English    Türkçe    فارسی   

3
4666-4715

  • جان تو کاندر فراقم می‌طپید ** چونک زنهارش رسیدم چون رمید
  • Canın ayrılığımla halecan içindeydi… İmdadına geldim, nasıl oldu da ürküp kaçtı?

  • ای بدیده در فراقم گرم و سرد ** با خود آ از بی‌خودی و باز گرد
  • Ey ayrılığımla dünyanın soğuğunu, sıcağını, kahrını, kahrını, lütfunu gören âşık, kendine gel, dön geriye!

  • مرغ خانه اشتری را بی خرد ** رسم مهمانش به خانه می‌برد
  • Akılsız bir tavuk, deveyi evine konuk götürür.

  • چون به خانه مرغ اشتر پا نهاد ** خانه ویران گشت و سقف اندر فتاد
  • Fakat deve, tavuğun evine ayak atar atmaz ev yıkılır, dam çöker!

  • خانه‌ی مرغست هوش و عقل ما ** هوش صالح طالب ناقه‌ی خدا 4670
  • Bizim aklımız, fikrimiz de tavuk kümesinden ibaret. Salih’in aklıysa Allah devesini arar.

  • ناقه چون سر کرد در آب و گلش ** نه گل آنجا ماند نه جان و دلش
  • Deve, başını suya, toprağa daldırınca orada ne toprak kalır, ne can, ne gönül.

  • کرد فضل عشق انسان را فضول ** زین فزون‌جویی ظلومست و جهول
  • Aşk öyle bir fazilettir ki insanı faziletler sahibi yapar… Fakat insan, bu haddinden fazla dileyiş yüzünden hem pek zalimdir, ham de pek cahil!

  • جاهلست و اندرین مشکل شکار ** می‌کشد خرگوش شیری در کنار
  • İnsan hakikaten bilgisizdir; Hele bu müşkül avda büsbütün bilgisiz. Bir tavşan, aslanı kucaklamaya çalışıyor!

  • کی کنار اندر کشیدی شیر را ** گر بدانستی و دیدی شیر را
  • Eğer aslanı bilseydi, görseydi hiç kucaklamaya kalkışır mıydı, buna imkân mı var?

  • ظالمست او بر خود و بر جان خود ** ظلم بین کز عدلها گو می‌برد 4675
  • İnsan, canına da zulmeder, nefsine de… Fakat şu zulme bak, şu zulmü gör ki adaletlerden bile topu kapar, adaletlerden bile üstündür, ileridir.

  • جهل او مر علمها را اوستاد ** ظلم او مر عدلها را شد رشاد
  • Bilgisizliği ilimlere üstattır… Zulmü, adaletlere doğru yol gösterir.

  • دست او بگرفت کین رفته دمش ** آنگهی آید که من دم بخشمش
  • Sadr-ı Cihan, bu nefesi kesilmiş âşık, ona ben nefes bağışlayınca dirilir, kendine gelir diye âşığın elini tuttu,

  • چون به من زنده شود این مرده‌تن ** جان من باشد که رو آرد به من
  • “Bu bedeni ölü, bu canı uyanık âşık, benimle diriliyor. Şu halde o, benim canım… Bana yüz tutuyor.

  • من کنم او را ازین جان محتشم ** جان که من بخشم ببیند بخششم
  • Ben onu bu candan yücelteyim, bu cana muhtaç olmasın. Ona bir can bağışlayayım da ihsanımı onunla görsün!

  • جان نامحرم نبیند روی دوست ** جز همان جان کاصل او از کوی اوست 4680
  • Nâmahrem can, sevgilinin yüzünü göremez. Dostun yüzünü ancak aslı onun civarında olan can görür.

  • در دمم قصاب‌وار این دوست را ** تا هلد آن مغز نغزش پوست را
  • Bu dosta kasap gibi üfüreyim de o lâtif ruhu derisinden çıksın deyip,

  • گفت ای جان رمیده از بلا ** وصل ما را در گشادیم الصلا
  • Âşıka “Ey belâlar yüzünden bedeni terk edip giden can, vuslat kapımızı açtık, gel gel!

