-
این سر خم را به کهگل در مگیر ** کین برهنه نیست خود پوشش‌پذیر
- Bu şarabın bulunduğu testinin başını balçıkla örtme... Zaten bu öyle bir açıkta şarap ki örtülmesine imkan yok!
-
لطف کن ای رازدان رازگو ** آنچ بازت صید کردش بازگو 1825
- Ey sırlar bilen sır söyleyici, seni avlayanı lütfet, söyle!
-
گفت بوی بوالعجب آمد به من ** هم‌چنانک مر نبی را از یمن
- Bayezıd dedi ki: “Şaşılacak bir koku geldi bana... Peygambere Yemen’den gelen koku gibi!
-
که محمد گفت بر دست صبا ** از یمن می‌آیدم بوی خدا
- Muhammet demiştir ki. Seher yelinin eliyle bana Yemen’den Allah kokusu gelmekte.
-
بوی رامین می‌رسد از جان ویس ** بوی یزدان می‌رسد هم از اویس
- Vise’nin ruhuna Rahim’in kokusu geldiği gibi Üveys’ten de Allah kokusu geliyor.
-
از اویس و از قرن بوی عجب ** مر نبی را مست کرد و پر طرب
- Üveys’ten, Karen kabilesinden garip bir koku geldi de Peygamberi sarhoş etti, neşelendirdi!
-
چون اویس از خویش فانی گشته بود ** آن زمینی آسمانی گشته بود 1830
- Üveys kendinden geçmiş, yere mensupken göklere mensup olmuştu!
-
آن هلیله‌ی پروریده در شکر ** چاشنی تلخیش نبود دگر
- Heliyle, şekerle karışmış, halli hamur olmuş, acı tadı kalmamıştı artık!
-
آن هلیله‌ی رسته از ما و منی ** نقش دارد از هلیله طعم نی
- Heliyle, varlığından tamamıyla geçmişti... Yalnız heliyle şeklindeydi ama lezzeti kalmamıştı ki!”
-
این سخن پایان ندارد باز گرد ** تا چه گفت از وحی غیب آن شیرمرد
- Bu sözün sonu gelmez. O aslan er, gayb âleminin vahyinden neler söyledi? Sen onu anlat!
-
قول رسول صلی الله علیه و سلم انی لاجد نفس الرحمن من قبل الیمن
- Rasul sallallahu aleyhi vesselem’in “Ben Yemen tarafından Rahman kokusunu almaktayım” demesi
-
گفت زین سو بوی یاری می‌رسد ** کاندرین ده شهریاری می‌رسد
- Bayezıd dedi ki “Bu taraftan bir dostun kokusu gelmekte... Bu köyden bir padişah geliyor!
-
بعد چندین سال می‌زاید شهی ** می‌زند بر آسمانها خرگهی 1835
- Bunca yıldan sonra bir padişah doğacak... Otağını göklere kuracak!
-
رویش از گلزار حق گلگون بود ** از من او اندر مقام افزون بود
- Yüzü Allah’ın gül bahçelerinin tesiriyle gül rengine dönecek... Makam ve rütbe bakımından benden üstün olacak!”
-
چیست نامش گفت نامش بوالحسن ** حلیه‌اش وا گفت ز ابرو و ذقن
- Dediler ki: Adı ne? Bayezid, Ebül Hasan dedi... Onun şeklini, kaşının çenesinin ne şekilde olduğunu anlattı.
-
قد او و رنگ او و شکل او ** یک به یک واگفت از گیسو و رو
- Boyunu, rengini, şeklini, saçlarını, yüzünü bir bir anlattı.
-
حلیه‌های روح او را هم نمود ** از صفات و از طریقه و جا و بود
- İç huylarını, manevi sıfatlarını... Ruhunu, yolunu, yerini, varlığını hep söyledi.
-
حلیه‌ی تن هم‌چو تن عاریتیست ** دل بر آن کم نه که آن یک ساعتیست 1840
- Ten şekli, ten gibi iğretidir... Ona pek gönül verme... o bir anda gelir geçer!
-
حلیه‌ی روح طبیعی هم فناست ** حلیه‌ی آن جان طلب کان بر سماست
- Tabii ruhun şekli, hali de fanidir... O can şeklini, sıfatını iste ki gökyüzündedir!
-
جسم او هم‌چون چراغی بر زمین ** نور او بالای سقف هفتمین
- Onun bedeni, yeryüzünde mum gibidir... Nuru ise yedinci kat tavanın üstündedir!
-
آن شعاع آفتاب اندر وثاق ** قرص او اندر چهارم چارطاق
- Güneşin ışıkları odadadır ama güneş, dördüncü kat göktedir.
-
نقش گل در زیربینی بهر لاغ ** بوی گل بر سقف و ایوان دماغ
- Gülün suretini, lâtife yollu burnunun altında görürsün ama gül kokusu dimağın ta tavanına, sayvanına kadar her yeri tutmuştur.
-
مرد خفته در عدن دیده فرق ** عکس آن بر جسم افتاده عرق 1845
- Uyuyan adam, Aden’de bir azaba uğradığını görür ama aksi, bedeninde ter halinde görünür!
-
پیرهن در مصر رهن یک حریص ** پر شده کنعان ز بوی آن قمیص
- Gömlek, Mısır’da bir harise rehin olmuştur ama Kenan ülkesi o gömleğin kokusuyla dolmuştur!
-
بر نبشتند آن زمان تاریخ را ** از کباب آراستند آن سیخ را
- Tarihçiler, bunu duyunca Bayezid’in tayin ettiği zamanı yazdılar... Âdeta şişe benzeyen kamış kalemlerini kebapla bezediler.
