آخر از استاد باقی را بپرس ** یا حریصان جمله کورانند و خرس

Artık geri kalanını ustaya sor. Bu harislerin hepsi de kördür dilsizdir.

جمله جستی باز ماندی از همه ** صید گرگانند این ابله رمه

Hepsini aradın, elde etmek istedin, fakat herkesten geri kaldın. Bu ahmak sürü, kurtlara av olmuştur.

صورتی بنشینده گشتی ترجمان ** بی‌خبر از گفت خود چون طوطیان

Bir suret gördün, onun sözünü söylemeye başlayıverdin ha; dudu kuşları gibi kendi sözünden haberin bile yok!

تمثیل تلقین شیخ مریدان را و پیغامبر امت را کی ایشان طاقت تلقین حق ندارند و با حق‌الف ندارند چنانک طوطی با صورت آدمی الف ندارد کی ازو تلقین تواند گرفت حق تعالی شیخ را چون آیینه‌ای پیش مرید هم‌چو طوطی دارد و از پس آینه تلقین می‌کند لا تحرک به لسانک ان هو الا وحی یوحی اینست ابتدای مسله‌ی بی‌منتهی چنانک منقار جنبانیدن طوطی اندرون آینه کی خیالش می‌خوانی بی‌اختیار و تصرف اوست عکس خواندن طوطی برونی کی متعلمست نه عکس آن معلم کی پس آینه است و لیکن خواندن طوطی برونی تصرف آن معلم است پس این مثال آمد نه مثل

Tanrı telkinine takatleri olmayan ümmetlere peygamberlerin,müritlere, şeyhin telkini, insanla ülfeti olmayan dudu kuşunun ayna karsısında söz söylemeyi öğrenmesine benzer.Ulu Tanrı da dudu kuşuna yapıldığı gibi müridin önüne şeyhi bir ayna gibi koyar, ayna arkasından ona telkinde bulunur. Tanrı, Peygamberce ”Dilini oynatıp Cebrail’den önce okumaya kalkışma”ve “Peygamberin söylediği, ancak Tanri’nin vahyettigi sözdür”demiştir. İste sonu olmayan meselenin başlangıcı budur. Nitekim senin hayal dediğin aynadaki dudu kuşunun gagasını oynatması yok mu? O hareket dinarda söz söylemeyi öğrenen dudu kuşunun aksidir, fakat aynamın ardında bulunan söz öğretenin aksi değildir. Yalnız aynanın önünde dudu kuşunun sözü ve hareketi, ayna ardında bulunan ve söz söylemeyi öğretenin tasarrufuna tabidir. Bu da bir örnektir, tıpkısı değil.

طوطیی در آینه می‌بیند او ** عکس خود را پیش او آورده رو 1430

Dudu kuşu, önünde bir ayna, ayna içinde de kendi aksini görür.

در پس آیینه آن استا نهان ** حرف می‌گوید ادیب خوش‌زبان

Aynanın ardında usta gizlenmiştir; güzel dille edeplice söz söyler.

طوطیک پنداشته کین گفت پست ** گفتن طوطیست که اندر آینه‌ست

Duducuk, bu söz söyleyeni ayna içinde gördüğü dudu sanır.

پس ز جنس خویش آموز سخن ** بی‌خبر از مکر آن گرگ کهن

Bu suretle o koca kurdun hilesinden haberi olmaz, güya kendi cinsinden olan bu dududan söz söylemeyi öğrenir.

از پس آیینه می‌آموزدش ** ورنه ناموزد جز از جنس خودش

Usta, ona ayna ardından söz söylemeyi öğretir. Böyle olmasa kendi cinsinden olmayan birisinden söz söylemeyi öğrenemez.

گفت را آموخت زان مرد هنر ** لیک از معنی و سرش بی‌خبر 1435

O hünerli kus, söz öğrenir ama sırrından da haberi yoktur manasından da.

از بشر بگرفت منطق یک به یک ** از بشر جز این چه داند طوطیک

Söz söylemeyi bir insandan beller. Fakat bir duducuk, bundan başka insandan ne bilebilir, ne elde edebilir ki?