چون شما را حاجت طاحون نماند ** آب را در جوی اصلی باز راند

Fakat değirmene ihtiyacınız kalmadığı için değirmenci, suyu yatağına koyuverdi, asıl dereye akıttı.

ناطقه سوی دهان تعلیم راست ** ور نه خود آن نطق را جویی جداست‌‌ 3090

Söz söyleme kudreti, öğretmek için ağza gelir; yoksa o sözün ayrı bir mecrası vardır.

می‌‌رود بی‌‌بانگ و بی‌‌تکرارها ** تحتها الأنهار تا گلزارها

Sessizce, akışı tekerrür etmeksizin, bir akan cüz’ü bir daha akmaksızın ta... altında nehirler akan gül bahçelerine kadar akıp gider.

ای خدا جان را تو بنما آن مقام ** کاندر او بی‌‌حرف می‌‌روید کلام‌‌

Tanrı, harfsiz söz beliren o makamı, canımıza sen göster.

تا که سازد جان پاک از سر قدم ** سوی عرصه‌‌ی دور پهنای عدم‌‌

Ki pâk can, başını ayak yapıp yokluğun o uzak ve geniş sahasına koşsun.

عرصه‌‌ای بس با گشاد و با فضا ** وین خیال و هست یابد زو نوا

Yokluk âlemi, pek geniş ve hudutsuz bir âlemdir. Bu hayal ve varlık, o âlemden yüzlerce gıda alır, o âlemden belirir, beslenir.

تنگتر آمد خیالات از عدم ** ز آن سبب باشد خیال اسباب غم‌‌ 3095

Hayaller, yokluk âlemine nispetle dardır. Onun için hayal, darlık ve sıkıntıya sebep olur.

باز هستی تنگتر بود از خیال ** ز آن شود در وی قمر همچون هلال‌‌

Varlık da hayalden daha dardır. O yüzden aylar, bu âlemde hilâl gibi görünür.

باز هستی جهان حس و رنگ ** تنگتر آمد که زندانی است تنگ‌‌

Duygu ve renk âleminin, yani bu dünyanın varlığı ise... yokluğa, hayale ve varlığa nispetle büsbütün dardır, âdeta daracık bir zindandır.

علت تنگی است ترکیب و عدد ** جانب ترکیب حسها می‌‌کشد

Âlemdeki terkip ve sayı, darlığa sebeptir. Fakat bizi duygularımız, terkip âlemine çekip durmaktadır.