می‌شد و صحرا ز نور شمع مرد ** چون بهشت از ظلمت شب گشته فرد
Konuk gitmede, ova, konuğun miriyle cennet gibi aydınlanmadaydı.
کرد مهمان خانه خانه‌ی خویش را ** از غم و از خجلت این ماجرا
Adam, bundan sonra bu işin derdinden utancından evini konuk evi haline soktu.
در درون هر دو از راه نهان ** هر زمان گفتی خیال میهمان
Fakat kadının gönlünde de, erkeğin gönlünde de o konuğun hayali, her an derdi ki:
که منم یار خضر صد گنج و جود ** می‌فشاندم لیک روزیتان نبود 3675
Ben, Hızır'ın dostuyum size yüzlerce cömertlik hazinesi saçacaktım, fakat ne yapayım? Kısmetiniz değilmiş!
تمثیل فکر هر روزینه کی اندر دل آید به مهمان نو کی از اول روز در خانه فرود آید و فضیلت مهمان‌نوازی و ناز مهمان کشیدن و تحکم و بدخویی کند به خداوند خانه
Her gün, gönüle gelen düşünce o gün, sabah çağı gelen konuğa benzer, ev sahibine hükmeder, huysuzlukta bulunur. Ev sahibi olmanın şanı, konuğu görüp gözetmek, ağırlamak ve nazını çekmektir.
هر دمی فکری چو مهمان عزیز ** آید اندر سینه‌ات هر روز نیز
Konuk evine her gün nasıl bir yüce konuk gelirse onun gibi her an da sana bir fikir gelir.
فکر را ای جان به جای شخص دان ** زانک شخص از فکر دارد قدر و جان
Canım, fikri bir adam say. Çünkü adam, fikirle değerlidir, fikirle diridir.
فکر غم گر راه شادی می‌زند ** کارسازیهای شادی می‌کند
Gam fikri, neşe yolunu vurursa gam yeme. O, hakikatte başka neşeler hazırlamadadır.
خانه می‌روبد به تندی او ز غیر ** تا در آید شادی نو ز اصل خیر
O, hayrın aslından yeni bir sevinç, yeni bir neşe gelsin diye evi, başkalarından sıkıca süpürür.
می‌فشاند برگ زرد از شاخ دل ** تا بروید برگ سبز متصل 3680
Gönül dalındaki sararmış, kurumuş yaprakları ayırır, daldan yeni ve yeşil yapraklar bitmesine yardım eder.
می‌کند بیخ سرور کهنه را ** تا خرامد ذوق نو از ما ورا
Bu âlemden öte bir âleme yeni bir zevk gelsin diye eski sevinci, kökünden çeker, çıkarır.