English    Türkçe    فارسی   

4
595-644

  • دیده‌ی حسی زبون آفتاب ** دیده‌ی ربانیی جو و بیاب 595
  • Duygu gözü, güneşe zebundur; ilahi bir göz ara, ilahi bir göz bul da,

  • تا زبون گردد به پیش آن نظر ** شعشعات آفتاب با شرر
  • Onun bakışına karşı şimşekler saçan güneşin nurları zebun olsun!

  • که آن نظر نوری و این ناری بود ** نار پیش نور بس تاری بود
  • O bakış nura mensuptur, bu bakış, nâra... Ateş, nura karşı adamakıllı kara görünür!

  • کرامات و نور شیخ عبدالله مغربی قدس الله سره
  • Allah sırrını kutlasın, Şeyh Abdullah-ı Mağribi’nin kerametleri

  • گفت عبدالله شیخ مغربی ** شصت سال از شب ندیدم من شبی
  • Şeyh Abdullah-ı Mağribi dedi ki: “Altmış yıldır ben gece nedir, görmedim.

  • من ندیدم ظلمتی در شصت سال ** نه به روز و نه به شب نه ز اعتلال
  • Bu altmış yıl içinde ne gündüz, ne de gece... Hiçbir sebeple bir karanlığa düşmedim.”

  • صوفیان گفتند صدق قال او ** شب همی‌رفتیم در دنبال او 600
  • Sofiler de şeyhin sözünün doğruluğunu söylemişler, demişlerdi ki: “Geceleri ardında giderdik.”

  • در بیابانهای پر از خار و گو ** او چو ماه بدر ما را پیش‌رو
  • Dikenlerle, çukurlarla dolu olan çöllerde yürürdük... O, dolunay gibi önümüzde giderdi.

  • روی پس ناکرده می‌گفتی به شب ** هین گو آمد میل کن در سوی چپ
  • Yüzünü geriye çevirmeden gece vakti, “Dikkat edin, önünüzde çukur var, sola doğru yürüyün” derdi.

  • باز گفتی بعد یک دم سوی راست ** میل کن زیرا که خاری پیش پاست
  • Bir an sonra da “Sağa gidin, ayağımızın altında diken var” diye seslenirdi.

  • روز گشتی پاش را ما پای‌بوس ** گشته و پایش چو پاهای عروس
  • Gündüz olur, biz ayağını öperdik... Görürdük ki ayakları gelin ayağı gibi!

  • نه ز خاک و نه ز گل بر وی اثر ** نه از خراش خار و آسیب حجر 605
  • Ne topraktan eser var, ne çamurdan... Ne diken yırtmış, ne taş yaralamış!

  • مغربی را مشرقی کرده خدای ** کرده مغرب را چو مشرق نورزای
  • Allah, Mağribî’yi maşrıkî etmişti... Batıyı ona doğu gibi nurlar saçan bir hale getirmişti!

  • نور این شمس شموسی فارس است ** روز خاص و عام را او حارس است
  • Bu serkeş güneşin nuru, aşk meydanının öyle bir atıdır ki halkın ileri gidenlerinin gününü de o korur, geri kalanların gününü de o!

  • چون نباشد حارس آن نور مجید ** که هزاران آفتاب آرد پدید
  • O yüce nur nasıl korumaz ki binlerce güneşi izhar eden odur.

  • تو به نور او همی رو در امان ** در میان اژدها و کزدمان
  • Sen onun nuru ile emniyet içinde yürüye dur... Ejderhalar, akrepler arasında yol almaya bak!

  • پیش پیشت می‌رود آن نور پاک ** می‌کند هر ره‌زنی را چاک‌چاک 610
  • O pak nur, senin önünde gider durur... Her yol vuranı tutar, paramparça eder!

  • یوم لا یخزی النبی راست دان ** نور یسعی بین ایدیهم بخوان
  • “Allah, kıyamet gününde Peygamberini utandırmaz” ayetini doğru bil; “Müminlerin nurları, önlerinde ve sağlarında yürür yollarını aydınlatır” ayetini oku!

  • گرچه گردد در قیامت آن فزون ** از خدا اینجا بخواهید آزمون
  • O nur kıyamette çoğalır ama Allah’tan o nuru burada da istemeli!

