عجز از ادراک ماهیت عمو ** حالت عامه بود مطلق مگو

عجز از ادراک ماهیت عمو ** حالت عامه بود مطلق مگو 3650

Mahiyetleri anlamaktan âciz olmak, halkın halidir ama bu sözü istisnasız söyleme.

زانک ماهیات و سر سر آن ** پیش چشم کاملان باشد عیان

Çünkü mahiyetlerle onların sırrının sırrı, kâmillerin gözü önünde apaçıktır.

در وجود از سر حق و ذات او ** دورتر از فهم و استبصار کو

Varlık âleminde Allah’ın sırrından Allah’ın zatından daha ziyade anlayıştan uzak ve bir görüşe sığmaz ne var?

چونک آن مخفی نماند از محرمان ** ذات و وصفی چیست کان ماند نهان

O bile mahremlerden gizli kalmazsa artık bir şeyin mahiyeti bir şeyin vasfı nedir ki gizli kalsın?

عقل بحثی گوید این دورست و گو ** بی ز تاویل محالی کم شنو

Akıl, bir bahiste bu olmayacak şey, akıldan uzak tevile sığmaz, olmayacak şeyi dinleme der.

قطب گوید مر ترا ای سست‌حال ** آنچ فوق حال تست آید محال 3655

Kutup da, sana der ki “A düşkün, anlayışından üstün gördüğün şeylere olmayacak şey diyorsun.

واقعاتی که کنونت بر گشود ** نه که اول هم محالت می‌نمود

Şimdi sana keşf olan vakalar da sana evvelce olmayacak şeyler görünmüyor muydu?

چون رهانیدت ز ده زندان کرم ** تیه را بر خود مکن حبس ستم

Allah, keremiyle seni on tane zindandan kurtarmışken bu Tih ovasını kendine sitem hapishanesi yapma!”

جمع و توفیق میان نفی و اثبات یک چیز از روی نسبت و اختلاف جهت

Nisbet ve zâhiri ihtilâf yüzünden bir şeyde hem nefiy, hem de ispatın birleşmesi

نفی آن یک چیز و اثباتش رواست ** چون جهت شد مختلف نسبت دوتاست

Bir şeyin hem nefyedilmesi caizdir, hem ispat edilmesi. Çünkü zahiri görünüş aykırıdır, nispet de iki türlü olabilir.

ما رمیت اذ رمیت از نسبتست ** نفی و اثباتست و هر دو مثبتست

Allah’ın “O taşları attığın zaman yok mu? Onları sen atmadın ki… Allah attı” demesinde hem hem nefiy vardır, hem ispat ve ikisi de yerindedir.