نفس از بس مدحها فرعون شد ** کن ذلیل النفس هونا لا تسد

تا توانی بنده شو سلطان مباش ** زخم کش چون گوی شو چوگان مباش‌‌

ور نه چون لطفت نماند وین جمال ** از تو آید آن حریفان را ملال‌‌

آن جماعت کت همی‌‌دادند ریو ** چون ببینندت بگویندت که دیو 1870

جمله گویندت چو بینندت به در ** مرده‌‌ای از گور خود بر کرد سر

همچو امرد که خدا نامش کنند ** تا بدین سالوس در دامش کنند

چون که در بد نامی آمد ریش او ** دیو را ننگ آید از تفتیش او

دیو سوی آدمی شد بهر شر ** سوی تو ناید که از دیوی بتر

تا تو بودی آدمی دیو از پی‌‌ات ** می‌‌دوید و می‌‌چشانید او می‌‌ات‌‌ 1875

چون شدی در خوی دیوی استوار ** می‌‌گریزد از تو دیو نابکار

آن که اندر دامنت آویخت او ** چون چنین گشتی ز تو بگریخت او

تفسیر ما شاء الله کان‌‌

این همه گفتیم لیک اندر بسیچ ** بی‌‌عنایات خدا هیچیم هیچ‌‌

بی‌‌عنایات حق و خاصان حق ** گر ملک باشد سیاه استش ورق‌‌

ای خدا ای فضل تو حاجت روا ** با تو یاد هیچ کس نبود روا 1880

این قدر ارشاد تو بخشیده‌‌ای ** تا بدین بس عیب ما پوشیده‌‌ای‌‌

قطره‌‌ای دانش که بخشیدی ز پیش ** متصل گردان به دریاهای خویش‌‌

قطره‌‌ای علم است اندر جان من ** وارهانش از هوا وز خاک تن‌‌

پیش از آن کاین خاکها خسفش کنند ** پیش از آن کاین بادها نشفش کنند

گر چه چون نشفش کند تو قادری ** کش از ایشان واستانی واخری‌‌ 1885

قطره‌‌ای کاو در هوا شد یا که ریخت ** از خزینه‌‌ی قدرت تو کی گریخت‌‌

گر در آید در عدم یا صد عدم ** چون بخوانیش او کند از سر قدم‌‌

صد هزاران ضد ضد را می‌‌کشد ** بازشان حکم تو بیرون می‌‌کشد

از عدمها سوی هستی هر زمان ** هست یا رب کاروان در کاروان‌‌

خاصه هر شب جمله افکار و عقول ** نیست گردد غرق در بحر نغول‌‌ 1890

باز وقت صبح آن اللهیان ** بر زنند از بحر سر چون ماهیان‌‌

در خزان آن صد هزاران شاخ و برگ ** از هزیمت رفته در دریای مرگ‌‌

زاغ پوشیده سیه چون نوحه‌‌گر ** در گلستان نوحه کرده بر خضر

باز فرمان آید از سالار ده ** مر عدم را کانچه خوردی باز ده‌‌

آن چه خوردی واده ای مرگ سیاه ** از نبات و دارو و برگ و گیاه‌‌ 1895

ای برادر عقل یک دم با خود آر ** دم به دم در تو خزان است و بهار

باغ دل را سبز و تر و تازه بین ** پر ز غنچه‌‌ی ورد و سرو و یاسمین‌‌

ز انبهی برگ پنهان گشته شاخ ** ز انبهی گل نهان صحرا و کاخ‌‌

این سخنهایی که از عقل کل است ** بوی آن گلزار و سرو و سنبل است‌‌

بوی گل دیدی که آن جا گل نبود ** جوش مل دیدی که آن جا مل نبود 1900

بو قلاووز است و رهبر مر ترا ** می‌‌برد تا خلد و کوثر مر ترا

بو دوای چشم باشد نور ساز ** شد ز بویی دیده‌‌ی یعقوب باز

بوی بد مر دیده را تاری کند ** بوی یوسف دیده را یاری کند

تو که یوسف نیستی یعقوب باش ** همچو او با گریه و آشوب باش‌‌

بشنو این پند از حکیم غزنوی ** تا بیابی در تن کهنه نوی‌‌ 1905

ناز را رویی بباید همچو ورد ** چون نداری گرد بد خویی مگرد

زشت باشد روی نازیبا و ناز ** سخت باشد چشم نابینا و درد

پیش یوسف نازش و خوبی مکن ** جز نیاز و آه یعقوبی مکن‌‌

معنی مردن ز طوطی بد نیاز ** در نیاز و فقر خود را مرده ساز

تا دم عیسی ترا زنده کند ** همچو خویشت خوب و فرخنده کند 1910

از بهاران کی شود سر سبز سنگ ** خاک شو تا گل برویی رنگ رنگ‌‌

سالها تو سنگ بودی دل خراش ** آزمون را یک زمانی خاک باش‌‌

داستان پیر چنگی که در عهد عمر از بهر خدا روز بی‌‌نوایی چنگ زد میان گورستان‌‌

آن شنیده ستی که در عهد عمر ** بود چنگی مطربی با کر و فر

بلبل از آواز او بی‌‌خود شدی ** یک طرب ز آواز خوبش صد شدی‌‌

مجلس و مجمع دمش آراستی ** وز نوای او قیامت خاستی‌‌ 1915

همچو اسرافیل کاوازش به فن ** مردگان را جان در آرد در بدن‌‌