English    Türkçe    فارسی   

3
1890-1939

  • هیچ دندانی نخندد در جهان ** بی رضا و امر آن فرمان‌روان 1890
  • Onun fermanı, onun rızası olmadıkça âlemde hiçbir ağız gülmezse bu adamın hali nasıldır? İşte o haldeyim ben” dedi.

  • گفت ای شه راست گفتی همچنین ** در فر و سیمای تو پیداست این
  • Behlûl, padişahım doğru söyledin. Bu hale sahip olduğun nurundan da belli, yüzünden de görünüp durmakta.

  • این و صد چندینی ای صادق ولیک ** شرح کن این را بیان کن نیک نیک
  • Böylesin, hatta yüz mislisin... Doğru ama bunu bir güzelce anlat.

  • آنچنانک فاضل و مرد فضول ** چون به گوش او رسد آرد قبول
  • Öyle bir anlat ki duyunca fazilet sahibi de kabul etsin, bir şeyden anlamaz adam da.

  • آنچنانش شرح کن اندر کلام ** که از آن هم بهره یابد عقل عام
  • Herkesin aklının ereceği, fikrinin anlayacağı bir tarzda anlat.

  • ناطق کامل چو خوان‌پاشی بود ** خوانش بر هر گونه‌ی آشی بود 1895
  • Söz söyleyen kemal sahibi olursa söz söyleme sofrasını yaydı mı sofrası, her çeşit aşlarla doludur.

  • که نماند هیچ مهمان بی نوا ** هر کسی یابد غذای خود جدا
  • Hiçbir konuk mahrum kalmaz. Herkes o sofrada kendi gıdasını bulur.

  • همچو قرآن که بمعنی هفت توست ** خاص را و عام را مطعم دروست
  • O sofra, Kur’an’a benzer; Kur’an’ın da yedi manası vardır; alelâde halk da ondan doyar, halkın bilgide, irfanda ileri gelenleri de” dedi.

  • گفت این باری یقین شد پیش عام ** که جهان در امر یزدانست رام
  • Derviş dedi ki: “ Herkesçe şu muhakkaktır ki âlem Allah emrine râm olmuştur.

  • هیچ برگی در نیفتد از درخت ** بی قضا و حکم آن سلطان بخت
  • O padişahın kaza ve kaderi olmadıkça ağaçtan yaprak bile düşmez.

  • از دهان لقمه نشد سوی گلو ** تا نگوید لقمه را حق که ادخلوا 1900
  • Allah lokmaya, gir içeri diye emretmedikçe boğazdan lokma bile geçmez.

  • میل و رغبت کان زمام آدمیست ** جنبش آن رام امر آن غنیست
  • İnsanların yuları, dizgini olan, insanları dilediği yere sürüp götüren istekler de o gani Allah’ın emriyle meydana gelir.

  • در زمینها و آسمانها ذره‌ای ** پر نجنباند نگردد پره‌ای
  • Yeryüzünde olsun, göklerde olsun… Bir zerre bile onun hükmü olmadıkça kanat çırpmaz, harekete gelemez;

  • جز به فرمان قدیم نافذش ** شرح نتوان کرد و جلدی نیست خوش
  • Onun yürür ve kadim fermanı olmadıkça kımıldayamaz bile. Bunu anlatmaya imkân da yoktur, bu hususta ısrar da hoş değil.

  • کی شمرد برگ درختان را تمام ** بی‌نهایت کی شود در نطق رام
  • Ağaçların yapraklarını kim sayabilir? Sonu olmayan şey, nasıl söze sığar?

  • این قدر بشنو که چون کلی کار ** می‌نگردد جز بامر کردگار 1905
  • Sen şu kadar duy, mademki bütün işler, Allah’ın emrine tabi; Allah’ın emri olmadıkça hiçbir şey olmuyor.