  • ای خود ما بی‌خودی و مستی‌ات ** ای ز هست ما هماره هستی‌ات
  • Ey varlığımız, yokluğuna, sarhoşluğuna sebep olan… Ey varlığı, varlığımızdan ibaret bulunan âşık!

  • با تو بی لب این زمان من نو بنو ** رازهای کهنه گویم می‌شنو
  • Şimdi ben sana dilsiz, dudaksız yeniden yeniye eski sırlar söyleyeceğim dinle!

  • زانک آن لبها ازین دم می‌رمد ** بر لب جوی نهان بر می‌دمد 4685
  • Dilsiz, dudaksız söyleyeceğim, çünkü şu diller, dudaklar, bu nefesten ürkerler. Bu nefes, gizli bir ırmağın kıyısında yetişir, meyve verir!

  • گوش بی‌گوشی درین دم بر گشا ** بهر راز یفعل الله ما یشا
  • Şimdi can kulağını aç da “Allah dilediğini yapar sırrını duymaya hazırlan” dedi.

  • چون صلای وصل بشنیدن گرفت ** اندک اندک مرده جنبیدن گرفت
  • Âşık, vuslata çağrıldığını duyunca yavaş yavaş kımıldanmaya başladı.

  • نه کم از خاکست کز عشوه‌ی صبا ** سبز پوشد سر بر آرد از فنا
  • Âşık, topraktan da aşağıyı değil ya… Toprak bile sabah rüzgârının işvesiyle yeşiller giyinir, yokluktan başını kaldırır!

  • کم ز آب نطفه نبود کز خطاب ** یوسفان زایند رخ چون آفتاب
  • Meniden de aşağı değil ya… Meni bile Allah emrini duyar da güneş yüzlü Yusuflar meydana getirir!

  • کم ز بادی نیست شد از امر کن ** در رحم طاوس و مرغ خوش‌سخن 4690
  • Rüzgârdan da aşağı değil ya… Kün emrini işitir de rahimde tavus olur, güzel güzel söz söyleyen kuş kesilir!

  • کم ز کوه سنگ نبود کز ولاد ** ناقه‌ای کان ناقه ناقه زاد زاد
  • Taştan, topraktan meydana gelen dağdan da aşağı değil ya... Deve doğurur da o deveden de deve yavrusu doğar!

  • زین همه بگذر نه آن مایه‌ی عدم ** عالمی زاد و بزاید دم بدم
  • Bunların hepsini bir tarafa bırak, yokluk koskoca bir âlem doğurmadı mı? Hâlâ da her an bütün varlıklar ondan doğmuyor mu?

  • بر جهید و بر طپید و شاد شاد ** یک دو چرخی زد سجود اندر فتاد
  • Âşık, sıçradı, titredi, neşeli neşeli bir iki döndü, bir iki çark vurdu… Yere kapandı, secdeye vardı!

  • با خویش آمدن عاشق بیهوش و روی آوردن به ثنا و شکر معشوق
  • Âşığın kendine gelmesi ve sevgiliyi övmeye başlaması sevgilinin şükretmesi

  • گفت ای عنقای حق جان را مطاف ** شکر که باز آمدی زان کوه قاف
  • Dedi ki: “Ey çevresinde canın tavaf edip durduğu Allah ankası… Şükrolsun, kaf dağından geri döndük,

  • ای سرافیل قیامتگاه عشق ** ای تو عشق عشق و ای دلخواه عشق 4695
  • Ey aşkın kıyamet yerinde İsrafillik eden sevgili… Ey aşkın aşkı, ey aşkın dileği!

  • اولین خلعت که خواهی دادنم ** گوش خواهم که نهی بر روزنم
  • Bana hilât vermeden önce dilerim, kulağını pencereme daya…

  • گرچه می‌دانی بصفوت حال من ** بنده‌پرور گوش کن اقوال من
  • Kalbim tertemizdir, bu yüzden halimi bilirsin… Ey kulları yetiştiren, ey kullarına lütuflarda bulunan sevgili, sözlerimi duy!

  • صد هزاران بار ای صدر فرید ** ز آرزوی گوش تو هوشم پرید
  • Ey misli olmayan Sadr, nice zamandır halimi duymanı arzulayıp durdum. Bu arzuyla aklım, fikrim uçtu gitti.

