-
اشکش از دیده بجست و گفت او ** با همه آن شاه شیریننام کو
- Dervişin gözlerinden yaşlar aktı, dedi ki: Bütün bunlarla beraber o adı tatlı padişah nerede? Söyle bana!
-
گفت آن سالوس زراق تهی ** دام گولان و کمند گمرهی
- Kadın dedi ki: O bomboş riyâkar bir hilebazdır. Ahmaklara tuzaktır. Yol azıtanlara kementlik eder.
-
صد هزاران خام ریشان همچو تو ** اوفتاده از وی اندر صد عتو
- Senin gibi sakalını değirmende ağartan yüz binlerce kişi azgınlıktan ona düşmüştür.
-
گر نبینیش و سلامت وا روی ** خیر تو باشد نگردی زو غوی
- Onu görmez, esenlikle yerine yurduna dönersen senin için daha hayırlıdır. Onu görüp de azmazsın hiç olmazsa.
-
لافکیشی کاسهلیسی طبلخوار ** بانگ طبلش رفته اطراف دیار 2060
- Onun işi gücü lâftır, kâse yalayıcı, hazır sofraya oturucu bir heriftir. Fakat davulunun sesi, etrafa yayılmış nasılsa.
-
سبطیند این قوم و گوسالهپرست ** در چنین گاوی چه میمالند دست
- Bu kavim İsrail oğullarına benzer, öküze taparlar. Böyle bir öküze el vurup adarlar işte.
-
جیفة اللیلست و بطال النهار ** هر که او شد غرهی این طبلخوار
- Bu hazır sofraya oturan adama kapılan, geceleyin bir leştir, gündüzün işsiz güçsüz bir adam.
-
هشتهاند این قوم صد علم و کمال ** مکر و تزویری گرفته کینست حال
- Bunlar, yüzlerce bilgiyi, yüceliği bırakmışlardır da bir hileye, bir riyâya kapılmışlardır. İşte hal bu.
-
آل موسی کو دریغا تاکنون ** عابدان عجل را ریزند خون
- Nerede Musa’nın soyu? Gelse de şu öküze tapanların kanlarını dökse…yazık!
-
شرع و تقوی را فکنده سوی پشت ** کو عمر کو امر معروفی درشت 2065
- Şeriatı, Allahdan ürküp sakınmayı ardına atmış. Nerede Ömer? Gelse de şiddetle doğruluğu emretse!
-
کین اباحت زین جماعت فاش شد ** رخصت هر مفسد قلاش شد
- Bunlar, her kötü şeyi mübah biliyorlar. Bu ibahilik bunlardan yayıldı, fesatçı kalleşe de ruhsat oldu âdeta.
-
کو ره پیغامبری و اصحاب او ** کو نماز و سبحه و آداب او
- Nerede Peygamberle sahabesinin yolu. Nerede namaz, nerede tesbih, nerede onların edepleri.
-
جواب گفتن مرید و زجر کردن مرید آن طعانه را از کفر و بیهوده گفتن
- Kadının küfürde bulunması ve saçma sözler söylemesi üzerine o dervişin kızıp ona ağır sözlerle cevap vermesi
-
بانگ زد بر وی جوان و گفت بس ** روز روشن از کجا آمد عسس
- Genç, yeter diye bağırdı, apaydın günde bekçinin ne lüzumu var?
-
نور مردان مشرق و مغرب گرفت ** اسمانها سجده کردند از شگفت
- Erlerin nuru doğuyu da tuttu batıyı da. Gökler bile hayrette kalıp secde ettiler.
-
آفتاب حق بر آمد از حمل ** زیر چادر رفت خورشید از خجل 2070
- Allah güneşi Hamel burcundan doğdu da bu güneş utancından perde arkasına girdi.
-
ترهات چون تو ابلیسی مرا ** کی بگرداند ز خاک این سرا
- Senin gibi bir şeytanın saçmaları, nereden beni bu kapının tokmağından döndürecek?
-
من به بادی نامدم همچون سحاب ** تا بگردی باز گردم زین جناب
- Ben bulut gibi yele kapılıp gelmedim ki beni bu kapıdan bir tozla çevirebilesin.
-
عجل با آن نور شد قبلهی کرم ** قبله بی آن نور شد کفر و صنم
- Öküz bile o kerem kıblesi olunca nur kesilir, fakat o nur olmadı mı kıble, küfürdür, puttur.
-
هست اباحت کز هوای آمد ضلال ** هست اباحت کز خدا آمد کمال
- Heva ve hevesten gelen, ibahilik sapıklıktır, azgınlıktır, fakat Allah’dan gelen, ibahilik yüceliktir.
-
کفر ایمان گشت و دیو اسلام یافت ** آن طرف کان نور بیاندازه تافت 2075
- O hesaba sığmaz nurun doğup parladığı yerde küfür iman kesildi,şeytan Müslüman oldu.
-
مظهر عزست و محبوب به حق ** از همه کروبیان برده سبق
- O, yücelik mazharıdır, Allah sevgilisidir. Bütün ileri meleklerden öndülü kapmıştır.
-
سجده آدم را بیان سبق اوست ** سجده آرد مغز را پیوست پوست
- Melekten Âdem’e secde etmeleri ,ondan ileri olmalarındandır. Deri ,daima içe secde eder.
-
شمع حق را پف کنی تو ای عجوز ** هم تو سوزی هم سرت ای گندهپوز
- A kocakarı, sen Allah mumunu üflüyorsun ama hem sen yanıyorsun, hem başın, ey ağzı kokmuş!
-
کی شود دریا ز پوز سگ نجس ** کی شود خورشید از پف منطمس
- Bir köpeğin ağzından deniz pislenir mi? Güneş, üflemekle söner mi?
