English    Türkçe    فارسی   

4
302-351

  • از فراقت زرد شد رخسار و رو ** برگ زردی میوه‌ی ناپخته تو
  • Ayrılığından yüzün, benzin sarardı ama sarı bir yapraksın, olmamış bir meyvesin!

  • دیگ ز آتش شد سیاه و دودفام ** گوشت از سختی چنین ماندست خام
  • Çömlek, ateşten, isten simsiyah oldu, is rengini aldı; fakat et, kartlığından öylece duruyor, hiç pişmemiş!

  • هشت سالت جوش دادم در فراق ** کم نشد یک ذره خامیت و نفاق
  • Seni tam sekiz yıl ayrılık ateşiyle kaynattım ama hamlığın, münafıklığın, bir zerre bile eksilmemiş!

  • غوره‌ی تو سنگ بسته کز سقام ** غوره‌ها اکنون مویزند و تو خام 305
  • Hastalıktan donmuş kalmış koruksun sen... Hâlbuki koruklar, şimdi kuru üzüm haline geldi, sense hala hamsın!”

  • عذر خواستن آن عاشق از گناه خویش به تلبیس و روی پوش و فهم کردن معشوق آن را نیز
  • Âşığın hileye sapıp suçuna özür getirmesi ve niyetini gizlemeye savaşması, sevgilinin, bu hileyi de anlaması

  • گفت عاشق امتحان کردم مگیر ** تا ببینم تو حریفی یا ستیر
  • Âşık dedi ki: “Kusuruma bakma... Bakayım, bana uyacak mısın, yoksa namuslu musun diye seni sınadım.

  • من همی دانستمت بی‌امتحان ** لیک کی باشد خبر هم‌چون عیان
  • Senin namuslu olduğunu sınamadan da biliyordum ama haber alma, gözle görmeye benzer mi ya?

  • آفتابی نام تو مشهور و فاش ** چه زیانست ار بکردم ابتلاش
  • Sen bir güneşsin; adın sanın meşhur olmuş, âleme yayılmış! Güneşi böyle bir tecrübeye aldımsa ne ziyanı var?

  • تو منی من خویشتن را امتحان ** می‌کنم هر روز در سود و زیان
  • Sen bensin, ben kendimi her gün fayda da, ziyanda sınar dururum.

  • انبیا را امتحان کرده عدات ** تا شده ظاهر ازیشان معجزات 310
  • Düşmanlar, peygamberleri de sınadılar, sınadılar da onlardan mucizeler zuhur etti.

  • امتحان چشم خود کردم به نور ** ای که چشم بد ز چشمان تو دور
  • Gözümü, nurla sınadım, ey gözlerinden kötü gözler, uzak olasıca sevgili!

  • این جهان هم‌چون خرابست و تو گنج ** گر تفحص کردم از گنجت مرنج
  • Bu dünya bir viraneye benzer, sense definesin... Definede seni aradıysam incinme bana!

  • زان چنین بی‌خردگی کردم گزاف ** تا زنم با دشمنان هر بار لاف
  • Seni küstahça sınadım... Bu suretle düşmanlara da her zaman söyleyeyim;

  • تا زبانم چون ترا نامی نهد ** چشم ازین دیده گواهیها دهد
  • Dilim seni anınca gözüm de gördüğüne tanık olsun!

  • گر شدم در راه حرمت راه‌زن ** آمدم ای مه به شمشیر و کفن 315
  • Hürmet yolunu bulduysan ey ay yüzlü sevgili, işte boynumda kefen, elimde kılıç... Huzuruna geldim!

  • جز به دست خود مبرم پا و سر ** که ازین دستم نه از دست دگر
  • Ben bu eldenim başka elden değil... Lütfet, elimi ayağımı sen kes de beni, başkasına öldürtme!

  • از جدایی باز می‌رانی سخن ** هر چه خواهی کن ولیکن این مکن
  • Ayrılıktan dem vuruyorsun... Dilediğini yap, fakat beni kendinden ayırma, bunu yapma!

