English    Türkçe    فارسی   

4
3614-3663

  • آن بلیس از خمر خوردن دور بود ** مست بود او از تکبر وز جحود
  • Şeytan, şarap içmekten uzaktı; onu, kibir ve inkârı sarhoş etmişti. (T.M.)

  • مست آن باشد که آن بیند که نیست ** زر نماید آنچ مس و آهنیست 3615
  • Sarhoş, olmayanı var olarak gören, bakırı ve demiri de altın olarak gören kimsedir. (T.M.)

  • این سخن پایان ندارد موسیا ** لب بجنبان تا برون روژد گیا
  • Ey Musa! Bu sözün sonu yoktur. Dudağını hemen oynat ki, yeniden yeşillikler bitsin. (T.M.)

  • هم‌چنان کرد و هم اندر دم زمین ** سبز گشت از سنبل و حب ثمین
  • Musa emre uyunca, derhal yeryüzü yeşerdi, sümbüller ve iri taneli başaklarla doldu. (T.M.)

  • اندر افتادند در لوت آن نفر ** قحط دیده مرده از جوع البقر
  • Kıtlık görmüş ve sığır açlığına uğrayıp, ölüm haline gelmiş olan Kıptiler, hemen o nimete saldırdılar. (T.M.)

  • چند روزی سیر خوردند از عطا ** آن دمی و آدمی و چارپا
  • İnsanlar ve hayvanlar, birkaç gün Hakk’ın bu ihsanı ile karınlarını iyice doyurdular.(T.M.)

  • چون شکم پر گشت و بر نعمت زدند ** وآن ضرورت رفت پس طاغی شدند 3620
  • Karınları doyup bol bol nimet bulunca, isyankâr oldular; zaruret gidince azgınlaştılar. (T.M.)

  • نفس فرعونیست هان سیرش مکن ** تا نیارد یاد از آن کفر کهن

  • بی تف آتش نگردد نفس خوب ** تا نشد آهن چو اخگر هین مکوب

  • بی‌مجاعت نیست تن جنبش‌کنان ** آهن سردیست می‌کوبی بدان
  • Bilmiş ol ki, beden aç kalmayınca, itaatkâr olmaz. Onu, tokken ibadete sevk etmek, soğuk demiri dövmek gibidir. (T.M.)

  • گر بگرید ور بنالد زار زار ** او نخواهد شد مسلمان هوش دار
  • O beden ve ondaki nefs ağlasa ve inim inim inlese de, aklını başına al, Müslüman olmaz. (T.M.)

  • او چو فرعونست در قحط آنچنان ** پیش موسی سر نهد لابه‌کنان 3625
  • Nefis, kıtlık zamanı Musa’nın huzurunda, yerlere kapanıp yalvaran Firavun’a benzer. (T.M.)

  • چونک مستغنی شد او طاغی شود ** خر چو بار انداخت اسکیزه زند
  • İnsan, ihtiyaçtan kurtulunca azar. Hani eşeğin, yükünü atınca çifte fırlatması gibi... (T.M.)

  • پس فراموشش شود چون رفت پیش ** کار او زان آه و زاریهای خویش
  • İşi ileri gitti ve muradı oldu mu, ağlayıp inlemeleri hep unutulur gider! (T.M.)

  • سالها مردی که در شهری بود ** یک زمان که چشم در خوابی رود
  • Bir kimse, yıllarca bir şehirde otursa, hatta orada doğsa büyüse, sonra rüyasında… (T.M.)

  • شهر دیگر بیند او پر نیک و بد ** هیچ در یادش نیاید شهر خود
  • İyi ve kötü şeylerle dolu bir şehir görse, kendi memleketini unutur. (T.M.)

  • که من آنجا بوده‌ام این شهر نو ** نیست آن من درینجاام گرو 3630
  • “Bulunduğum şehirde, yıllardan beri oturuyorum. Bu yeni şehir, benim memleketim değildir, ben burada iğreti bulunuyorum” demez. (T.M.)

