از قضا این تعبیه کی نادر است ** از قضا دان کاو قضا را منکر است‌‌

قصه‌‌ی آدم علیه السلام و بستن قضا نظر او را از مراعات صریح نهی و ترک تاویل‌‌

بو البشر کاو علم الاسما بگ است ** صد هزاران علمش اندر هر رگ است‌‌

اسم هر چیزی چنان کان چیز هست ** تا به پایان جان او را داد دست‌‌ 1235

هر لقب کاو داد آن مبدل نشد ** آن که چستش خواند او کاهل نشد

هر که آخر مومن است اول بدید ** هر که آخر کافر او را شد پدید

اسم هر چیزی تو از دانا شنو ** سر رمز علم الاسما شنو

اسم هر چیزی بر ما ظاهرش ** اسم هر چیزی بر خالق سرش‌‌

نزد موسی نام چوبش بد عصا ** نزد خالق بود نامش اژدها 1240

بد عمر را نام اینجا بت پرست ** لیک مومن بود نامش در الست‌‌

آن که بد نزدیک ما نامش منی ** پیش حق این نقش بد که با منی‌‌

صورتی بود این منی اندر عدم ** پیش حق موجود نه بیش و نه کم‌‌

حاصل آن آمد حقیقت نام ما ** پیش حضرت کان بود انجام ما

مرد را بر عاقبت نامی نهد ** نه بر آن کاو عاریت نامی نهد 1245

چشم آدم چون به نور پاک دید ** جان و سر نامها گشتش پدید

چون ملک انوار حق در وی بیافت ** در سجود افتاد و در خدمت شتافت‌‌

مدح این آدم که نامش می‌‌برم ** قاصرم گر تا قیامت بشمرم‌‌

این همه دانست و چون آمد قضا ** دانش یک نهی شد بر وی خطا

کای عجب نهی از پی تحریم بود ** یا به تاویلی بد و توهیم بود 1250

در دلش تاویل چون ترجیح یافت ** طبع در حیرت سوی گندم شتافت‌‌

باغبان را خار چون در پای رفت ** دزد فرصت یافت، کالا برد تفت‌‌

چون ز حیرت رست باز آمد به راه ** دید برده دزد رخت از کارگاه‌‌

ربنا إنا ظلمنا گفت و آه ** یعنی آمد ظلمت و گم گشت راه‌‌

پس قضا ابری بود خورشید پوش ** شیر و اژدرها شود زو همچو موش‌‌ 1255

من اگر دامی نبینم گاه حکم ** من نه تنها جاهلم در راه حکم‌‌

ای خنک آن کاو نکو کاری گرفت ** زور را بگذاشت او زاری گرفت‌‌

گر قضا پوشد سیه همچون شبت ** هم قضا دستت بگیرد عاقبت‌‌

گر قضا صد بار قصد جان کند ** هم قضا جانت دهد درمان کند

این قضا صد بار اگر راهت زند ** بر فراز چرخ خرگاهت زند 1260

از کرم دان این که می‌‌ترساندت ** تا به ملک ایمنی بنشاندت‌‌

این سخن پایان ندارد گشت دیر ** گوش کن تو قصه‌‌ی خرگوش و شیر

پای واپس کشیدن خرگوش از شیر چون نزدیک چاه رسید

چون که نزد چاه آمد شیر دید ** کز ره آن خرگوش ماند و پا کشید

گفت پا واپس کشیدی تو چرا ** پای را واپس مکش پیش اندر آ

گفت کو پایم که دست و پای رفت ** جان من لرزید و دل از جای رفت‌‌ 1265

رنگ رویم را نمی‌‌بینی چو زر ** ز اندرون خود می‌‌دهد رنگم خبر

حق چو سیما را معرف خوانده است ** چشم عارف سوی سیما مانده است‌‌

رنگ و بو غماز آمد چون جرس ** از فرس آگه کند بانگ فرس‌‌

بانگ هر چیزی رساند زو خبر ** تا بدانی بانگ خر از بانگ در

گفت پیغمبر به تمییز کسان ** مرء مخفی لدی طی اللسان‌‌ 1270

رنگ رو از حال دل دارد نشان ** رحمتم کن مهر من در دل نشان‌‌

رنگ روی سرخ دارد بانگ شکر ** بانگ روی زرد باشد صبر و نکر

در من آمد آن که دست و پا برد ** رنگ رو و قوت و سیما برد

آن که در هر چه در آید بشکند ** هر درخت از بیخ و بن او بر کند

در من آمد آن که از وی گشت مات ** آدمی و جانور جامد نبات‌‌ 1275

این خود اجزایند کلیات از او ** زرد کرده رنگ و فاسد کرده بو

تا جهان گه صابر است و گه شکور ** بوستان گه حله پوشد گاه عور

آفتابی کاو بر آید نارگون ** ساعتی دیگر شود او سر نگون‌‌

اختران تافته بر چار طاق ** لحظه لحظه مبتلای احتراق‌‌

ماه کاو افزود ز اختر در جمال ** شد ز رنج دق او همچون خیال‌‌ 1280

این زمین با سکون با ادب ** اندر آرد زلزله‌‌ش در لرز تب‌‌

ای بسا که زین بلای مرده‌‌ریگ ** گشته است اندر جهان او خرد و ریگ‌‌