جزو عقل این از آن عقل کلست ** جنبش این سایه زان شاخ گلست

Bu dervişin akl-ı cüzisi, akl-ı küll mesabesinde bulunan o şeyh-i kâmil ve mükemmildendir. Bu gölgenin oynaması da, o gül dalının hareketindendir. (T.M.)

سایه‌اش فانی شود آخر درو ** پس بداند سر میل و جست و جو

Nihayet gölgesi onda yok olur da, derviş, şeyhine olan muhabbetin sırrını anlar. (T.M.)

سایه‌ی شاخ دگر ای نیکبخت ** کی بجنبد گر نجنبد این درخت 3645

Ey iyi talihli kimse! Ağaç sallanmasa, dalının gölgesi nasıl kımıldar? (T.M.)

باز از حیوان سوی انسانیش ** می‌کشید آن خالقی که دانیش

Cenab-ı Hakk emredince, hayvanî âlemden insanlığa geçildi. (T.M.)

هم‌چنین اقلیم تا اقلیم رفت ** تا شد اکنون عاقل و دانا و زفت

Böylece insan, iklimden iklime, yani mertebeden mertebeye geçerek akil, âlim ve kâmil olur. (T.M.)

عقلهای اولینش یاد نیست ** هم ازین عقلش تحول کردنیست

Evvelki akılları, yani bulunduğu mertebelerdeki şuuru hatırında değildir. Nitekim en son aklı da değişecektir. (T.M.)

تا رهد زین عقل پر حرص و طلب ** صد هزاران عقل بیند بوالعجب

گر چو خفته گشت و شد ناسی ز پیش ** کی گذارندش در آن نسیان خویش 3650

Vakıa, uyumuş, yani bu dünyaya gelmiş evvelki hallerini unutmuştur. Fakat onu, o unutma halinde bırakmazlar. (T.M.)

باز از آن خوابش به بیداری کشند ** که کند بر حالت خود ریش‌خند

Tekrar o uykudan, onu uyandırırlar. Uyanınca, kendi haline gülmeye başlayıp… (T.M.)

که چه غم بود آنک می‌خوردم به خواب ** چون فراموشم شد احوال صواب

Rüyada gördüğüm o gam ve keder, neydi? Nasıl oldu da, doğru düzen halleri unuttum?(T.M.)