  • چون قضای حق رضای بنده شد ** حکم او را بنده‌ی خواهنده شد
  • Allah’ın takdiri, kulun rızası olur; kul Allah takdirine rıza verir, onun hükmünü diler, isterse…

  • بی تکلف نه پی مزد و ثواب ** بلک طبع او چنین شد مستطاب
  • Zorla yahut sevaba girmek için değil de bu razılık, kendiliğinden meydana gelir, ona hoş görünürse,

  • زندگی خود نخواهد بهر خوذ ** نه پی ذوقی حیات مستلذ
  • Artık o kul yaşamayı bu lezzetli hayattan zevk almak için istemez. Hayatı kendisi için istenen bir şey olmaktan çıkar.

  • هرکجا امر قدم را مسلکیست ** زندگی و مردگی پیشش یکیست
  • Ezelî emir, neyse ona uyarı hayatla ölüm, onun yanında bir olur.

  • بهر یزدان می‌زید نه بهر گنج ** بهر یزدان می‌مرد نه از خوف رنج 1910
  • Yaşarsa Allah için yaşar, mal, mülk ve hazine için değil… Ölürse Allah için ölür, korkudan hastalıktan değil!

  • هست ایمانش برای خواست او ** نه برای جنت و اشجار و جو
  • İmanı, onun dileği, onun rızası içindir, cennet için, ağaçlar, ırmaklar için değil!

  • ترک کفرش هم برای حق بود ** نه ز بیم آنک در آتش رود
  • Küfrü terk edişi de cehenneme gideceğim diye korkudan değildir, Allah içindir.

  • این چنین آمد ز اصل آن خوی او ** نه ریاضت نه بجست و جوی او
  • Bu ahlâk, ona ezelden verilmiştir; gözü ve sevgilinin cemalinin güzelliğiyle dolmuş aydın olmuştur.

  • آنگهان خندد که او بیند رضا ** همچو حلوای شکر او را قضا
  • Bu çeşit kul, Allah rızasını görünce güler, neşelenir. Kaza, ona şekerle yapılmış helva gibi gelir.

  • بنده‌ای کش خوی و خلقت این بود ** نه جهان بر امر و فرمانش رود 1915
  • Bu kulun huyu ve yaradılışı böyle olursa âlem, onun emrine, onun fermanına tabi değil de nedir?”

  • پس چرا لابه کند او یا دعا ** که بگردان ای خداوند این قضا
  • Peki… Neden dua edip de Yarabbi, bu takdiri sen tebdil et diye yalvarsın?

  • مرگ او و مرگ فرزندان او ** بهر حق پیشش چو حلوا در گلو
  • İşte şeyhe göre Allah rızası bakımından kendi ölümü de evlâtlarının ölümü de helva gibiydi.

  • نزع فرزندان بر آن باوفا ** چون قطایف پیش شیخ بی‌نوا
  • O vefakâr, o yoksul şeyhe evlât ölümü, kadayıf gibi gelmişti.

  • پس چراگوید دعا الا مگر ** در دعا بیند رضای دادگر
  • O halde Allah rızasını, duada görmedikçe neden dua etsin?

  • آن شفاعت و آن دعا نه از رحم خود ** می‌کند آن بنده‌ی صاحب رشد 1920
  • Doğru yolu bulan bu çeşit kulun şefaati de acımaktan değildir, duası da.

  • رحم خود را او همان دم سوختست ** که چراغ عشق حق افروختست
  • O, Allah aşkının mumunu yakar yakmaz kendi acımasını da yakmış yandırmıştır.

  • دوزخ اوصاف او عشقست و او ** سوخت مر اوصاف خود را مو بمو
  • Onun aşkı, vasıflarına cehennem kesilmiştir O, kendi vasıflarını kıldan kıla tamamıyla yakmıştır.

  • هر طروقی این فروقی کی شناخت ** جز دقوقی تا درین دولت بتاخت
  • Fakat geceleyin yol alanlar, bunları nereden anlayacaklar? Bunları Dekukî gibi yalnız bu devlete koşan, devlete ulaşan kişi bilir!

