English    Türkçe    فارسی   

6
4480-4529

  • من چه دارم که فداات نیست آن  ** که ز من فریاد داری هر زمان  4480
  • Neyim var da sana feda etmiyorum? Neden benim elimden her an öyle feryadedip durmadasın?

  • بر لب خشکم گشادستی زبان  ** گاه مفلس خوانیم گه قلتبان 
  • Bana kötü kötü sözler söylemede, gah müflis, gah kaltaban demedesin.

  • این دو علت گر بود ای جان مرا  ** آن یکی از تست و دیگر از خدا 
  • Benim olsa olsa iki derdim var: Biri senden, biri Tanrı'dan!

  • من چه دارم غیر آن صندوق که آن  ** هست مایه‌ی تهمت و پایه‌ی گمان 
  • Töhmet atılacak, şüphe uyandıracak bir şu sandıktan başka neyim var ki?

  • خلق پندارند زر دارم درون  ** داد واگیرند از من زین ظنون 
  • Halk da içinde altınım var sanıyor, hakkımda böyle şüphelere düşüyor.

  • صورت صندوق بس زیباست لیک  ** از عروض و سیم و ز خالیست نیک  4485
  • Sandık, görünüşte pek güzel ama içinde ne kumaş var, ne altın, ne gümüş... Bomboş!

  • چون تن زراق خوب و با وقار  ** اندر آن سله نیابی غیر مار 
  • Hani güzel ve vekarlı riyakârın bedeni gibi. O sepette ancak yılan vardır, başka bir şey bulamazsın.

  • من برم صندوق را فردا به کو  ** پس بسوزم در میان چارسو 
  • Yarın şu sandığı alıp götüreyim de çarşı ortasında yakayım.

  • تا ببیند مومن و گبر و جهود  ** که درین صندوق جز لعنت نبود 
  • Mümin de görsün, kâfir de, çıfıt da.. Bu sandıkta lanetten başka bir şey yok!

  • گفت زن هی در گذر ای مرد ازین  ** خورد سوگندان که نکنم جز چنین 
  • Kadın, adam dedi, vazgeç bundan. Cuha, Vallahi vazgeçmem, yapacağım diye yeminler etti.

  • از پگه حمال آورد او چو باد  ** زود آن صندوق بر پشتش نهاد  4490
  • Sabah çağı yel gibi koştu, hamal getirdi, hemencecik sandığı hamalın sırtına yükledi.

  • اندر آن صندوق قاضی از نکال  ** بانگ می‌زد که ای حمال و ای حمال 
  • Kadı, eziyetler içinde sandıkta "Hamal, hamal" diye sesleniyordu.

  • کرد آن حمال راست و چپ نظر  ** کز چه سو در می‌رسد بانک و خبر 
  • Hamal sağına, soluna baktı. Bu ses nereden geliyor ki dedi.

  • هاتفست این داعی من ای عجب  ** یا پری‌ام می‌کند پنهان طلب 
  • Acaba beni çağıran hatif mi? Yoksa gizlice peri mi çağırıyor beni?

  • چون پیاپی گشت آن آواز و بیش  ** گفت هاتف نیست باز آمد به خویش 
  • O ses üst üste gelmeye başlayınca kendisine geldi, bu hatif değil dedi.

  • عاقبت دانست کان بانگ و فغان  ** بد ز صندوق و کسی در وی نهان  4495
  • Nihayet anladı ki o ses sandıktan gelmede, sandıkta da birisi gizli.

  • عاشقی کو در غم معشوق رفت  ** گر چه بیرونست در صندوق رفت 
  • Sevgilinin derdiyle bir âşık, dışardayken sandığa gizlenmiş.

  • عمر در صندوق برد از اندهان  ** جز که صندوقی نبیند از جهان 
  • Ömrünü, dertlere uğramış da sandıkta geçirmiş. Çünkü âlemde yalnız bir sandık görmüş.

  • آن سری که نیست فوق آسمان  ** از هوس او را در آن صندوق دان 
  • Göklerin yücesine yücelmeyen baş, bil ki heveslere kapılmış, sandık içine girmiştir.

  • چون ز صندوق بدن بیرون رود  ** او ز گوری سوی گوری می‌شود 
  • Beden sandığından çıksa bile körlüğünden bir körün yanına gider ancak.

  • این سخن پایان ندارد قاضیش  ** گفت ای حمال و ای صندوق‌کش  4500
  • Bu sözün sonu yoktur. Kadı, ey hamal dedi, ey sandık götüren!

  • از من آگه کن درون محکمه  ** نایبم را زودتر با این همه 
  • Mahkemeye gir, halimi anlat. Naibime çabuk halimi tamamiyle bildir.

  • تا خرد این را به زر زین بی‌خرد  ** هم‌چنین بسته به خانه‌ی ما برد 
  • Gelsin, şu akılsız heriften bu sandığı alsın, açmadan öylece eve götürsün.

  • ای خدا بگمار قومی روحمند  ** تا ز صندوق بدنمان وا خرند 
  • Yarabbi, ruh sahibi bir kavim gönder de bizi de beden sandığından satın alsın.

  • خلق را از بند صندوق فسون  ** کی خرد جز انبیا و مرسلون 
  • Halkı, afsun sandığından peygamberlerden başka kim satın alabilir?

  • از هزاران یک کسی خوش‌منظرست  ** که بداند کو به صندوق اندرست  4505
  • Sandık içinde olduğunu gönül gözü açık olan binde bir kişi bilebilir.

