دست نه تا دست جنباند به دفع ** نطق نه تا دم زند در ضر و نفع‌‌

Gergefin eli yok ki onu def’ için kımıldatsın; dili yok ki fayda, zarar hususunda ses çıkarsın.

تو ز قرآن باز خوان تفسیر بیت ** گفت ایزد ما رميت إذ رمیت‌‌ 615

Sen beytin tefsirini Kur’an’dan oku Tanrı “Attığın zaman sen atmadın” dedi.

گر بپرانیم تیر آن نه ز ماست ** ما کمان و تیر اندازش خداست‌‌

Biz bir ok atarsak, atış, bizden değildir. Biz yayız, o yayla ok atan Tanrı’dır.

این نه جبر این معنی جباری است ** ذکر جباری برای زاری است‌‌

Bu “cebir” değil, cebbarlığın manasıdır. Cebbarlığı anış da, ancak Tanrı’ya tazarru ve niyaz içindir.

زاری ما شد دلیل اضطرار ** خجلت ما شد دلیل اختیار

Bizim figanımız muztar ve kudretsiz olduğumuzun delilidir. Yaptığımızdan utanmamız da elimizde ihtiyar olduğuna delildir.

گر نبودی اختیار این شرم چیست ** وین دریغ و خجلت و آزرم چیست‌‌

Yapıp yapmamada ihtiyarımız varsa utanma ne? Bu açıklanma, bu utanış, bu teeddüp ne?

زجر استادان و شاگردان چراست ** خاطر از تدبیرها گردان چراست‌‌ 620

Hocaların şakirtleri terbiye etmesi niçin; fikir, neden tedbirlerden tedbirlere dönüyor?

ور تو گویی غافل است از جبر او ** ماه حق پنهان کند در ابر رو

Eğer sen: “O, cebirden gafildir. Hakk’a mensup olan ay, bulutta yüzünü gizliyor” dersen,

هست این را خوش جواب ار بشنوی ** بگذری از کفر و در دین بگروی‌‌

Buna hoş bir cevap var; dinlersen küfürden geçer, dini tasdik eder, bana tâbi olursun:

حسرت و زاری گه بیماری است ** وقت بیماری همه بیداری است‌‌

Hasret ve figan, hastalık zamanındadır. Hastalık zamanı tamamı ile uyanıklık zamanıdır.