English    Türkçe    فارسی   

5
154-203

  • هین مگردان خو که پیش آید خلل  ** در دماغ و دل بزاید صد علل 
  • Sakın açlığa alışma; sıhhatin bozulur, beyninde, kalbinde yüzlerce illet meydana gelir” der.

  • این چنین تهدیدها آن دیو دون  ** آرد و بر خلق خواند صد فسون  155
  • O alçak Şeytan, bu çeşit tehditlerle gelir, halka yüzlerce afsun okur.

  • خویش جالینوس سازد در دوا  ** تا فریبد نفس بیمار ترا 
  • Kendisini tedavi eden Calinos gösterir. Bunu da senin hasta gönlünü aldatmak için yapar.

  • کین ترا سودست از درد و غمی  ** گفت آدم را همین در گندمی 
  • “Bu sana dertten, gamdan kurtulmak için bir ilaçtır” der. Adem’e de buğday için böyle demişti ya!

  • پیش آرد هیهی و هیهات را  ** وز لویشه پیچد او لبهات را 
  • Heyheylerle, heyhatlarla gelir, dudaklarını, azgın atın, nallanırken kıstırdıkları iki, tahta parçası ile kıstırır.

  • هم‌چو لبهای فرس و در وقت نعل  ** تا نماید سنگ کمتر را چو لعل 
  • Aşağılık taş lal göstermek için at nallanırken dudaklarını kıstırdıkları gibi senin dudaklarını da kıstırıp,

  • گوشهاات گیرد او چون گوش اسب  ** می‌کشاند سوی حرص و سوی کسب  160
  • Atın kulağından tutar gibi kulaklarını tutup seni hırs ve kazanca çeker.

  • بر زند بر پات نعلی ز اشتباه  ** که بمانی تو ز درد آن ز راه 
  • Şüphe etme ki ayağına nalı vurur, sende onun derdi ile yoldan kala kalırsın.

  • نعل او هست آن تردد در دو کار  ** این کنم یا آن کنم هین هوش دار 
  • Onun nalı seni iki iş arasında tereddüde düşürmektir. Bunu mu yapayım dersin, onu mu? Aklını başına alda kendine gel.

  • آن بکن که هست مختار نبی  ** آن مکن که کرد مجنون و صبی 
  • Peygamber’in seçtiği işi yap, deliyle çocuğun yaptığını yapma.

  • حفت الجنه بچه محفوف گشت  ** بالمکاره که ازو افزود کشت 
  • “Cennet çevrilmiştir.” Neyle çevrilmiştir? “İnsanın istemediği, hoşlanmadığı şeylerle.” Çünkü, ekin bunlarla çoğalır, gelişir.

  • صد فسون دارد ز حیلت وز دغا  ** که کند در سله گر هست اژدها  165
  • Şeytan’ın hileyle, zeyreklikle yüzlerce afsunu vardır. Ejderha bile olsa adamı sepete kor.

  • گر بود آب روان بر بنددش  ** ور بود حبر زمان برخنددش 
  • İnsan akar su olsa bağlar, zamanın en akıllı, en bilgin adamı olsa onu yanıltır, güler.

  • عقل را با عقل یاری یار کن  ** امرهم شوری بخوان و کار کن 
  • Aklı bir dostun aklına dost et de “Onların işi danışmakladır” ayetini oku ona göre iş yap!

  • نواختن مصطفی علیه‌السلام آن عرب مهمان را و تسکین دادن او را از اضطراب و گریه و نوحه کی بر خود می‌کرد در خجالت و ندامت و آتش نومیدی 
  • Mustafa aleyhisselam’ın, O utangaçlık ve nedametle ağlayıp inliyen, ümitsizlik ateşiyle yanıp kavrulan konuk arabı yatıştırıp ona iltifatta bulunması

  • این سخن پایان ندارد آن عرب  ** ماند از الطاف آن شه در عجب 
  • Bu sözün sonu yoktur. Arap o padişahın lütfuna şaşırıp kaldı.

  • خواست دیوانه شدن عقلش رمید  ** دست عقل مصطفی بازش کشید 
  • Deli oluyordu aklı kaçayazdı. Mustafa’nın akıl eli onu geri çekti.