-
حکم بر ظاهر اگر هم میکنی ** چیست ظاهرتر بگو زین روشنی 2080
- Eğer görünüşe göre hüküm veriyorsan bu aydınlıktan daha aydın, daha görünür ne var? Söyle.
-
جمله ظاهرها به پیش این ظهور ** باشد اندر غایت نقص و قصور
- Zâhirden olanların hepsi, bu zuhurun karşısında noksanın, kusurun en ilerisindedir.
-
هر که بر شمع خدا آرد پف او ** شمع کی میرد بسوزد پوز او
- Kim Allah mumunu üflerse o mum sönmez, üfleyenin ağzı yanar.
-
چون تو خفاشان بسی بینند خواب ** کین جهان ماند یتیم از آفتاب
- Senin gibi bir çok yarasalar rüya görürler ama bu âlem, güneşten yetim kalır mı?
-
موجهای تیز دریاهای روح ** هست صد چندان که بد طوفان نوح
- Ruh denizlerinde öyle kuvvetli dalgalar olur ki Nuh tufanından yüzlerce defa üstündür.
-
لیک اندر چشم کنعان موی رست ** نوح و کشتی را بهشت و کوه جست 2085
- Fakat Kenan’ın gözünde kıl bitmiştir de o yüzden Nuh’u da bırakmıştır, gemiyi de. Dağa tırmanmaya kalkışmıştır.
-
کوه و کنعان را فرو برد آن زمان ** نیم موجی تا به قعر امتهان
- Fakat derhal yarım bir dalga, dağı da aşağılıkların dibine atmıştır, Kenan’ı da.
-
مه فشاند نور و سگ وع وع کند ** سگ ز نور ماه کی مرتع کند
- Ay, nurunu saçar, köpek havlar durur. Hiç köpek, ayı kendisine ortak edebilir mi?
-
شب روان و همرهان مه بتگ ** ترک رفتن کی کنند از بانگ سگ
- Ay ışığı ile geceleyin yol alanlar, köpek havlaması ile yollarından kalırlar mı?
-
جزو سوی کل دوان مانند تیر ** کی کند وقف از پی هر گندهپیر
- Cüzü, külle doğru ok gibi gider. Kokuşuk kocakarının ardına düşer mi hiç?
-
جان شرع و جان تقوی عارفست ** معرفت محصول زهد سالفست 2090
- Şeriatın canı da âriftir, takvanın canı da. Marifet, geçmiş zamanlardaki zâhitliğin mahsulüdür.
-
زهد اندر کاشتن کوشیدنست ** معرفت آن کشت را روییدنست
- Zâhitlik, ekmeye çalışmaktır. Marifet de o ekilenin bitmesidir.
-
پس چو تن باشد جهاد و اعتقاد ** جان این کشتن نباتست و حصاد
- Şu halde çalışmak ve inanmak, bedene benzer. Bu ekmenin canı da biten mahsuldür ve onu devşirmektir.
-
امر معروف او و هم معروف اوست ** کاشف اسرار و هم مکشوف اوست
- Doğruluğu emretmek de odur, doğruluk da o.
-
شاه امروزینه و فردای ماست ** پوست بندهی مغز نغزش دایماست
- Bu günümüzün de padişahıdır, yarınımızın da. Deri, daima lâtif içe kuldur.
-
چون انا الحق گفت شیخ و پیش برد ** پس گلوی جمله کوران را فشرد 2095
- Şeyh “Ben Allahyım” dedi ama ileri gitti, bütün körlerin boğazını sıktı.
-
چون انای بنده لا شد از وجود ** پس چه ماند تو بیندیش ای جحود
- Kulun varlığı, Allah varlığında yok olunca ne kalır? Bir düşün a çıfıt!
-
گر ترا چشمیست بگشا در نگر ** بعد لا آخر چه میماند دگر
- Gözün varsa aç da bak. Lâ dedikten sonra artık ne kalır?
-
ای بریده آن لب و حلق و دهان ** که کند تف سوی مه یا آسمان
- O göğe, aya tüküren dudağın, boğazın, ağzın kesilseydi keşke!
-
تف برویش باز گردد بی شکی ** تف سوی گردون نیابد مسلکی
- Şüphe yok ki o tükürük, göğe çıkmaz, döner, senin suratına gelir.
-
تا قیامت تف برو بارد ز رب ** همچو تبت بر روان بولهب 2100
- “Ebuleheb’in ruhuna kıyamete kadar “Elleri kurusun” bedduası geldiği gibi o tükürük de kıyamete kadar Allah’dan, senin suratına gelir.
-
طبل و رایت هست ملک شهریار ** سگ کسی که خواند او را طبلخوار
- Davulu var, bayrağı var, ülkesi var. Böyle bir padişaha hazır sofraya oturur diyen köpektir.
-
آسمانها بندهی ماه ویاند ** شرق و مغرب جمله نانخواه ویاند
- Gökler, onun ayına kuldur. Doğu da ondan ekmek dilemektedir, batı da.
-
زانک لولاکست بر توقیع او ** جمله در انعام و در توزیع او
- Fermanında “Sen olmasaydın gökleri yaratmazdım” hadîsi yazılı olan zat, bir zattır ki herkes, onun nimetlerine, onun rızk taksimine muhtaçtır.
-
گر نبودی او نیابیدی فلک ** گردش و نور و مکانی ملک
- O olmasaydı gökyüzü olmazdı, dönmezdi, nurlanmazdı, meleklere yurt kesilmezdi.
-
گر نبودی او نیابیدی به حار ** هیبت و ماهی و در شاهوار 2105
- O olmasaydı denizler olmaz, denizlerdeki heybet vücut bulmaz, balıklar ve padişahlara lâyık inciler meydana gelmezdi.