-
گفت و هو معکم این شاه بود ** فعل ما میدید و سرمان میشنود
- Dedi ki: “Nerede olursanız olun, o sizinledir” dedikleri bu padişah işte. Bizim yaptığımızı görüyor, sırrımızı duyuyordu.
-
چشم من ره برد شب شه را شناخت ** جمله شب با روی ماهش عشق باخت
- Gözüm, geceleyin padişahı tanıdı; Bütün gece onun ay gibi yüzü ile aşk oyununa girişti.
-
امت خود را بخواهم من ازو ** کو نگرداند ز عارف هیچ رو
- Ben, ondan ümmetimi dileyecek, şefaatte bulunacağım. O, hiçbir âriften yüz çevirmez.
-
چشم عارف دان امان هر دو کون ** که بدو یابید هر بهرام عون 2860
- Bil ki ârifin gözü, iki âlemde de insana aman verir. Herkes, onunla yardıma nail olur.
-
زان محمد شافع هر داغ بود ** که ز جز شه چشم او مازاغ بود
- “Gözü Tanrı’dan başka bir şeye kaymadı” da onun için Muhammed, her derdin şefaatçisi oldu.
-
در شب دنیا که محجوبست شید ** ناظر حق بود و زو بودش امید
- Dünya gecesinde güneş, perde ardındayken o Tanrı’yı görüyordu, ümidi ondandı.
-
از الم نشرح دو چشمش سرمه یافت ** دید آنچ جبرئیل آن بر نتافت
- İki gözü de “Biz senin göğsünü açmadık mı, ferahlatmadık mı seni?” sürmesiyle sürmelemişti. Cebrail’in bile görmeye tahammül edemediğini o, gördü.
-
مر یتیمی را که سرمه حق کشد ** گردد او در یتیم با رشد
- Tanrı bir yetime sürme çekti mi onu, doğru yola girmiş eşsiz, iri bir inci haline getirir.
-
نور او بر ذرهها غالب شود ** آنچنان مطلوب را طالب شود 2865
- Nuru incilerden üstün olur. Öyle bir istenen, arzulanan, Tanrıyı ister, arzular.
-
در نظر بودش مقامات العباد ** لاجرم نامش خدا شاهد نهاد
- Kulların duraklarını gördü; hasılı o yüzden Tanrı, onun adını “Gören tanık” taktı.
-
آلت شاهد زبان و چشم تیز ** که ز شبخیزش ندارد سر گریز
- Şahidin aleti keskin gözle keskin kulaktır. Geceleri bile uyanıktır; sırlar ondan gizlenemez.
-
گر هزاران مدعی سر بر زند ** گوش قاضی جانب شاهد کند
- Binlerce dâvacı, davaya kalkışsa kadı, kulağını şahide verir.
-
قاضیان را در حکومت این فنست ** شاهد ایشان را دو چشم روشنست
- Hüküm verirken kadıların hüneri budur. Onların aydın gözleri, tanıktır.
-
گفت شاهد زان به جای دیده است ** کو بدیدهی بیغرض سر دیده است 2870
- Onun için şahidin sözü, göz yerine geçer. Çünkü o, garezsiz olarak sırrı görmüştür.
-
مدعی دیدهست اما با غرض ** پرده باشد دیدهی دل را غرض
- Dâvacı da görmüştür ama garezle görmüştür. Garez, gönül gözüne perdedir.
-
حق همیخواهد که تو زاهد شوی ** تا غرض بگذاری و شاهد شوی
- Tanrı diler ki sen zahit olasın; garezi bırakasın da tanık kesilesin.
-
کین غرضها پردهی دیده بود ** بر نظر چون پرده پیچیده بود
- Bu garezler göze perdedir. Göze perde indi mi insan,
-
پس نبیند جمله را با طم و رم ** حبک الاشیاء یعمی و یصم
- yukarı aşağı, bunca şeyi, göremez, “Sevdiğin şeyler seni kör ve sağır eder.”
-
در دلش خورشید چون نوری نشاند ** پیشش اختر را مقادیری نماند 2875
- Fakat bir adamın gönlüne güneşin nuru vurdu mu onca yıldızın bir kadri, kıymeti kalmaz artık.
-
پس بدید او بیحجاب اسرار را ** سیر روح مومن و کفار را
- Sırları perdesiz olarak görür. Müminle kâfirlerin ruhlarının ne makamlarda bulunduğunu seyreder.
-
در زمین حق را و در چرخ سمی ** نیست پنهانتر ز روح آدمی
- Tanrı’nın, yeryüzünde de, yüce gökte de insan ruhundan daha gizli bir şeyi yoktur.
-
باز کرد از رطب و یابس حق نورد ** روح را من امر ربی مهر کرد
- Hak, kuru, yaş; her şeyi bildirdi de ruhu “O benim işimdendir” diye mühürledi, gizledi.
-
پس چو دید آن روح را چشم عزیز ** پس برو پنهان نماند هیچ چیز
- Yüce kişinin gözü, ruhu gördü mü artık ona hiçbir gizli şey kalmaz.
-
شاهد مطلق بود در هر نزاع ** بشکند گفتش خمار هر صداع 2880
- O, her kavgada, şahadeti makbul bir şahit olur. Sözü, her baş ağrısını keser, sersemliğini giderir.
-
نام حق عدلست و شاهد آن اوست ** شاهد عدلست زین رو چشم دوست
- Tanrı’nın adı “adalet sahibi” dir, şahit de onun adamıdır. Onun için sevgilinin gözü adalet sahibi bir şahittir.