  • گفت این سو آ بیامد آنچنان  ** که کسی برخیزد از خواب گران  170
  • Bu yana gel dedi, bir kişi ağır bir uykudan nasıl uyanırsa uyandı. O tarafa geldi.

  • گفت این سو آ مکن هین با خود آ  ** که ازین سو هست با تو کارها 
  • Mustafa bu yana gel, bu işi yapma, kendine gel. Bu yanda sana bir çok işler var dedi.

  • آب بر رو زد در آمد در سخن  ** کای شهید حق شهادت عرضه کن 
  • Yüzüne su serpti, ey Allah şehidi, dedi, dile gel şahadet getir.

  • تا گواهی بدهم و بیرون شوم  ** سیرم از هستی در آن هامون شوم 
  • Ben de şehit olayım da dışarı çıkayım. O uçsuz bucaksız çölde bulundukça canımdan beziyorum.

  • ما درین دهلیز قاضی قضا  ** بهر دعوی الستیم و بلی 
  • Biz takdir kadısının şu dehlizinde Bela ve Elest davalarını görmek için duruyoruz.

  • که بلی گفتیم و آن را ز امتحان  ** فعل و قول ما شهودست و بیان  175
  • Biz bela dedik sınama yönünden işimiz ve sözümüz, bunu görmek, bunu bildirmekten ibarettir.

  • از چه در دهلیز قاضی ای گواه  ** حبس باشی ده شهادت از پگاه 
  • Neden kadı’nın dehlizinde durmaktayız? Biz şahit olmak için gelmedik mi?

  • چند در دهلیز قاضی ای گواه‌  ** حبس باشی ده شهادت از بگاه
  • Ey şahit niceye bir kadı’nın dehlizinde hapis olacaksın? O şahadeti ver de kurtul!

  • زان بخواندندت بدین‌جا تا که تو  ** آن گواهی بدهی و ناری عتو 
  • Seni buraya şunun için çağırdılar ki inat etmiyesin, o şahadette bulunasın.

  • از لجاج خویشتن بنشسته‌ای  ** اندرین تنگی کف و لب بسته‌ای 
  • Halbuki sen, inadından şu daracık yerde oturmuş, elini bağlamış, dudağını yummuşsun.

  • تا بندهی آن گواهی ای شهید  ** تو ازین دهلیز کی خواهی رهید  180
  • Ey tanık, sen bu şahadette bulunmadıkça şu dehlizden nasıl kurtulabilirsin?

  • یک زمان کارست بگزار و بتاز  ** کار کوته را مکن بر خود دراز 
  • İş bir anda biter, yap, bitir. Kısa işi kendine uzatma.

  • خواه در صد سال خواهی یک زمان  ** این امانت واگزار و وا رهان 
  • İster yüzyılda ister bir anda olsun; şu emaneti ver de kurtul!

  • بیان آنک نماز و روزه و همه چیزهای برونی گواهیهاست بر نور اندرونی 
  • Dışta olan namaz, oruç ve sair ibadetler, içteki nura tanıktır.

  • این نماز و روزه و حج و جهاد  ** هم گواهی دادنست از اعتقاد 
  • Bu namaz, oruç ve savaş da inanışa tanıktır.

  • این زکات و هدیه و ترک حسد  ** هم گواهی دادنست از سر خود 
  • Bu zekat, hediye, bu hasedi bırakma da kendi sırrından haber vermedir.

  • خوان و مهمانی پی اظهار راست  ** کای مهان ما با شما گشتیم راست  185
  • İhsanda bulunmak doyurmak, konuk davet etmek, ey ulular, biz sizinleyiz, size doğru bir özle inandık demektir.

  • هدیه‌ها و ارمغان و پیش‌کش  ** شد گواه آنک هستم با تو خوش 
  • Hediyeler armağanlar, sunulan şeyler, ben seninleyim; seni seviyorum diye tanıklıktan ibarettir.

