نسلم و اعتراض از ما برفت ** چون عوض میآید از مفقود زفت 1875
- Kaybettiğimiz şey büyük ve değerli bir şey bile olsa mademki bize karşılık olarak ihsanlarda bulunuyor, şu halde itiraz etmemize imkân yok.
-
چونک بی آتش مرا گرمی رسد ** راضیم گر آتشش ما را کشد
- Ortada ateş olmadığı halde bana hararet verdikten, beni ısıttıktan sonra ateşimi söndürse de razıyım.