رنگ رو از حال دل دارد نشان ** رحمتم کن مهر من در دل نشان‌‌

رنگ روی سرخ دارد بانگ شکر ** بانگ روی زرد باشد صبر و نکر

در من آمد آن که دست و پا برد ** رنگ رو و قوت و سیما برد

آن که در هر چه در آید بشکند ** هر درخت از بیخ و بن او بر کند

در من آمد آن که از وی گشت مات ** آدمی و جانور جامد نبات‌‌ 1275

این خود اجزایند کلیات از او ** زرد کرده رنگ و فاسد کرده بو

تا جهان گه صابر است و گه شکور ** بوستان گه حله پوشد گاه عور

آفتابی کاو بر آید نارگون ** ساعتی دیگر شود او سر نگون‌‌

اختران تافته بر چار طاق ** لحظه لحظه مبتلای احتراق‌‌

ماه کاو افزود ز اختر در جمال ** شد ز رنج دق او همچون خیال‌‌ 1280

این زمین با سکون با ادب ** اندر آرد زلزله‌‌ش در لرز تب‌‌

ای بسا که زین بلای مرده‌‌ریگ ** گشته است اندر جهان او خرد و ریگ‌‌

این هوا با روح آمد مقترن ** چون قضا آید وبا گشت و عفن‌‌

آب خوش کاو روح را همشیره شد ** در غدیری زرد و تلخ و تیره شد

آتشی کاو باد دارد در بروت ** هم یکی بادی بر او خواند یموت‌‌ 1285

حال دریا ز اضطراب و جوش او ** فهم کن تبدیلهای هوش او

چرخ سر گردان که اندر جستجوست ** حال او چون حال فرزندان اوست‌‌

گه حضیض و گه میانه گاه اوج ** اندر او از سعد و نحسی فوج فوج‌‌

از خود ای جزوی ز کلها مختلط ** فهم می‌‌کن حالت هر منبسط

چون که کلیات را رنج است و درد ** جزو ایشان چون نباشد روی زرد 1290

خاصه جزوی کاو ز اضداد است جمع ** ز آب و خاک و آتش و باد است جمع‌‌

این عجب نبود که میش از گرگ جست ** این عجب کاین میش دل در گرگ بست‌‌

زندگانی آشتی ضدهاست ** مرگ آن کاندر میانشان جنگ خاست‌‌

لطف حق این شیر را و گور را ** الف داده ست این دو ضد دور را

چون جهان رنجور و زندانی بود ** چه عجب رنجور اگر فانی بود 1295

خواند بر شیر او از این رو پندها ** گفت من پس مانده‌‌ام زین بندها

پرسیدن شیر از سبب پای واپس کشیدن خرگوش‌‌

شیر گفتش تو ز اسباب مرض ** این سبب گو خاص کاین استم غرض‌‌

گفت آن شیر اندر این چه ساکن است ** اندر این قلعه ز آفات ایمن است‌‌

قعر چه بگزید هر کی عاقل است ** ز آن که در خلوت صفاهای دل است‌‌

ظلمت چه به که ظلمتهای خلق ** سر نبرد آن کس که گیرد پای خلق‌‌ 1300

گفت پیش آ زخمم او را قاهر است ** تو ببین کان شیر در چه حاضر است‌‌

گفت من سوزیده‌‌ام ز آن آتشی ** تو مگر اندر بر خویشم کشی‌‌

تا بپشت تو من ای کان کرم ** چشم بگشایم به چه در بنگرم‌‌

نظر کردن شیر در چاه و دیدن عکس خود را و آن خرگوش را

چون که شیر اندر بر خویشش کشید ** در پناه شیر تا چه می‌‌دوید

چون که در چه بنگریدند اندر آب ** اندر آب از شیر و او در تافت تاب‌‌ 1305

شیر عکس خویش دید از آب تفت ** شکل شیری در برش خرگوش زفت‌‌

چون که خصم خویش را در آب دید ** مر و را بگذاشت و اندر چه جهید

در فتاد اندر چهی کاو کنده بود ** ز آن که ظلمش در سرش آینده بود

چاه مظلم گشت ظلم ظالمان ** این چنین گفتند جمله عالمان‌‌

هر که ظالمتر چهش با هول‌‌تر ** عدل فرموده ست بدتر را بتر 1310

ای که تو از ظلم چاهی می‌‌کنی ** دان که بهر خویش دامی می‌‌کنی‌‌

گرد خود چون کرم پیله بر متن ** بهر خود چه می‌‌کنی اندازه کن‌‌

مر ضعیفان را تو بی‌‌خصمی مدان ** از نبی ذا جاء نصر الله خوان‌‌

گر تو پیلی خصم تو از تو رمید ** نک جزا طیرا ابابیلت رسید

گر ضعیفی در زمین خواهد امان ** غلغل افتد در سپاه آسمان‌‌ 1315

گر بدندانش گزی پر خون کنی ** درد دندانت بگیرد چون کنی‌‌

شیر خود را دید در چه وز غلو ** خویش را نشناخت آن دم از عدو

عکس خود را او عدوی خویش دید ** لا جرم بر خویش شمشیری کشید

ای بسا ظلمی که بینی از کسان ** خوی تو باشد در ایشان ای فلان‌‌

اندر ایشان تافته هستی تو ** از نفاق و ظلم و بد مستی تو 1320