-
منظر حق دل بود در دو سرا ** که نظر در شاهد آید شاه را
- İki âlemde de Tanrı’nın baktığı yer, gönüldür. Padişah daima gönle bakar.
-
عشق حق و سر شاهدبازیش ** بود مایهی جمله پردهسازیش
- Tanrı’nın aşkı, onu şahidi “güzeli” sevmesi, bütün bu perdeleri düzüp koşmasına sebep oldu.
-
پس از آن لولاک گفت اندر لقا ** در شب معراج شاهدباز ما
- Onun için bizim şahit (güzel) seven Tanrımız, Miraç gecesi, Peygamberle buluşunca “Sen olmasaydın gökleri yaratmazdım” dedi.
-
این قضا بر نیک و بد حاکم بود ** بر قضا شاهد نه حاکم میشود 2885
- Bu kadı, iyiye de hüküm etmede, kötüye de. Fakat şahit, kadıya bile hüküm etmiyor mu?
-
شد اسیر آن قضا میر قضا ** شاد باش ای چشمتیز مرتضی
- Hüküm sahibi, şahide esir oldu. Sevin ey Tanrı rızasını kazanan kişinin keskin gözü.
-
عارف از معروف بس درخواست کرد ** کای رقیب ما تو اندر گرم و سرد
- Tanrıyı bilen, bilinen Tanrı’dan pek ziyade niyazda bulundu; ey sıcakta soğukta bizi gözleyen Tanrı dedi...
-
ای مشیر ما تو اندر خیر و شر ** از اشارتهات دلمان بیخبر
- Sen hayırda da danıştığımız zatsın, şerde de. Fakat gönlümüz, senin remizlerinden, buyruklarından bihaberdir.
-
ای یرانا لانراه روز و شب ** چشمبند ما شده دید سبب
- Biz seni görmeyiz, fakat sen gece gündüz bizi görürsün. Sebebi görmemiz bizim gözümüzü bağlar.
-
چشم من از چشمها بگزیده شد ** تا که در شب آفتابم دیده شد 2890
- Benim gözüm, gözler arasından seçildi de geceleyin güneşi gördü.
-
لطف معروف تو بود آن ای بهی ** پس کمال البر فی اتمامه
- Ey yüce, ey ulu Tanrı, o, senin lûtfundu. Lûtfun yüceliği, tamamlanmasındandır.
-
یا رب اتمم نورنا فی الساهره ** وانجنا من مفضحات قاهره
- Yarabbi, nurumuzu kıyamette de fazlalaştır, tamamla. Bizi kahredici kötülüklerden kurtar.
-
یار شب را روز مهجوری مده ** جان قربتدیده را دوری مده
- Gece dostuna gündüz ayrılığı verme. Yakınlığı görmüş canı uzaklaştırma.
-
بعد تو مرگیست با درد و نکال ** خاصه بعدی که بود بعد الوصال
- Senden uzaklaşmak, dertli, veballi bir ölümdür. Hele bu ayrılık, bu uzaklaşma, buluştuktan sonra olursa!
-
آنک دیدستت مکن نادیدهاش ** آب زن بر سبزهی بالیدهاش 2895
- Seni göreni gözsüz bırakma, ondan gizlenme. Bitmiş, boy atmış yeşilliğine su serp.
-
من نکردم لا ابالی در روش ** تو مکن هم لاابالی در خلش
- Ben, yürüyüşte küstahlık etmedim, sen de ceza ve cefada aldırmazlıktan gelme.
-
هین مران از روی خود او را بعید ** آنک او یکباره آن روی تو دید
- Yüzünü göreni, lûtfet, cemalinden uzaklaştırma.
-
دید روی جز تو شد غل گلو ** کل شیء ما سوی الله باطل
- Senden başkasının yüzünü görmek, boğaza takılan bir zincirdir. “Tanrı’dan başka her şey bâtıldır, asılsızdır.”
-
باطلاند و مینمایندم رشد ** زانک باطل باطلان را میکشد
- Bâtıldırlar ama bana hak görünmedeler. Çünkü bâtıl, bâtılları çeker.
-
ذره ذره کاندرین ارض و سماست ** جنس خود را هر یکی چون کهرباست 2900
- Yeryüzünde, gökyüzünde ne varsa hepsi de zerre zerre kehlibar gibi kendi cinsini çekmededir.
-
معده نان را میکشد تا مستقر ** میکشد مر آب را تف جگر
- Mide, ta dibine kadar ekmeği çekmededir, ciğerdeki hararet, suyu.
-
چشم جذاب بتان زین کویها ** مغز جویان از گلستان بویها
- Güzellerin çekici gözleri de buralarda döner, dolaşır, gül bahçelerindeki kokuları arar durur.
-
زانک حس چشم آمد رنگ کش ** مغز و بینی میکشد بوهای خوش
- Çünkü gözün duygusu, rengi çeker; beyin ve burun, güzel kokuları.
-
زین کششها ای خدای رازدان ** تو به جذب لطف خودمان ده امان
- Bu çekilişleri de sırları bilen Tanrı’dan bil. Sen, kendi çekişinle bizi buralardan kurtar Yarabbi!
-
غالبی بر جاذبان ای مشتری ** شاید ار درماندگان را وا خری 2905
- Ey müşterimiz olan Tanrı, sen bu çekicilerden üstünsün. Âcizleri satın alırsan değer, yaraşır.
-
رو به شه آورد چون تشنه به ابر ** آنک بود اندر شب قدر آن بدر
- Kadir gecesi, o dolunayı tanıyan, susuz kişinin buluta yüz çevirmesi gibi yüzünü padişaha döndürdü.