  • کو ببخشد هم به میغ و هم به ماغ ** نور جان والله اعلم بالبلاغ
  • Çünkü Allah istenen şeye delalet etmeyi daha iyi bilir ama buluta da can nuru bağışlar karanlığa da!

  • بازگردانیدن سلیمان علیه‌السلام رسولان بلقیس را به آن هدیه‌ها کی آورده بودند سوی بلقیس و دعوت کردن بلقیس را به ایمان و ترک آفتاب‌پرستی
  • Süleyman aleyhisselâm’ın Belkis’in elçilerini, getirdikleri hediyelerle beraber Belkis’e göndermesi ve Belkis’i güneşe tapmadan vazgeçip Allah’a inanmaya davet etmesi

  • باز گردید ای رسولان خجل ** زر شما را دل به من آرید دل
  • Süleyman Peygamber, o elçilere dedi ki: “Ey utanan elçiler, geri dönün... Altın sizin olsun; bana gönül getirin, gönül!

  • این زر من بر سر آن زر نهید ** کوری تن فرج استر را دهید 615
  • Benim bu altınlarımı da alın da o altınlara ilave edin... Körlüğünüzü anlayın da o altınları katırın fercine sokun!

  • فرج استر لایق حلقه‌ی زرست ** زر عاشق روی زرد اصفرست
  • Katırın ferci, altın kilit vurulmaya layıktır... Aşığın altınıysa sapsarı yüzüdür!

  • که نظرگاه خداوندست آن ** کز نظرانداز خورشیدست کان
  • O yüz, Allah’ın nazar ettiği yerdir... Hâlbuki altın madenine güneş nazar eder!

  • کو نظرگاه شعاع آفتاب ** کو نظرگاه خداوند لباب
  • Maden güneş ışığının nazargâhıdır; âşığın yüzü hakikatlere sahip olan Allah’ın nazargâhıdır.

  • از گرفت من ز جان اسپر کنید ** گرچه اکنون هم گرفتار منید
  • Şimdi de bana gelip çattınız, benim esirimsiniz ama yine benim sizi yakalamamdan korkun, canınızı siper edin!

  • مرغ فتنه دانه بر بامست او ** پر گشاده بسته‌ی دامست او 620
  • Taneye kapılmış kuş dam üstündedir ama kanadı açık olduğu halde tuzağa tutulmuştur o!

  • چون به دانه داد او دل را به جان ** ناگرفته مر ورا بگرفته دان
  • Mademki gönlünü canla başla taneye verdi... Sen onu tutulmadan tutulmuş bil!

  • آن نظرها که به دانه می‌کند ** آن گره دان کو به پا برمی‌زند
  • Taneye bakıp duruyor ya... Sen o bakışları, ayağına vurulan düğüm say!

  • دانه گوید گر تو می‌دزدی نظر ** من همی دزدم ز تو صبر و مقر
  • Tane, sen şimdi bana hırsızlama bakıyorsun ama hele sabret; asıl ben seni çalıyorum;

  • چون کشیدت آن نظر اندر پیم ** پس بدانی کز تو من غافل نیم
  • O bakış, sonunda seni bana çekince anlarsın ki ben senden gafil değilim der!

  • قصه‌ی عطاری کی سنگ ترازوی او گل سرشوی بود و دزدیدن مشتری گل خوار از آن گل هنگام سنجیدن شکر دزدیده و پنهان
  • Terazinin dirhemi baş yıkayacak kil olan aktarın kilini, aktar şeker tartarken kil yemeyi âdet edinmiş olan müşterinin gizlice ve hırsızlama çalması

  • پیش عطاری یکی گل‌خوار رفت ** تا خرد ابلوج قند خاص زفت 625
  • Toprak yemeyi adet edinmiş olan birisi bir aktara gidip kelle şekeri almak istedi.

  • پس بر عطار طرار دودل ** موضع سنگ ترازو بود گل
  • O hilebaz ve gönlü bozuk aktarın terazisinde dirhem ve taş yerine toprak vardı.

