English    Türkçe    فارسی   

3
2-51

  • بر گشا گنجینه‌ی اسرار را ** در سوم دفتر بهل اعذار را
  • Üçüncü defterde sır hazinelerini aç, özürleri bir yana at.

  • قوتت از قوت حق می‌زهد ** نه از عروقی کز حرارت می‌جهد
  • Senin kuvvetin Allah kuvvetinden sızıp gelmekte… Hararetle atan damarlardan değil.

  • این چراغ شمس کو روشن بود ** نه از فتیل و پنبه و روغن بود
  • Şu aydın güneş çırağı, fitille, pamukla, yağla, aydınlanmıyor ya.

  • سقف گردون کو چنین دایم بود ** نه از طناب و استنی قایم بود 5
  • Böylece durup duran gök kubbenin ne ipi var, ne direği!

  • قوت جبریل از مطبخ نبود ** بود از دیدار خلاق وجود
  • Cebrail’in kuvveti mutfaktan değil, varlığı yaratanın cemalinden.

  • همچنان این قوت ابدال حق ** هم ز حق دان نه از طعام و از طبق
  • Hak Abdalının kuvveti de bil ki Hak’tandır; yemekten tabaktan değil.

  • جسمشان را هم ز نور اسرشته‌اند ** تا ز روح و از ملک بگذشته‌اند
  • Onların cisimlerini nurla da yuğurdular… Onlar bu yüzden ruhu da geçtiler, meleği de.

  • چونک موصوفی باوصاف جلیل ** ز آتش امراض بگذر چون خلیل
  • Sen de ulu Allah’ın sıfatlarıyla sıfatlandın... Halil’e olduğu gibi sana da ateş gül bahçesi haline geldi.

  • گردد آتش بر تو هم برد و سلام ** ای عناصر مر مزاجت را غلام 10
  • Ey unsurlar, mizacına köle olan, beş duyguyla altı cihet râm oldu.

  • هر مزاجی را عناصر مایه‌است ** وین مزاجت برتر از هر پایه است
  • Her mizacın mayası anasırdır. Fakat senin şu mizacın, her mertebeden üstün.

  • این مزاجت از جهان منبسط ** وصف وحدت را کنون شد ملتقط
  • Senin mizacın, şu yayılmış, şu geniş âlemden birlik vasfını bir araya derleyip toplayıvermiştir.

  • ای دریغا عرصه‌ی افهام خلق ** سخت تنگ آمد ندارد خلق حلق
  • Ne yazık, halkın anlayış sahası pek dar... Halkın havsalası yok!

  • ای ضیاء الحق بحذق رای تو ** حلق بخشد سنگ را حلوای تو
  • Fakat ey Hak ziyası, reyindeki isabet ve kudret, o kadar büyüktür ki helvan, taşa bile boğaz verir.

  • کوه طور اندر تجلی حلق یافت ** تا که می نوشید و می را بر نتافت 15
  • Tur dağı, tecelliye uğrayınca boğazlandı, şarap içti, hatta o şaraba tahammül edemedi de

  • صار دکا منه وانشق الجبل ** هل رایتم من جبل رقص الجمل
  • Yarıldı, zerre zerre oldu. Hiç dağın deve gibi oynadığını gördünüz mü?

  • لقمه‌بخشی آید از هر کس به کس ** حلق‌بخشی کار یزدانست و بس
  • Herkes, herkese bir lokma bir şey verebilir ama boğaz bağışlamak, ancak Allah işidir.

  • حلق بخشد جسم را و روح را ** حلق بخشد بهر هر عضوت جدا
  • Allah, cisme de boğaz verir, ruha da. Her uzvuna ayrı, ayrı boğaz bağışlar.

  • این گهی بخشد که اجلالی شوی ** وز دغا و از دغل خالی شوی
  • Fakat bu ihsanı, kendini ululuğa verdiğin, kötülükten ve hileden arındığın vakit yapar da

  • تا نگویی سر سلطان را به کس ** تا نریزی قند را پیش مگس 20
  • Sen de padişahın sırrını kimseye söylemez, şekeri sineğe sunamazsın.

  • گوش آنکس نوشد اسرار جلال ** کو چو سوسن صدزبان افتاد و لال
  • Ululuk şarabını o adamın kulağı içer ki sûsen gibi yüzlerce dili olduğu halde dilsizdir.

  • حلق بخشد خاک را لطف خدا ** تا خورد آب و بروید صد گیا
  • Allah’ın lütfu, su içsin de yüzlerce ot bitirsin diye toprağa da boğaz ihsan eder.

  • باز خاکی را ببخشد حلق و لب ** تا گیاهش را خورد اندر طلب
  • Sonra topraktan yaratılan mahlûklara boğaz verir, dudak verir... Onlar da arayıp topraktan biten otları otlarlar.

  • چون گیاهش خورد حیوان گشت زفت ** گشت حیوان لقمه‌ی انسان و رفت
  • Hayvan, ot yedi de semirdi mi... insana gıda olur, ortadan kalkar.

  • باز خاک آمد شد اکال بشر ** چون جدا شد از بشر روح و بصر 25
  • Fakat toprak da, ruh çıktı, insan görüşten ayrıldı mı insanı yiyip sömürür.

  • ذره‌ها دیدم دهانشان جمله باز ** گر بگویم خوردشان گردد دراز
  • Zerreler gördüm: Hepsi ağızlarını açmışlar, gıdalarını söylesem söz uzar gider.

  • برگها را برگ از انعام او ** دایگان را دایه لطف عام او
  • Yaprakların gıdası onun kereminden… Dallara dadı, onun umumi ve şâmil lütfu.

