پیش استاد اصولی هم اصول ** خواند آن شاگرد چست با حصول‌‌

پیش استاد اصولی هم اصول ** خواند آن شاگرد چست با حصول‌‌ 2830

Usul ilmini bilen üstadın yanında zihni çevik, istidatlı talebe usul okur;

پیش استاد فقیه آن فقه خوان ** فقه خواند نی اصول اندر بیان‌‌

Fakîh üstadın yanında da usul okumaz, fıkıh tahsil eder.

پیش استادی که او نحوی بود ** جان شاگردش از او نحوی شود

Nahiv üstadının talebesi nahiv üstadı olur.

باز استادی که او محو ره است ** جان شاگردش از او محو شه است‌‌

Hakikat yolunda mahvolan üstadın talebesi ise üstadının sayesinde padişahta mahvolur, yokluğa erişir.

زین همه انواع دانش روز مرگ ** دانش فقر است ساز راه و برگ‌‌

Ölüm günü bütün bu bilgiler içinde işe yarayan ve yol azığı olanı da yokluk bilgisidir.

حکایت ماجرای نحوی و کشتیبان‌‌

Nahivciyle gemici hikâyesi

آن یکی نحوی به کشتی درنشست ** رو به کشتیبان نهاد آن خود پرست‌‌ 2835

Bir nahiv âlimi, gemiye binmişti. O kendini beğenmiş âlim, yüzünü gemiciye dönüp,

گفت هیچ از نحو خواندی گفت لا ** گفت نیم عمر تو شد در فنا

“Sen hiç nahiv okudun mu?” demişti. Gemici “hayır” deyince demişti ki : “Yarı ömrün hiçe gitti.”

دل شکسته گشت کشتیبان ز تاب ** لیک آن دم کرد خامش از جواب‌‌

Gemici bu söze kızdı, gönlü kırıldı. Fakat susup derhal cevap vermedi.

باد کشتی را به گردابی فگند ** گفت کشتیبان به آن نحوی بلند

Derken rüzgâr gemiyi bir girdaba düşürdü. Gemici, o nahiv âlimine bağırdı:

هیچ دانی آشنا کردن بگو ** گفت نی ای خوش جواب خوب رو

“ Yüzmeyi bilir misin, söyle!” Nahivci “Bilmem bende yüzgeçlik arama”