از چه ره می‌آید اندر اصبعت ** که اصبعت بی او ندارد منفعت

از چه ره می‌آید اندر اصبعت ** که اصبعت بی او ندارد منفعت 3690

O hareket, parmağına hangi yoldan geliyor? Nitekim o olmasa, parmağının faydası kalmaz. (T.M.)

نور چشم و مردمک در دیده‌ات ** از چه ره آمد به غیر شش جهت

Gözünde ve gözbebeğinde olan görüş nuru, altı cihetten de gelmiyor. Fakat hangi yolla geliyor? (T.M.)

عالم خلقست با سوی و جهات ** بی‌جهت دان عالم امر و صفات

Halk âlemi, cihetlidir; emir ve sıfatlar âlemi ise, bila cihettir. (T.M.)

بی‌جهت دان عالم امر ای صنم ** بی‌جهت‌تر باشد آمر لاجرم

Güzelim! Emir âlemini cihetsiz bil! Emir âlemi cihetsiz olunca, onun sahibi bulunan Cenab-ı Hakk, elbette cihetten münezzehtir. (T.M.)

بی‌جهت بد عقل و علام البیان ** عقل‌تر از عقل و جان‌تر هم ز جان

Akıl, âlem-i emirden bulunduğu cihetle, cihetsiz olunca, Alam-ül Beyan olan Allah, akıldan üstün akıl, candan üstün candır. (T.M.)

بی‌تعلق نیست مخلوقی بدو ** آن تعلق هست بی‌چون ای عمو 3695

Hiçbir mahluk, ona alakasız değildir. Lakin bu alaka, keyfiyetsizdir. (T.M.)

زانک فصل و وصل نبود در روان ** غیر فصل و وصل نندیشد گمان

Zira ruhta ne kavuşma vardır, ne ayrılma... Fakat zan, ayrılmak ve kavuşmaktan başka bir şey bilmez! (T.M.)

غیر فصل و وصل پی بر از دلیل ** لیک پی بردن بننشاند غلیل

Ayrılma ve kavuşmadan başka bir delil ara. Lakin kavuşma ile ayrılmadan başka delil aramak, hastayı teskin eylemez. (T.M.)

پی پیاپی می‌بر ار دوری ز اصل ** تا رگ مردیت آرد سوی وصل

Asıldan uzaksan, yakınlığa doğru daima iz ara ki, sendeki erlik damarı, seni vuslata götürsün. (T.M.)

این تعلق را خرد چون ره برد ** بسته‌ی فصلست و وصلست این خرد

Bu manevî alakayı, akıl nasıl anlayabilir? Çünkü o, ayrılığa ve bitişik olmaya bağlıdır. (T.M.)