  • قصه‌ی دقوقی رحمة الله علیه و کراماتش
  • Dekukî ve kerametleri

  • آن دقوقی داشت خوش دیباجه‌ای ** عاشق و صاحب کرامت خواجه‌ای
  • Dekukî, iyi bir hale sahipti. Âşık ve keramet sahibi bir zat.

  • در زمین می‌شد چو مه بر آسمان ** شب‌روان راگشته زو روشن روان 1925
  • Yeryüzünde gökteki ay gibi seyreder dururdu. Gece yolcularının gönülleri, onunla aydınlanır, nurlanırdı.

  • در مقامی مسکنی کم ساختی ** کم دو روز اندر دهی انداختی
  • Bir yerde az otururdu, bir köyde iki günden fazla kalmazdı.

  • گفت در یک خانه گر باشم دو روز ** عشق آن مسکن کند در من فروز
  • “Bir evde iki günden fazla otursam kalbimde oranın sevgisi alevlenir.

  • غرة المسکن احاذره انا ** انقلی یا نفس سیری للغنا
  • Eve barka mağrur olmaktan çekinir, hadi ey nefis zenginleşmek, bir şey elde etmek için sefere düş derim;

  • لا اعود خلق قلبی بالمکان ** کی یکون خالصا فی الامتحان
  • İmtihanda muvaffak olması için kalbimi hiçbir yere alıştırmam derdi.

  • روز اندر سیر بد شب در نماز ** چشم اندر شاه باز او همچو باز 1930
  • Gündüzleri yol yürür, sefer eder, geceleri ibadette bulunur, namaz kılardı. Gözü açıktı o erin… Padişahı görürdü, bir doğan kuşuna benzerdi.

  • منقطع از خلق نه از بد خوی ** منفرد از مرد و زن نه از دوی
  • Halktan çekilmişti, fakat huyunun kötülüğünden değil… Kadından da ayrılmıştı, erkekten de, fakat ikilik korkusuyla değil!

  • مشفقی خلق و نافع همچو آب ** خوش شفعیی و دعااش مستجاب
  • Halka şefkat gösterirdi, su gibi faydalıydı, onlara güzel bir şefaatçiydi, duası da Allah tarafından kabul edilirdi.

  • نیک و بد را مهربان و مستقر ** بهتر از مادر شهی‌تر از پدر
  • Daima iyiyi de esirgerdi, kötüyü de… Herkese karşı anadan daha iyi babadan daha düşkün ve muhabbetliydi.

  • گفت پیغامبر شما را ای مهان ** چون پدر هستم شفیق و مهربان
  • Peygamber: “Ey ulular, ben size baba gibi şefkat ederim, sizi babanız gibi severim.

  • زان سبب که جمله اجزای منید ** جزو را از کل چرا بر می‌کنید 1935
  • Çünkü siz benim cüz’lerimsiniz. Neden cüz’ü külden ayırırsınız?” demiştir.

  • جزو از کل قطع شد بی کار شد ** عضو از تن قطع شد مردار شد
  • Cüz, külden ayrıldı mı bir işe yaramaz. Tenden bir uzuv kesildi mi o uzuv, murdar olur.

  • تا نپیوندد بکل بار دگر ** مرده باشد نبودش از جان خبر
  • Tekrar aslına ulaşmazsa ölür kalır, candan haberi bile olmaz.

  • ور بجنبد نیست آن را خود سند ** عضو نو ببریده هم جنبش کند
  • Oynasa, hareket etse bile bu, onun diriliğine delil olamaz. Senin kesilen uzvun da bir müddet oynar, hareket eder.

  • جزو ازین کل گر برد یکسو رود ** این نه آن کلست کو ناقص شود
  • Cüz, külden ayrılırsa bir tarafa gider, kaybolur, kül de noksan kalır. Fakat bu bahsettiğimiz kül o noksan kalan kül değildir.