  • بل چنان داند که خود پیوسته او ** هم درین شهرش به دست ابداع و خو
  • Belki, daimi surette, gördüğü o yeni şehirde bulunmuş olduğunu zanneder. (T.M.)

  • چه عجب گر روح موطنهای خویش ** که بدستش مسکن و میلاد پیش
  • Ruh da, doğup yer tuttuğu gayb âlemini, o eski vatanını, unutup bu dünyaya meyil gösterirse şaşılmaz. (T.M.)

  • می‌نیارد یاد کین دنیا چو خواب ** می‌فرو پوشد چو اختر را سحاب
  • Çünkü bulutun yıldızları örttüğü gibi, uykuda, o eski vatanını hatırından çıkartır. (T.M.)

  • خاصه چندین شهرها را کوفته ** گردها از درک او ناروفته
  • Hususiyle ruh, bu âleme gelinceye kadar birçok makama ayak basmıştır ki, o makamların tozu, hala onun idrakinden silinmemiştir.(T.M.)

  • اجتهاد گرم ناکرده که تا ** دل شود صاف و ببیند ماجرا 3635
  • İnsan, başından geçenleri bilmek için, sıkı bir azimle işe girişip gönlünü arıtmamıştır ki! (T.M.)

  • سر برون آرد دلش از بخش راز ** اول و آخر ببیند چشم باز
  • Mücahade ile bir ruhun kalbi, esrar penceresinden başını çıkarır da, açılan gözü, evveli ve ahiri görür. (T.M.)

  • اطوار و منازل خلقت آدمی از ابتدا

  • آمده اول به اقلیم جماد ** وز جمادی در نباتی اوفتاد
  • Ruh-i insanî, evvela “Cemat” mertebesine geldi, oradan “Nebatat” mertebesine intikal etti. (T.M.)

  • سالها اندر نباتی عمر کرد ** وز جمادی یاد ناورد از نبرد
  • Yıllarca “Nebatat” âleminde yaşadı da, “Cemat” âleminde bulunduğunu hatırlamadı. Hatta “Cemat” ile harbetti. (T.M.)

  • وز نباتی چون به حیوانی فتاد ** نامدش حال نباتی هیچ یاد
  • “Nebatat” âleminden, “Hayvanat” âlemine intikal edince, bu defa da, “Nebat” âleminde bulunmuş olduğu hatırına gelmedi. (T.M.)

  • جز همین میلی که دارد سوی آن ** خاصه در وقت بهار و ضیمران 3640
  • Ancak, nebatata karşı, hususiyle baharda çiçeklerin açıldığı devrede bir meyli vardır. (T.M.)

  • هم‌چو میل کودکان با مادران ** سر میل خود نداند در لبان
  • Çocukların, analarına olan meyli gibi… Ama o, bu meylin ve ana sütüne olan bu iştiyakın sırrını bilmez. (T.M.)

  • هم‌چو میل مفرط هر نو مرید ** سوی آن پیر جوانبخت مجید
  • Her yeni dervişin, yüce bahtlı şeyhine fart-ı muhabbeti de, bu meyil kabilindendir. (T.M.)

  • جزو عقل این از آن عقل کلست ** جنبش این سایه زان شاخ گلست
  • Bu dervişin akl-ı cüzisi, akl-ı küll mesabesinde bulunan o şeyh-i kâmil ve mükemmildendir. Bu gölgenin oynaması da, o gül dalının hareketindendir. (T.M.)

  • سایه‌اش فانی شود آخر درو ** پس بداند سر میل و جست و جو
  • Nihayet gölgesi onda yok olur da, derviş, şeyhine olan muhabbetin sırrını anlar. (T.M.)

  • سایه‌ی شاخ دگر ای نیکبخت ** کی بجنبد گر نجنبد این درخت 3645
  • Ey iyi talihli kimse! Ağaç sallanmasa, dalının gölgesi nasıl kımıldar? (T.M.)