  • آن سمیعی تو وان اصغای تو ** و آن تبسمهای جان‌افزای تو
  • Nice zamandır sözlerimi dinlemeni, derdimi duymanı, o cana canlar katan gülüşlerini,

  • آن بنوشیدن کم و بیش مرا ** عشوه‌ی جان بداندیش مرا 4700
  • Benim eksik, artık sözlerimi işitmeni, benim kötülükler düşünen canımın işvesini düşünüp durdum, özleyip yattım.

  • قلبهای من که آن معلوم تست ** بس پذیرفتی تو چون نقد درست
  • Benim sence mâlum olan kalp akçelerimi sağlam para gibi kabul ettin.

  • بهر گستاخی شوخ غره‌ای ** حلمها در پیش حلمت ذره‌ای
  • Şuh bir küstahın küstahlığına gösterdiğin hilme karşı bütün hilimler, bir zerreden ibaretti.

  • اولا بشنو که چون ماندم ز شست ** اول و آخر ز پیش من بجست
  • Dinle bak, hizmetinden ayrıldığım andan itibaren nelere uğradım: İlk önce benim için ne evvel kaldı, ne âhir... Ön de gözümden kalktı, son da!

  • ثانیا بشنو تو ای صدر ودود ** که بسی جستم ترا ثانی نبود
  • İkinci, ey güzel sevgili, çok aradım ama sana bir ikinci bulamadım.

  • ثالثا تا از تو بیرون رفته‌ام ** گوییا ثالث ثلاثه گفته‌ام 4705
  • Üçüncüsü senden ayrıldım ayrılalı Allah, üçün üçüncüsüdür demiş gibi oldum.

  • رابعا چون سوخت ما را مزرعه ** می ندانم خامسه از رابعه
  • Dördüncüsü, ayrılık, tarlamı, ekinimi yaktı; Hâmise’yi Râbia’dan ayırt edemez oldum!

  • هر کجا یابی تو خون بر خاکها ** پی بری باشد یقین از چشم ما
  • Nerede topraklar üstünde kan görürsen hiç şüphe etme ki biz oradan geçtik, kanlı gözyaşlarımızı takip ederek izimizi izleyebilirsin!

  • گفت من رعدست و این بانگ و حنین ** ز ابر خواهد تا ببارد بر زمین
  • Sözlerim, bu feryad ü figanın âdeta gök gürültüsü… Yeryüzüne bulutlardan yağmur yağdırmak istiyor!

  • من میان گفت و گریه می‌تنم ** یا بگریم یا بگویم چون کنم
  • Söylemekle ağlamak arasında mütereddidim… Nasıl edeyim; ağlayayım mı söyleyeyim mi?

  • گر بگویم فوت می‌گردد بکا ** ور نگویم چون کنم شکر و ثنا 4710
  • Söylesem ağlayamam; fakat ağlarsam sana nasıl şükredebilir, seni nasıl övebilirim?

  • می‌فتد از دیده خون دل شها ** بین چه افتادست از دیده مرا
  • Padişahım, gözlerimden gönül kanları akmakta. Bak, gözlerimden neler akıyor?”

  • این بگفت و گریه در شد آن نحیف ** که برو بگریست هم دون هم شریف
  • O zayıf âşık, bunları söyleyip ağlamaya başladı… Haline aşağılık kişilerde ağladılar, yüce kişiler de!

  • از دلش چندان بر آمد های هوی ** حلقه کرد اهل بخارا گرد اوی
  • İçinden öyle bir hay haydır coştu ki Buhara halkı etrafına toplandı.

  • خیره گویان خیره گریان خیره‌خند ** مرد و زن خرد و کلان حیران شدند
  • Hayran hayran söylemekte, hayran hayran ağlamakta, hayran hayran gülmekteydi. Kadın, erkek, büyük, küçük, herkes ona şaştı kaldı!

  • شهر هم هم‌رنگ او شد اشک ریز ** مرد و زن درهم شده چون رستخیز 4715
  • Bütün şehir, onun rengine boyandı; herkes, onunla beraber ağlamaya başladı. Kadın, erkek birbirine karıştı, kıyametten bir alâmet oldu!