گشت پرهیز عرض جوهر به جهد ** شد دهان تلخ از پرهیز شهد

Perhiz arazı, çalışmalarıyla cevher olur; acı ağız perhizle tatlılaşır.

از زراعت خاکها شد سنبله ** داروی مو کرد مو را سلسله‏ 950

Ziraatla topraklar ekinle, başakla dolar. Saç ilacı, örgü, örgü saç bitirir.

آن نکاح زن عرض بد شد فنا ** جوهر فرزند حاصل شد ز ما

Kadını nikâhlamak arazdı, mahvolup gitti. Fakat o arazdan bize evlât cevheri meydana geldi.

جفت کردن اسب و اشتر را عرض ** جوهر کره بزاییدن غرض‏

Atı, deveyi çiftleştirmek arazdır. Bundan maksat da yavru cevherini elde etmek.

هست آن بستان نشاندن هم عرض ** گشت جوهر کشت بستان نک غرض‏

Bostan ekmek arazdır, Bostanda biten mahsul cevheridir. Zaten maksat da budur.

هم عرض دان کیمیا بردن بکار ** جوهری ز آن کیمیا گر شد بیار

Kimya ile uğraşmayı da araz bil, eğer o kimyadan bir cevher elde ettiysen onu getir.

صیقلی کردن عرض باشد شها ** زین عرض جوهر همی‏زاید صفا 955

Aynayı cilâlamak da arazdır. Fakat bu arazdan tertemiz bir ayna cevheri meydana gelir.

پس مگو که من عملها کرده‏ام ** دخل آن اعراض را بنما مرم‏

Şu halde “ Ben ibadette bulundum” deme, o arazlardan elde edileni göster, ürkme.

این صفت کردن عرض باشد خمش ** سایه‏ی بز را پی قربان مکش‏

Senin o köleyi övmen de arazdır. Sus, koçun gölgesini kurban etmeye kalkışma!”

گفت شاها بی‏قنوط عقل نیست ** گر تو فرمایی عرض را نقل نیست‏

Köle dedi ki : “Padişahım, araz tebeddül etmez dersen bu söz, akla ancak ümitsizlik verir.