زور آدم‌زاد را حدی بود ** مشت خاک اشکست لشکر کی شود

İnsanoğlunun kuvvetinin bir haddi, bir hududu vardır. Bir avuç toz, toprak nasıl olur da bir orduyu bozar, kırıp geçirir?

مشت مشت تست و افکندن ز ماست ** زین دو نسبت نفی و اثباتش رواست

Avuç, senin avucundur ama atış bizden. Bu iki nispetin nefyi de yerindedir, ispatı da.

یعرفون الانبیا اضدادهم ** مثل ما لا یشتبه اولادهم

Peygamberlerin zıtları olan kâfirler de Peygamberleri, evlâtlarını, tanıdıkları, bildikleri gibi tanırlar bilirler.

همچو فرزندان خود دانندشان ** منکران با صد دلیل و صد نشان

Münkirler onları yüzlerce delille, yüzlerce nişanla evlâtlarını tanır gibi tanırlar, bilirler ama

لیک از رشک و حسد پنهان کنند ** خویشتن را بر ندانم می‌زنند 3665

Kıskançlıkları, hasetleri yüzünden bildiklerini gizlerler “Bilmiyoruz ki” diye bilmezlikten gelirler.

پس چو یعرف گفت چون جای دگر ** گفت لایعرفهم غیری فذر

Baksana, Allah bir yerde “Onları bilirler” dedi, bir yerde de “Onları benden başka kimse bilmez;

انهم تحت قبابی کامنون ** جز که یزدانشان نداند ز آزمون

Onlar, benim kubbelerimin altında gizlidir. Onları Allah’tan başka kimse bilmez, sınamakla bilinmezler ki” dedi.

هم بنسبت گیر این مفتوح را ** که بدانی و ندانی نوح را

Nuh’u hem bilirsin, hem bilmezsin, değil mi? İşte bunu da bu ayetle hadiste izhar edilen manaya kıyas et!

مسله‌ی فنا و بقای درویش

Dervişin yokluğu ve varlığı meselesi

گفت قایل در جهان درویش نیست ** ور بود درویش آن درویش نیست

Birisi dedi ki. Âlemde derviş yok… Olsa bile o derviş dervişlik makamına erişmişse yok olmuş demektir.

هست از روی بقای ذات او ** نیست گشته وصف او در وصف هو 3670

Doğru, çünkü varlığı, sureti bakımındandır, görünüşe göre vardır. Fakat sıfatları, Allah sıfatında yok olmuştur.