-
چون رسید آن وقت و آن تاریخ راست ** زاده شد آن شاه و نرد ملک باخت
- Tanı o zaman, o tarih gelip çatınca o padişah doğdu... Devlet satrancını oynadı!
-
از پس آن سالها آمد پدید ** بوالحسن بعد وفات بایزید
- Bayezid’in ölümünden sonra yıllar geçti, Ebul Hasan dünyaya geldi.
-
جمله‌ی خوهای او ز امساک وجود ** آن‌چنان آمد که آن شه گفته بود 1850
- O padişah, Ebulhasan’ın ihsanına, kıskanmasına ait ne gibi huylar söylediyse aynen zuhur etti.
-
لوح محفوظ است او را پیشوا ** از چه محفوظست محفوظ از خطا
- Çünkü onun önünde giden levhimahfuz’dur... Neden mahfuzdur o levh? Hatadan!
-
نه نجومست و نه رملست و نه خواب ** وحی حق والله اعلم بالصواب
- Bu, ne yıldız bilgisidir, ne remil, ne de rüya... Allah, doğrusunu daha iyi bilir ya, Allah vahyidir!
-
از پی روپوش عامه در بیان ** وحی دل گویند آن را صوفیان
- Sofiler, bunu halktan gizlemek için gönül vahyi demişlerdir.
-
وحی دل گیرش که منظرگاه اوست ** چون خطا باشد چو دل آگاه اوست
- Sen istersen onu gönül vahyi farz et... Gönül zaten onun nazargâhıdır... Gönül, ona agâh olunca nasıl hata eder?
-
مومنا ینظر به نور الله شدی ** از خطا و سهو آمن آمدی 1855
- Ey mümin, sen, Allah nuruyla bakar, görürsün... Hatadan, yanılmadan eminsin!
-
نقصان اجرای جان و دل صوفی از طعام الله
- Sofinin canına, gönlüne gelen Allah yemeğinin eksilmesi
-
صوفیی از فقر چون در غم شود ** عین فقرش دایه و مطعم شود
- Sofi, yoksulluktan dertlenince yoksulluğu, ona dadı ve gıda kesilir.
-
زانک جنت از مکاره رسته است ** رحم قسم عاجزی اشکسته است
- Çünkü cennet, hoşa gitmeyen şeylerden meydana gelmiştir... Merhamet, gönlü kırık âcizlerin nasibidir.
-
آنک سرها بشکند او از علو ** رحم حق و خلق ناید سوی او
- Yücelikle başlar kıran kişiye ne Allah’ın merhameti nasip olur, ne halkın!
-
این سخن آخر ندارد وان جوان ** از کمی اجرای نان شد ناتوان
- Bu sözün sonu yoktur... Evet, o yiğit, yiyecek ve ekmek nafakasının azlığından perişan oldu!
-
شاد آن صوفی که رزقش کم شود ** آن شبه‌ش در گردد و اویم شود 1860
- Ne mutlu o sofiye ki rızkı azalır... Boncuğu inci olur, kendisi deniz kesilir!
-
زان جرای خاص هر که آگاه شد ** او سزای قرب و اجری‌گاه شد
- O hususi Allah nafakasını duyan, Allah’ın yakınlığına erer, gayb nafakasını elde eder.
-
زان جرای روح چون نقصان شود ** جانش از نقصان آن لرزان شود
- Fakat ruh nafakası noksan olan kişinin canı o noksan yüzünden titremeye başlar.
-
پس بداند که خطایی رفته است ** که سمن‌زار رضا آشفته است
- Anlar ki bir hata etmiştir de bundan dolayı rıza yaseminliği perişan olmuştur.
-
هم‌چنانک آن شخص از نقصان کشت ** رقعه سوی صاحب خرمن نبشت
- İşte o adam da ekinin az olması yüzünden harman sahibine mektup yazdı.
-
رقعه‌اش بردند پیش میر داد ** خواند او رقعه جوابی وا نداد 1865
- Mektubunu o yüce ve adil padişaha götürdüler, okudu, fakat bir cevap vermedi.
-
گفت او را نیست الا درد لوت ** پس جواب احمق اولیتر سکوت
- Dedi ki: onun derdi yalnız gıda, başka bir şey değil... Ahmağa verilecek en iyi cevap sükûttur.
-
نیستش درد فراق و وصل هیچ ** بند فرعست او نجوید اصل هیچ
- Ayrılık ve vuslat derdi onda hiç yok... fer’e bağlanmış, aslı hiç aramıyor.
-
احمقست و مرده‌ی ما و منی ** کز غم فرعش فراغ اصل نی
- O ahmağın biri... Varlığa kapılmış, ölmüş gitmiş fer’in derdiyle asla aldırış bile etmemekte.
-
آسمانها و زمین یک سیب دان ** کز درخت قدرت حق شد عیان
- Göklerle yeri bir elma farz et... Allah’ın kudret ağacından bitmiş!
-
تو چه کرمی در میان سیب در ** وز درخت و باغبانی بی‌خبر 1870
- Sen, bu elmanın içindeki bir kurda benzersin; ağaçtan da haberin yok, bahçıvandan da!
-
آن یکی کرمی دگر در سیب هم ** لیک جانش از برون صاحب‌علم
- Elmada bir kurt daha var; fakat onun canı dış âleminde bayrak sahibi!
-
جنبش او وا شکافد سیب را ** بر نتابد سیب آن آسیب را
- Onun hareketi elmayı yarar... Elma onun hareketine karşı koyamaz!
-
بر دریده جنبش او پرده‌ها ** صورتش کرمست و معنی اژدها
- Hareketi, perdeleri yırtar... Sureti kurt ama hakikatte o, bir ejderha!