English    Türkçe    فارسی   

4
910-959

  • ساجد و مسجود از جان بی‌خبر ** دیده از جان جنبشی واندک اثر 910
  • Secde edenin de canından haberi yoktur, secde edilenin de... Ancak canından bir hareket ve azıcık bir eser görmüştür, işte o kadar!

  • دیده در وقتی که شد حیران و دنگ ** که سخن گفت و اشارت کرد سنگ
  • Şaşırıp kaldığı sıralarda taşın söz söylediğini, işarette bulunduğunu görmüşte büsbütün hayretlere dalmıştır!

  • نرد خدمت چون بنا موضع بباخت ** شیر سنگین را شقی شیری شناخت
  • O kötü kişi, ibadet tavlasını yerinde oynamamıştır da bu yüzden taştan aslanı sahici aslan sanmıştır.

  • از کرم شیر حقیقی کرد جود ** استخوانی سوی سگ انداخت زود
  • Hakiki aslan da, kereminden cömertlik etmiş, hemencecik köpeğin önüne bir kemik fırlatıp atmış...

  • گفت گرچه نیست آن سگ بر قوام ** لیک ما را استخوان لطفیست عام
  • O köpek, doğru özlü değil ama bizim kemik verişimiz umumî bir lütûftur, demiştir!

  • قصه‌ی یاری خواستن حلیمه از بتان چون عقیب فطام مصطفی را علیه‌السلام گم کرد و لرزیدن و سجده‌ی بتان و گواهی دادن ایشان بر عظمت کار مصطفی صلی‌الله علیه و سلم
  • Halime’nin Mustafa aleyhisselâm’ı sütten kesince kaybetmesi ve putlardan yardım istemesi, putların titreyip secdeye kapanmaları, Mustafa sallallahu aleyhi vesellem’in ululuğuna şahadet etmeleri

  • قصه‌ی راز حلیمه گویمت ** تا زداید داستان او غمت 915
  • Sana Halime’nin gizli hikâyesini söyleyeyim de gönlünden gam gitsin!

  • مصطفی را چون ز شیر او باز کرد ** بر کفش برداشت چون ریحان و ورد
  • Mustafa’yı sütten kesince fesleğen ve gül gibi elini alıp bağrına basarak...

  • می‌گریزانیدش از هر نیک و بد ** تا سپارد آن شهنشه را به جد
  • Her iyi ve kötüden kaçırıp esirgeyerek o padişahlar padişahını atasına teslim etmek üzere Mekke’ye geldi.

  • چون همی آورد امانت را ز بیم ** شد به کعبه و آمد او اندر حطیم
  • O emaneti, zayi etmeden korkarak Kâbe’ye geldi, Hatîm’e girdi.

  • از هوا بشنید بانگی کای حطیم ** تافت بر تو آفتابی بس عظیم
  • Fakat bu sırada havadan “Ey Hatîm, sana pek büyük bir güneş doğdu...

  • ای حطیم امروز آید بر تو زود ** صد هزاران نور از خورشید جود 920
  • Ey Hatîm, bugün sana cömertlik güneşinden yüz binlerce nur isabet ediverdi...

  • ای حطیم امروز آرد در تو رخت ** محتشم شاهی که پیک اوست بخت
  • Ey Hatîm, bugün sana, talih ve bahtın, ardında çavuş olduğu ulular ulusu bir padişah gelip kondu...

  • ای حطیم امروز بی‌شک از نوی ** منزل جانهای بالایی شوی
  • Şüphe yok ki yeni baştan yücelikler âlemine mensup canların konağı olacaksın...

  • جان پاکان طلب طلب و جوق جوق ** آیدت از هر نواحی مست شوق
  • Tertemiz canlar her yandan bölük bölük, takım takım, şevklerinden sarhoş olarak sana gelecekler” diye ses geliyordu.

  • گشت حیران آن حلیمه زان صدا ** نه کسی در پیش نه سوی قفا
  • Halime bu sese şaşırıp kaldı... ne önde kimse vardı, ne artta!