  • هر کسی کوشد به مالی یا فسون  ** چیست دارم گوهری در اندرون 
  • Kimi bir mal veya afsun için çalışır, uğraşırsa bu ne demektir? İçimde bir gevherim var demektir;

  • گوهری دارم ز تقوی یا سخا  ** این زکات و روزه در هر دو گوا 
  • Allah’dan çekinmemden, yahut cömertliğimden bir gevherim var ki bu zekatla oruç ikisine de şahittir.

  • روزه گوید کرد تقوی از حلال  ** در حرامش دان که نبود اتصال 
  • Oruç der ki: Bu helalden çekindi, bil ki harama ulaşmasına artık imkan yok.

  • وان زکاتش گفت کو از مال خویش  ** می‌دهد پس چون بدزدد ز اهل کیش  190
  • Zekat der ki: Kendi malını bile veriyor, artık, kendisiyle aynı dinde aynı yolda olandan nasıl çalar?

  • گر بطراری کند پس دو گواه  ** جرح شد در محکمه‌ی عدل اله 
  • Fakat bu işleri riya ve tezvirle yaparsa o iki tanık, Allah’nın adalet mahkemesine kabul edilmez.

  • هست صیاد ار کند دانه نثار  ** نه ز رحم و جود بل بهر شکار 
  • Avcı tane saçar ama acımasından değil, avlanmak için.

  • هست گربه‌ی روزه‌دار اندر صیام  ** خفته کرده خویش بهر صید خام 
  • Kedi de oruç ayında oruç tutar ama kendisini av avlamak için uyur gösterir.

  • کرده بدظن زین کژی صد قوم را  ** کرده بدنام اهل جود و صوم را 
  • Bu eğrilikten yüzlerce kavim, kötü sanılmıştır. Bu kötü kişi, cömert kişilerle oruç tutanların adını da kötüye çıkarmıştır.

  • فضل حق با این که او کژ می‌تند  ** عاقبت زین جمله پاکش می‌کند  195
  • Fakat Allah’nın lütuf ve ihsanı, o eğri işlerle bulunmakla beraber nihayet onu, hepsinden de arıtır.

  • سبق برده رحمتش وان غدر را  ** داده نوری که نباشد بدر را 
  • Rahmeti o kötülüğü aşmış, ayın on dördüne bile vermediği ışığı vermiştir.

  • کوششش را شسته حق زین اختلاط  ** غسل داده رحمت او را زین خباط 
  • Allah onun çalışmasını bu kötülükle karışmadan yıkar; rahmeti, onu bu hatadan arıtır.

  • تا که غفاری او ظاهر شود  ** مغفری کلیش را غافر شود 
  • Bu suretle de Allah’nın yarlıgayıcılığı meydana çıkar; bu miğfer, kulun kelliğini örter.

  • آب بهر این ببارید از سماک  ** تا پلیدان را کند از خبث پاک 
  • Yağmur pis şeyleri arıtmak için gökten yağar.

  • پاک کردن آب همه پلیدیها را و باز پاک کردن خدای تعالی آب را از پلیدی لاجرم قدوس آمد حق تعالی 
  • Suyun bütün pislikleri temizlemesi, ulu Allah’nın da suyu pislikten arıtması, hasılı ulu Allah’nın kötülüklerden arı, noksanlardan münezzeh oluşu

  • آب چون پیگار کرد و شد نجس  ** تا چنان شد که آب را رد کرد حس  200
  • Su durdu mu pislenir. Pislenince de duygu ondan iğrenir, onu istemez.

  • حق ببردش باز در بحر صواب  ** تا به شستش از کرم آن آب آب 
  • Allah yine onu doğruluk denizine götürür. O suların suyu kereminden onu yıkar, arıtır.

  • سال دیگر آمد او دامن‌کشان  ** هی کجا بودی به دریای خوشان 
  • Ertesi yıl eteğini sürüyerek gelir. Hey, neredesin? Dense “Hoşlar denizindeyim.

  • من نجس زینجا شدم پاک آمدم  ** بستدم خلعت سوی خاک آمدم 
  • Ben burada pislendim, gittim. Temiz geldim. Elbiseler giyindim, toprağa ulaştım.