  • رزقها را رزقها او می‌دهد ** زانک گندم بی غذایی چون زهد
  • Rızıkların rızkını o vermekte. Buğday, rızıksız nasıl baş gösterir, biter?

  • نیست شرح این سخن را منتهی ** پاره‌ای گفتم بدانی پاره‌ها
  • Bu sözün sonu gelmez. Ben, bir miktarını söyledim, öbürlerini sen anlayıver.

  • جمله عالم آکل و ماکول دان ** باقیان را مقبل و مقبول دان 30
  • Bil ki bütün âlem yiyen ve yenenden ibarettir. Hak’la bâki olanları da Hakk’a yönelmiş ve Hakk’ın makbulü olmuş bil.

  • این جهان و ساکنانش منتشر ** وان جهان و سالکانش مستمر
  • Bu âlem de daima neşre uğrayıp durur, bu âlemdekiler de. O âlemle o âleme gidenlerse daimî ve ebedîdir.

  • این جهان و عاشقانش منقطع ** اهل آن عالم مخلد مجتمع
  • Bu âlemin de sonu yoktur, bu âleme âşık olanların da. O âlem ehliyse ebedî ve bir aradadır.

  • پس کریم آنست کو خود را دهد ** آب حیوانی که ماند تا ابد
  • Kerem ona derler ki insan, kendisini ebedî kılacak âbıhayatı kendisine versin.

  • باقیات الصالحات آمد کریم ** رسته از صد آفت و اخطار و بیم
  • Kerem sahibi, “Bâkıyât-us sâlihat”ın ta kendisidir. Yüzlerce âfetten, tehlikeden korkudan kurtulmuştur.

  • گر هزارانند یک کس بیش نیست ** چون خیالاتی عدد اندیش نیست 35
  • Onlar, binlerce kişi olsalar yine bir kişiden fazla değildirler. Hayallere kapılanlar gibi sayı düşünmezler ki.

  • آکل و ماکول را حلقست و نای ** غالب و مغلوب را عقلست و رای
  • Yiyenle yenenin boğazı, gırtlağı var… Galiple mağlûbun aklı reyi.

  • حلق بخشید او عصای عدل را ** خورد آن چندان عصا و حبل را
  • Allah adalet asâsına boğaz verdi de o kadar sopaları, o kadar ipleri yedi.

  • واندرو افزون نشد زان جمله اکل ** زانک حیوانی نبودش اکل و شکل
  • Öyle olduğu halde o yemeden semirmedi, şişmedi. Yiyişi de hayvan yiyişi değildi, kendisi de hayvan değil.

  • مر یقین را چون عصا هم حلق داد ** تا بخورد او هر خیالی را که زاد
  • Allah her doğan hayali yesin diye yakına da, asâya verdiği gibi boğaz verdi.

  • پس معانی را چو اعیان حلقهاست ** رازق حلق معانی هم خداست 40
  • Âyan gibi maaninin de boğazı vardır… Maaniyi rızıklandıran da Allah’tır.

  • پس ز مه تا ماهی هیچ از خلق نیست ** که بجذب مایه او را حلق نیست
  • Balıktan aya kadar mahlûkattan hiçbiri yoktur ki gıdayı çekecek, yiyecek ağzı olmasın.

  • حلق جان از فکر تن خالی شود ** آنگهان روزیش اجلالی شود
  • Nefsin boğazı vesveseden boşaldı mı ululuk vahyine konuk olur.

  • شرط تبدیل مزاج آمد بدان ** کز مزاج بد بود مرگ بدان
  • Fakat bil ki bunun şartı mizacı tebdil etmektir. Çünkü kötülerin ölümü kötü mizaçtandır.

  • چون مزاج آدمی گل‌خوار شد ** زرد و بدرنگ و سقیم و خوار شد
  • İnsanın mizacı toprak yemeye alışırsa rengi sararır, kötüleşir. İnsan hastalanır, düşkün bir hale gelir.

  • چون مزاج زشت او تبدیل یافت ** رفت زشتی از رخش چون شمع تافت 45
  • Fakat kötü mizacı değişirse kötülüğü gider, yüzü çırağ gibi parlar.

  • دایه‌ای کو طفل شیرآموز را ** تا بنعمت خوش کند پدفوز را
  • Dadı, süt emer çocuğunu türlü, türlü nimetlerden gıdalandırır.

  • گر ببندد راه آن پستان برو ** برگشاید راه صد بستان برو
  • Ama çoğunu memeden kesti mi ona yüzlerce bahçelerin, bostanların yolunu açar.

  • زانک پستان شد حجاب آن ضعیف ** از هزاران نعمت و خوان و رغیف
  • Çünkü meme, o zayıf çocuk için binlerce nimetlerin, binlerce yemeklerin, binlerce ekmeklerin hicabıdır.

  • پس حیات ماست موقوف فطام ** اندک اندک جهد کن تم الکلام
  • Hulâsa yaşamamız, sütten kesilmemize bağlıdır. Sen de yavaş, yavaş kendini gıdadan kesmeye çalış vesselâm.

  • ون جنین بد آدمی بد خون غذا ** از نجس پاکی برد مومن کذا  50
  • İnsan, ana karnındayken kan emer, varlığı kanladır, bedenin nesçi kanla vücut bulur.

  • از فطام خون غذااش شیر شد ** وز فطام شیر لقمه‌گیر شد
  • Kandan kesilince gıdası süt olur, sütten kesilince lokma yemeğe başlar.