  • شش جهت خالی ز صورت وین ندا ** شد پیاپی آن ندا را جان فدا 925
  • Altı cihette de kimse yoktu... fakat bu canlar feda olası ses, ardı ardına gelip durmaktaydı.

  • مصطفی را بر زمین بنهاد او ** تا کند آن بانگ خوش را جست و جو
  • Halime, o güzel ses nereden geliyor, kim söylüyor diye araştırmak üzere Mustafa’yı yere bıraktı.

  • چشم می‌انداخت آن دم سو به سو ** که کجا است این شه اسرارگو
  • Her tarafa göz gezdirdi... o sırlar açan, gizli şeyler söyleyen padişah nerede diye her tarafa baktı.

  • کین چنین بانگ بلند از چپ و راست ** می‌رسد یا رب رساننده کجاست
  • Yarabbi, böyle yüce bir ses sağdan, soldan gelmede... Fakat söyleyen kim? diyordu.

  • چون ندید او خیره و نومید شد ** جسم لرزان هم‌چو شاخ بید شد
  • Kimseyi göremeyince şaşırdı, ümidi kesildi, söyleyeni bulamayacağını anladı... Söğüt dalı gibi her tarafı tir tir titriyordu.

  • باز آمد سوی آن طفل رشید ** مصطفی را بر مکان خود ندید 930
  • Tekrar o aklı başında olan çocuğu bıraktığı yere döndü... Bir de ne baksın, Mustafa, koyduğu yerde yok!

  • حیرت اندر حیرت آمد بر دلش ** گشت بس تاریک از غم منزلش
  • Büsbütün şaşırdı... Konağı dertlerle karardı âdeta!

  • سوی منزلها دوید و بانگ داشت ** که کی بر دردانه‌ام غارت گماشت
  • Şu yana, bu yana koşup bağırmaya, bir tanecik incimi kim aldı benim diye feryat etmeye başladı.

  • مکیان گفتند ما را علم نیست ** ما ندانستیم که آنجا کودکیست
  • Mekkeliler biz bilmiyoruz... Hatta orada bir çocuk olduğunu bile görmedik dediler.

  • ریخت چندان اشک و کرد او بس فغان ** که ازو گریان شدند آن دیگران
  • Halime öyle bir feryat edip ağlamaya başladı ki onun ağlamasını görüp başkaları da ağladılar!

  • سینه کوبان آن چنان بگریست خوش ** که اختران گریان شدند از گریه‌اش 935
  • Göğsünü döverek öyle yanık yanık ağlıyordu ki ağlamasına bakıp yıldızlar bile ağlamaya koyuldular!

  • حکایت آن پیر عرب کی دلالت کرد حلیمه را به استعانت به بتان
  • Halime’yi, yardım istemek üzere putlara götüren ihtiyar Arap

  • پیرمردی پیشش آمد با عصا ** کای حلیمه چه فتاد آخر ترا
  • Bu sırada ihtiyar bir adam, elindeki sopasını kaka kaka çıkageldi. Dedi ki: “A Halime, başına ne geldi senin?

  • که چنین آتش ز دل افروختی ** این جگرها را ز ماتم سوختی
  • Neden böyle ağlıyor, yasla ciğerler dağlıyorsun?”

  • گفت احمد را رضیعم معتمد ** پس بیاوردم که بسپارم به جد
  • Halime “Ben Ahmed’in inanılır, güvenilir sütninesiyim... Onu atasına teslim etmek üzere getirdim.

  • چون رسیدم در حطیم آوازها ** می‌رسید و می‌شنیدم از هوا
  • Fakat Hatîme gelince kulağıma havadan sesler gelmeye başladı.

  • من چو آن الحان شنیدم از هوا ** طفل را بنهادم آنجا زان صدا 940
  • Gökten gelen o sesleri duyunca çocuğu oraya bıraktım...

  • تا ببینم این ندا آواز کیست ** که ندایی بس لطیف و بس شهیست
  • Bu sözleri kim söylüyor, göreyim dedim... Çünkü pek lâtif, pek güzel bir sesti o.