  • در سخن آباد این دم راه شد ** گفت امکان نیست چون بیگاه شد
  • Şimdi söz ülkesine yol aldık... Fakat vakit geçti, söylemeye imkân yok!

  • پوستها گفتیم و مغز آمد دفین ** گر بمانیم این نماند همچنین
  • İşin dış yüzünü söyledik, içyüzü örtülü kaldı... Sağ olursak böyle kalmaz, onu da söyleriz elbet!

  • رد کردن معشوقه عذر عاشق را و تلبیس او را در روی او مالیدن
  • Sevgilinin, âşığın özrünü reddetmesi ve hilesini yüzüne vurması

  • در جوابش بر گشاد آن یار لب ** کز سوی ما روز سوی تست شب 320
  • Sevgili, ağzını açıp şöyle cevap verdi: “Bizce senin halin gün gibi aydınlık ama sence gece!

  • حیله‌های تیره اندر داوری ** پیش بینایان چرا می‌آوری
  • Bu kara hileleri adalet gününde gören kişilerin önüne neye getirir, yayar dökersin ki?

  • هر چه در دل داری از مکر و رموز ** پیش ما رسواست و پیدا هم‌چو روز
  • Gönlündeki hilelerin, düzenlerin hepsi bizim önümüzde rüsvay olmada, hepsini de gün gibi görüp duruyoruz.

  • گر بپوشیمش ز بنده‌پروری ** تو چرا بی‌رویی از حد می‌بری
  • O suçu, kulumuza acır da örtersek sen neden yüzsüzlük eder, haddini aşarsın?

  • از پدر آموز که آدم در گناه ** خوش فرود آمد به سوی پایگاه
  • Babandan öğrensene... Âdem, suç işleyince hemencecik ayak çıkarılan yere geldi;

  • چون بدید آن عالم الاسرار را ** بر دو پا استاد استغفار را 325
  • O gizli sırları bilen Allah’ı hazır nazır gördü de iki ayaküstüne durup suçunun affedilmesini dilemeye koyuldu.

  • بر سر خاکستر انده نشست ** از بهانه شاخ تا شاخی نجست
  • Keder külünün ortasına geçip oturdu; hileye, bahaneye sapıp bir daldan bir dala sıçramadı.

  • ربنا انا ظلمنا گفت و بس ** چونک جانداران بدید از پیش و پس
  • “Rabbimiz, biz nefsimize zulmettik” dedi... Çünkü önünde, ardında azap meleklerini gördü.

  • دید جانداران پنهان هم‌چو جان ** دورباش هر یکی تا آسمان
  • Can gibi gizli olan azap meleklerini gördü; her birinin elindeki sopa, ta gökyüzüne kadar uzanıyordu.

  • که هلا پیش سلیمان مور باش ** تا بنشکافد ترا این دورباش
  • Kendine gel... Süleyman’ın huzurunda karınca ol da bu sopa, seni paramparça etmesin!

  • جز مقام راستی یک دم مه‌ایست ** هیچ لالا مرد را چون چشم نیست 330
  • Doğruluk durağında başka bir yerde bir an bile durma... İnsana kimse, gözü gibi lalalık edemez.

  • کور اگر از پند پالوده شود ** هر دمی او باز آلوده شود
  • Kör, öğütle arınıp temizlense bile yine her an sürçer, pislenir.

  • آدما تو نیستی کور از نظر ** لیک اذا جاء القضا عمی البصر
  • Ey Âdem, senin gözün var, kör değilsin... Fakat kaza geldi mi göz kör olur!

  • عمرها باید به نادر گاه‌گاه ** تا که بینا از قضا افتد به چاه
  • Gözlü adamın, bir tesadüf neticesi kuyuya düşmesi için ömürler lazım. Fakat bu kaza, körün yoldaşıdır. Çünkü düşmek, onun tabiatıdır, huyudur.

  • کور را خود این قضا همراه اوست ** که مرورا اوفتادن طبع و خوست
  • Kör, pisliğe düşer de bu koku nedir, kendisinden midir, yoksa bir pisliğe bulaşmış da ondan mı? Bilemez ki.