  • باز از حیوان سوی انسانیش ** می‌کشید آن خالقی که دانیش
  • Cenab-ı Hakk emredince, hayvanî âlemden insanlığa geçildi. (T.M.)

  • هم‌چنین اقلیم تا اقلیم رفت ** تا شد اکنون عاقل و دانا و زفت
  • Böylece insan, iklimden iklime, yani mertebeden mertebeye geçerek akil, âlim ve kâmil olur. (T.M.)

  • عقلهای اولینش یاد نیست ** هم ازین عقلش تحول کردنیست
  • Evvelki akılları, yani bulunduğu mertebelerdeki şuuru hatırında değildir. Nitekim en son aklı da değişecektir. (T.M.)

  • تا رهد زین عقل پر حرص و طلب ** صد هزاران عقل بیند بوالعجب

  • گر چو خفته گشت و شد ناسی ز پیش ** کی گذارندش در آن نسیان خویش 3650
  • Vakıa, uyumuş, yani bu dünyaya gelmiş evvelki hallerini unutmuştur. Fakat onu, o unutma halinde bırakmazlar. (T.M.)

  • باز از آن خوابش به بیداری کشند ** که کند بر حالت خود ریش‌خند
  • Tekrar o uykudan, onu uyandırırlar. Uyanınca, kendi haline gülmeye başlayıp… (T.M.)

  • که چه غم بود آنک می‌خوردم به خواب ** چون فراموشم شد احوال صواب
  • Rüyada gördüğüm o gam ve keder, neydi? Nasıl oldu da, doğru düzen halleri unuttum?(T.M.)

  • چون ندانستم که آن غم و اعتلال ** فعل خوابست و فریبست و خیال
  • “O gamların ve illetlerin uyku hali, aldanma ve hayal bulunduğunu nasıl fark edemedim” der. (T.M.)

  • هم‌چنان دنیا که حلم نایمست ** خفته پندارد که این خود دایمست
  • Dünya da böyledir; uyuyanın gördüğü rüya gibidir. Rüya görenin, gördüğü şeyleri devam edip gidecek sandığı gibi, gaflet uykusunda bulunanlar da, dünyayı sürüp gidecek sanırlar. (T.M.)

  • تا بر آید ناگهان صبح اجل ** وا رهد از ظلمت ظن و دغل 3655
  • Ama ansızın ecel sabahı zuhur edince, zan ve hile karanlığından kurtulur. (T.M.)

  • خنده‌اش گیرد از آن غمهای خویش ** چون ببیند مستقر و جای خویش

  • هر چه تو در خواب بینی نیک و بد ** روز محشر یک به یک پیدا شود
  • Bu dünya uykusunda gördüğün düşlerin hepsi, mahşer gününde, birer birer peyda olacaktır. (T.M.)

  • آنچ کردی اندرین خواب جهان ** گرددت هنگام بیداری عیان
  • Dünya uykusunda ne yapmış isen, o uyanıklık âleminde sana aşikâr olacaktır. (T.M.)

  • تا نپنداری که این بد کردنیست ** اندرین خواب و ترا تعبیر نیست
  • Sakın bu rüyada kötülük etmenin tabiri yoktur sanma! (T.M.)

  • بلک این خنده بود گریه و زفیر ** روز تعبیر ای ستمگر بر اسیر 3660
  • Ey esir ve fakire zulmeden! Belki, senin rüyada, yani dünyada gülüşün, uyandığın mahşer gününde ağlama ve içine çekme halinde tabir edilecektir. (T.M.)

  • گریه و درد و غم و زاری خود ** شادمانی دان به بیداری خود
  • Rüyadaki ağlayışını, dert ve gam ile inleyişini ise, uyanıklıkta meserret bil! (T.M.)

  • ای دریده پوستین یوسفان ** گرگ بر خیزی ازین خواب گران
  • Ey Yusufların dersini yırtan, ey acizlere zulmetmiş olan kimse! O ağır uykudan, kurt olarak uyanırsın! (T.M.)

  • گشته گرگان یک به یک خوهای تو ** می‌درانند از غضب اعضای تو