  • نه از کسی دیدم بگرد خود نشان ** نه ندا می منقطع شد یک زمان
  • Ne etrafımda kimseyi gördüm, ne de bir an o ses kesildi.

  • چونک واگشتم ز حیرتهای دل ** طفل را آنجا ندیدم وای دل
  • Şaşırıp kaldım, şaşkınlıkla şuraya buraya giderken bir de baktım ki çocuk, koyduğum yerde yok... Eyvahlar olsun, yazık oldu bana!”

  • گفتش ای فرزند تو انده مدار ** که نمایم مر ترا یک شهریار
  • İhtiyar, “Meraklanma, kederlenme... Ben sana bir padişah göstereyim.

  • که بگوید گر بخواهد حال طفل ** او بداند منزل و ترحال طفل 945
  • O sana çocuğun ne olduğunu, nereye gittiğini, nerede bulunduğunu söyler” dedi.

  • پس حلیمه گفت ای جانم فدا ** مر ترا ای شیخ خوب خوش‌ندا
  • Halime, canım feda olsun sana ey güzel yüzlü, tatlı sözlü ihtiyar!

  • هین مرا بنمای آن شاه نظر ** کش بود از حال طفل من خبر
  • Hadi, hemen bana o yüce bakışlı padişahı göster de çocuğun halinden haber alayım, dedi.

  • برد او را پیش عزی کین صنم ** هست در اخبار غیبی مغتنم
  • İhtiyar, Halime’yi Uzza’nın yanına götürdü... Dedi ki: “Bu put, kayıpları haber vermede tecrübe edilmiştir.

  • ما هزاران گم شده زو یافتیم ** چون به خدمت سوی او بشتافتیم
  • Biz, ona tapı kılarak vardık mı binlerce kaybımızı bulmuştur.”

  • پیر کرد او را سجود و گفت زود ** ای خداوند عرب ای بحر جود 950
  • İhtiyar, puta secde edip derhal “Ey Arabın velinimeti, ey cömertlik denizi!

  • گفت ای عزی تو بس اکرامها ** کرده‌ای تا رسته‌ایم از دامها
  • Ey uzza! Sen bize nice lütuflarda bulundun da biz tuzaklardan kurtulduk.

  • بر عرب حقست از اکرام تو ** فرض گشته تا عرب شد رام تو
  • Lütufların yüzünden Arap’ta hakkın var... Arab’ın sana ram olması farz olmuştur.

  • این حلیمه‌ی سعدی از اومید تو ** آمد اندر ظل شاخ بید تو
  • Sad kabilesinden olan Halime, derdine derman olacağını umarak senin gölgene gelip sığındı.

  • که ازو فرزند طفلی گم شدست ** نام آن کودک محمد آمدست
  • Onun bir küçük çocuğu kaybolmuş... Adı Muhammed’miş!” dedi.

  • چون محمد گفت آن جمله بتان ** سرنگون گشت و ساجد آن زمان 955
  • Arap, Muhammed der demez derhal bütün putlar yere kapandılar, secde ettiler.

  • که برو ای پیر این چه جست و جوست ** آن محمد را که عزل ما ازوست
  • “A ihtiyar, Muhammed’i ne çeşit arayış bu? Biz onun yüzünden işten kalacak, hor hakir olacağız!

  • ما نگون و سنگسار آییم ازو ** ما کساد و بی‌عیار آییم ازو
  • Biz onun yüzünden yüz üstü düşeceğiz, taşlanacağız... Onun yüzünden kârımıza kesat gelecek, ayarımız mahvolacak!

  • آن خیالاتی که دیدندی ز ما ** وقت فترت گاه گاه اهل هوا
  • Fetret zamanında hevâ ve heves ehlinin arada bir bizden gördükleri o hayaller,

  • گم شود چون بارگاه او رسید ** آب آمد مر تیمم را درید
  • Onun devri gelince yok olacak... Su görününce teyemmümün hükmü kalmayacak!