  • در حدث افتد نداند بوی چیست ** از منست این بوی یا ز آلودگیست 335
  • Ona birisi miskler saçsa onu da kendisinden bilir, sevgilinin lütfundan değil!

  • ور کسی بر وی کند مشکی نثار ** هم ز خود داند نه از احسان یار
  • (eksik)

  • پس دو چشم روشن ای صاحب‌نظر ** مر ترا صد مادرست و صد پدر
  • Hâsılı ey gözü açık kişi, bu iki göz, sana yüzlerce anadır, yüzlerce baba!

  • خاصه چشم دل آن هفتاد توست ** وین دو چشم حس خوشه‌چین اوست
  • Hele gönül gözü yok mu? O, bu göze nispetle yetmiş kat azizdir, yetmiş derece kuvvetlidir... Bu iki duygu gözü, onun nimetiyle geçinmededir.

  • ای دریغا ره‌زنان بنشسته‌اند ** صد گره زیر زبانم بسته‌اند
  • Yazıklar olsun ki yol kesiciler oturmuşlar, dilime yüzlerce düğüm vurmuşlardır!

  • پای‌بسته چون رود خوش راهوار ** بس گران بندیست این معذور دار 340
  • Ayağı bağlı olan, nasıl rahvan gidebilir! Ağır bir bağdır bu... Mazur gör!

  • این سخن اشکسته می‌آید دلا ** کین سخن درست غیرت آسیا
  • Ey gönül, bu söz, kırık dökük geliyor. Bu söz incidir, Allah gayreti de değirmen.

  • در اگر چه خرد و اشکسته شود ** توتیای دیده‌ی خسته شود
  • İnci küçük ve kırık bile olsa hasta göze tutya olur.

  • ای در از اشکست خود بر سر مزن ** کز شکستن روشنی خواهی شدن
  • Ey inci, kırıldığına acınma... Kırılmakla parlayacak apaydın olacaksın!

  • همچنین اشکسته بسته گفتنیست ** حق کند آخر درستش کو غنیست
  • Böyle o kırık dökük söylenecek... Fakat Allah ganidir, sonunda onu düzgün bir hale getirir.

  • گندم ار بشکست و از هم در سکست ** بر دکان آمد که نک نان درست 345
  • Buğday, kırıldı, ufalandıysa zayi olmadı ya... Un haline geldi de dükkâna girdi, ekmek oldu.

  • تو هم ای عاشق چو جرمت گشت فاش ** آب و روغن ترک کن اشکسته باش
  • Ey âşık, senin de suçun belli oldu... Artık suyu yağı bırak da kırık dökük bir hale gel!

  • آنک فرزندان خاص آدم‌اند ** نفحه‌ی انا ظلمنا می‌دمند
  • Âdem’in has çocuklarına mahsustur bu... Onlar, “Rabbimiz, biz nefsimize zulmettik” derler.

  • حاجت خود عرضه کن حجت مگو ** هم‌چو ابلیس لعین سخت‌رو
  • Sen de hacetini arz et, lânetlenmiş yüzsüz iblis gibi delil getirmeye kalkışma!

  • سخت‌رویی گر ورا شد عیب‌پوش ** در ستیز و سخت‌رویی رو بکوش
  • Yok, eğer yüzsüzlük, İblis’in ayıbını örttüyse sen de inada giriş, yüzsüzlükte bulun, bu yolda çalış, didin!

  • آن ابوجهل از پیمبر معجزی ** خواست هم‌چون کینه‌ور ترکی غزی 350
  • Ebucehil, Peygamber’den, kindar Oğuz Türk’ü gibi bir mucize istedi.

  • لیک آن صدیق حق معجز نخواست ** گفت این رو خود نگوید جز که راست
  • Fakat Allah Sıddık’ı mucize istemedi, bu yüzün sahibi zaten doğrudan başka bir şey söyleyemez ki dedi.