مردگان را این جهان بنمود فر ** ظاهرش زفت و به معنی تنگ بر

Kalbi ölmüş kişilereyse bu dünya nurlu göründü. Görünüşü büyük, geniş… Fakat hakikatte dar!

گر نبودی تنگ این افغان ز چیست ** چون دو تا شد هر که در وی بیش زیست 3540

Dar olmasaydı bu feryat neden? Baksana… Daha evvel doğup bu âleme gelenlerin hepsi iki büklüm oldu!

در زمان خواب چون آزاد شد ** زان مکان بنگر که جان چون شاد شد

İnsan, uyku zamanında bak, nasıl azat olmakta… Ruh, o vardığı, ulaştığı mekândan nasıl neşelenmekte.

ظالم از ظلم طبیعت باز رست ** مرد زندانی ز فکر حبس جست

Zalim, zulüm tabiatından kurtuluyor, zindandaki mahpus, hapse düştüğünü, hapiste bulunduğunu unutuyor.

این زمین و آسمان بس فراخ ** سخت تنگ آمد به هنگام مناخ

Pek geniş olan bu yer, bu gök devenin çökeceği zaman pek daralmakta.

جسم بند آمد فراخ وسخت تنگ ** خنده‌ی او گریه فخرش جمله ننگ

Bu dünyanın genişliği, bir gözbağı… Oysaki pek dar. Gülmesi ağlamaktan ibaret, övünmesi ardan, ayıptan başka bir şey değil.

تشبیه دنیا کی بظاهر فراخست و بمعنی تنگ و تشبیه خواب کی خلاص است ازین تنگی

Dünya, görünüşte geniş, hakikatte dardır, uyku da bu darlıktan kurtulmaya benzer

همچو گرمابه که تفسیده بود ** تنگ آیی جانت پخسیده شود 3545

Hamam kızıştı, ısındı mı daralırsın, için sıkılır.

گرچه گرمابه عریضست و طویل ** زان تبش تنگ آیدت جان و کلیل

Oysaki hamam geniştir, uzundur. O hararetten sana dar gelir, ruhun sıkılır, usanırsın.

تا برون نایی بنگشاید دلت ** پس چه سود آمد فراخی منزلت

Dışarı çıkmadıkça gönlün açılmaz peki… Mekânın genişmiş ne fayda?

یا که کفش تنگ پوشی ای غوی ** در بیابان فراخی می‌روی

Yahut da meselâ dar bir ayakkabı giyersin de geniş bir ovada yürürsün.