  • گفت گل سنگ ترازوی منست ** گر ترا میل شکر بخریدنست
  • Dedi ki: Benim terazimin dirhemi topraktır. Şeker almaya niyetin varsa sabret de dirhem bulayım.

  • گفت هستم در مهمی قندجو ** سنگ میزان هر چه خواهی باش گو
  • Adam “Mühim bir işim var, şeker almam lazım... Dirhemin ne olursa olsun, zararı yok” dedi.

  • گفت با خود پیش آنک گل‌خورست ** سنگ چه بود گل نکوتر از زرست
  • Kendi kendisine de “Toprak yemeyi adet edinen kişiye taş nedir ki? Toprak altından daha iyi!

  • هم‌چو آن دلاله که گفت ای پسر ** نو عروسی یافتم بس خوب‌فر 630
  • Hani o kılavuz kadın gibi... Oğlum, pek güzel bir kız buldum.

  • سخت زیبا لیک هم یک چیز هست ** که آن ستیره دختر حلواگرست
  • Pek güzel ama ondan başka bir şey daha var: o namuslu kız, helvacı kızı demiş de,

  • گفت بهتر این چنین خود گر بود ** دختر او چرب و شیرین‌تر بود
  • Evlenecek adam böyle olması daha iyi ya... Helvacının kızı daha yağlı, daha tatlı olur demiş!

  • گر نداری سنگ و سنگت از گلست ** این به و به گل مرا میوه‌ی دلست
  • Onun gibi senin de taş dirhemin yok da taş yerine toprak kullanıyorsan daha iyi ya... Toprak benim gönlümün istediği meyve!” diyordu.

  • اندر آن کفه‌ی ترازو ز اعتداد ** او به جای سنگ آن گل را نهاد
  • Aktar, terazisinin dirhem gözüne dirhem vazifesini gören taş yerine toprak parçasını koydu.

  • پس برای کفه‌ی دیگر به دست ** هم به قدر آن شکر را می‌شکست 635
  • Öbür gözüne koymak üzere de o toprağın ağırlığınca şeker kırmaya koyuldu.

  • چون نبودش تیشه‌ای او دیر ماند ** مشتری را منتظر آنجا نشاند
  • Şekeri kesip kıracak bir aleti olmadığı için biraz gecikti, müşteriyi de orada bıraktı.

  • رویش آن سو بود گل‌خور ناشکفت ** گل ازو پوشیده دزدیدن گرفت
  • Aktarın yüzü öbür yanaydı... Toprak yemeyi adet edinmiş olan müşteri, dayanamadı... Gizlice ve güya aktara göstermeden toprağı koparıp yemeye başladı.

  • ترس ترسان که نباید ناگهان ** چشم او بر من فتد از امتحان
  • Ansızın döner de beni görüverir diye de korkmaktaydı.

  • دید عطار آن و خود مشغول کرد ** که فزون‌تر دزد هین ای روی‌زرد
  • Aktar, bunu gördü... Gördü ama kendisini meşgul gösterdi. Diyordu ki: “A sararmış suratlı, hadi biraz daha fazla çal!

  • گر بدزدی وز گل من می‌بری ** رو که هم از پهلوی خود می‌خوری 640
  • Toprağımı çalıyorsan bana bir şey olmuyor; sen, adeta kendi yanından et koparıyor, kendi etini yiyorsun!

  • تو همی ترسی ز من لیک از خری ** من همی‌ترسم که تو کمتر خوری
  • Benden korkup duruyorsun ya eşekliğinden... Ben de az yiyeceksin diye korkmaktayım!

  • گرچه مشغولم چنان احمق نیم ** که شکر افزون کشی تو از نیم
  • Meşgulüm ama kamışımdan sana fazla şeker verecek kadar da ahmak değilim ben!

  • چون ببینی مر شکر را ز آزمود ** پس بدانی احمق و غافل کی بود
  • Alacağın şekeri görünce kimin ahmak ve gafil olduğunu anlarsın, hele dur”

  • مرغ زان دانه نظر خوش می‌کند ** دانه هم از دور راهش می‌زند
  • Kuş, o taneye baktıkça bakar, hoşlanır ama tane de uzaktan o kuşun yolunu vurur!