  • او جهان را دیده باشد پیش از آن  ** تا بدان ضد این ضدش گردد عیان 
  • O, önce âlemi görmüştür de o zıtla bu zıt, kendisine ayan olmuştur.

  • زین سبب که علم ضاله‌ی مومنست  ** عارف ضاله‌ی خودست و موقنست 
  • Bilgi, müminin kayıp malıdır. Bu sebeple mümin, kendi yitiğini bilir, anlar.

  • آنک هرگز روز نیکو خود ندید  ** او درین ادبار کی خواهد طپید 
  • Asla iyi gün görmemiş olan, bu devletsizlikten sıkılır, çırpınır mı hiç?

  • یا به طفلی در اسیری اوفتاد  ** یا خود از اول ز مادر بنده زاد 
  • Yahut daha çocukken tutsaklığa düşen, yahut da daha önce anasından kul olarak doğan kişinin canı,

  • ذوق آزادی ندیده جان او  ** هست صندوق صور میدان او  4510
  • Hürlük zevkini görmemiştir. Onun meydanı, suretler sandığıdır.

  • دایما محبوس عقلش در صور  ** از قفس اندر قفس دارد گذر 
  • Aklı, daima suretlerde mahpustur, kafesten kafese gezer durur.

  • منفذش نه از قفس سوی علا  ** در قفس‌ها می‌رود از جا به جا 
  • Kafesten yukarılara çıkmaya bir delik yoktur. Yerden yere boyuna kafeslerde gezer.

  • در نبی ان استطعتم فانفذوا  ** این سخن با جن و انس آمد ز هو 
  • Kur'an da "Gücünüz yeterse çıkın bakalım" denmiştir. Bu söz, Tanrı' dan insanlara da hitaptır, cinlere de.

  • گفت منفذ نیست از گردونتان  ** جز به سلطان و به وحی آسمان 
  • Tanrı, "Tanrı kudreti ve gökten gelen vahiy olmadıkça size bu göklerden yücelere çıkacak bir delik yoktur" demiştir.

  • گر ز صندوقی به صندوقی رود  ** او سمایی نیست صندوقی بود  4515
  • Sandıktan sandığa giden adam, gökyüzüne mensup değildir, sandığa mensuptur.

  • فرجه صندوق نو نو مسکرست  ** در نیابد کو به صندوق اندرست 
  • Sandığın yarığı, yeniden yeniye insana sarhoşluk verir. Fakat sandıkta olan, bunu anlayamaz.

  • گر نشد غره بدین صندوق‌ها  ** هم‌چو قاضی جوید اطلاق و رها 
  • Bu sandıklara kapılmazsa o vakit kadı gibi kurtulmayı aramaya başlar.

  • آنک داند این نشانش آن شناس  ** کو نباشد بی‌فغان و بی‌هراس 
  • Bu nişaneyi bilen, sandıkta olduğunu anlar, korkusuz ve feryatsız durmaz.

  • هم‌چو قاضی باشد او در ارتعاد  ** کی برآید یک دمی از جانش شاد 
  • Kadı gibi boyuna titrer, canı, bir an olsun nerden neşelenecek? Hep onu özler.

  • آمدن نایب قاضی میان بازار و خریداری کردن صندوق را از جوحی الی آخره 
  • Kadı naibinin pazara gelerek Cuha' dan sandığı satın alması

  • نایب آمد گفت صندوقت به چند  ** گفت نهصد بیشتر زر می‌دهند  4520
  • Naip gelip bu sandık kaça? dedi. Cuha, dokuz yüz altından fazla veriyorlar.

  • من نمی‌آیم فروتر از هزار  ** گر خریداری گشا کیسه بیار 
  • Fakat ben binden aşağı veremem. Alacaksan aç bak, paranı ortaya dök dedi.

  • گفت شرمی دار ای کوته‌نمد  ** قیمت صندوق خود پیدا بود 
  • Naip, ey hırkası kısa, utan, sandığın değeri meydanda dedi.

  • گفت بی‌ریت شری خود فاسدیست  ** بیع ما زیر گلیم این راست نیست 
  • Cuha, hayır dedi. Görmeden alım satım, şer'î değildir. Malımızı kilim altında satmamız doğru değil.

  • بر گشایم گر نمی‌ارزد مخر  ** تا نباشد بر تو حیفی ای پدر 
  • Açayım, bir bak, gör. Değmezse satın alma. Sana da ziyan olmasın babacığım.

  • گفت ای ستار بر مگشای راز  ** سرببسته می‌خرم با من بساز  4525
  • Naip ey sırları örten dedi, sırrı açma. Benimle uyuş. Ben bunu böyle kapalı olarak alacağım.

  • ستر کن تا بر تو ستاری کنند  ** تا نبینی آمنی بر کس مخند 
  • Ört de senin ayıbını da örtsünler. Kendine emin olmadıkça kimseye gülme.

  • بس درین صندوق چون تو مانده‌اند  ** خوش را اندر بلا بنشانده‌اند 
  • Niceleri bu sandıkta senin gibi kalmış, kendisini belâlara uğratmıştır.

  • آنچ بر تو خواه آن باشد پسند  ** بر دگر کس آن کن از رنج و گزند 
  • Kendine yapılmasını istediğin şeyi âleme yap, ister eziyet olsun, ister zarar.

  • زانک بر مرصاد حق واندر کمین  ** می‌دهد پاداش پیش از یوم دین 
  • Çünkü Tanrı, gözetleme yerindedir, pusudadır. Kıyamet gününden önce herkesin lâyığını verir.