English    Türkçe    فارسی   

1
1923-1972

  • که پری و آدمی زندانی‌‌اند ** هر دو در زندان این نادانی‌‌اند
  • For peri and man (alike) are prisoners: both are (captive) in the prison of this ignorance.

  • معشر الجن سوره‌‌ی رحمان بخوان ** تستطیعوا تنفذوا را باز دان‌‌
  • Recite O community of Jinn (and men) in the Súratu l’-Rahmán; recognise (the meaning of) if ye be able to pass forth.

  • نغمه‌‌های اندرون اولیا ** اولا گوید که ای اجزای لا 1925
  • The inward notes of the saints say, at first, “O ye particles of lá (not = not-being),

  • هین ز لای نفی سرها بر زنید ** این خیال و وهم یک سو افکنید
  • Take heed, lift up your heads from the lá of negation, cast aside this fancy and vain imagining.

  • ای همه پوسیده در کون و فساد ** جان باقیتان نرویید و نزاد
  • O ye who all are rotten in (the world of) generation and corruption, your everlasting soul neither grew nor came to birth.”

  • گر بگویم شمه‌‌ای ز آن نغمه‌‌ها ** جانها سر بر زنند از دخمه‌‌ها
  • If I tell (even) a tittle of those (saintly) notes, the souls will lift up their heads from the tombs.

  • گوش را نزدیک کن کان دور نیست ** لیک نقل آن به تو دستور نیست‌‌
  • Put thine ear close, for that (melody) is not far off, but ’tis not permitted to convey it to thee.

  • هین که اسرافیل وقت‌‌اند اولیا ** مرده را ز یشان حیات است و حیا 1930
  • Hark! for the saints are the Isráfíls of the (present) time: from them to the dead comes life and freshness.

  • جان هر یک مرده‌‌ای از گور تن ** بر جهد ز آوازشان اندر کفن‌‌
  • At their voice the soul of every dead one starts up from the body's grave in their winding sheets.

  • گوید این آواز ز آوازها جداست ** زنده کردن کار آواز خداست‌‌
  • He (that is thus awakened) says, “This voice is separate from (all other) voices: to quicken (the dead) is the work of the voice of God.

  • ما بمردیم و بکلی کاستیم ** بانگ حق آمد همه برخاستیم‌‌
  • We (had) died and were entirely decayed: the call of God came: we all arose.”

  • بانگ حق اندر حجاب و بی‌‌حجاب ** آن دهد کو داد مریم را ز جیب‌‌
  • The call of God, (whether it be) veiled or unveiled, bestows that which He bestowed on Mary from His bosom.

  • ای فناتان نیست کرده زیر پوست ** باز گردید از عدم ز آواز دوست‌‌ 1935
  • O ye whom death (in your hearts) hath made naught underneath the skin, return from non-existence at the voice of the Friend!

  • مطلق آن آواز خود از شه بود ** گر چه از حلقوم عبد الله بود
  • Absolutely, indeed, that voice is from the King (God), though it be from the larynx of God's servant.

  • گفته او را من زبان و چشم تو ** من حواس و من رضا و خشم تو
  • He (God) has said to him (the saint), “I am thy tongue and eye; I am thy senses and I am thy good pleasure and thy wrath.

  • رو که بی‌‌یسمع و بی‌‌یبصر تویی ** سر تویی چه جای صاحب سر تویی‌‌
  • Go, for thou art (he of whom God saith), ‘By Me he hears and by Me he sees’: thou art the (Divine) consciousness (itself): what is the occasion (propriety) of (saying), ‘Thou art the possessor of the (Divine) consciousness’?

  • چون شدی من کان لله از وله ** من ترا باشم که کان الله له‌‌
  • Since thou hast become, through bewilderment, ‘He that belongs to God,’ I am thine, for ‘God shall belong to him.’

  • گه تویی گویم ترا گاهی منم ** هر چه گویم آفتاب روشنم‌‌ 1940
  • Sometimes I say to thee, ‘’Tis thou,’ sometimes, ‘’Tis I’: whatever I say, I am the Sun illuminating (all).

  • هر کجا تابم ز مشکات دمی ** حل شد آن جا مشکلات عالمی‌‌
  • Wheresoever I shine forth from the lamp-niche of a breath (Divine word), there the difficulties of a (whole) world are resolved.

  • ظلمتی را کافتابش بر نداشت ** از دم ما گردد آن ظلمت چو چاشت‌‌
  • The darkness which the (earthly) sun did not remove, through My breath that darkness becomes like bright morning.”

  • آدمی را او به خویش اسما نمود ** دیگران را ز آدم اسما می‌‌گشود
  • To an Adam He in His own person showed the (Divine) Names; to the rest He was revealing the Names by means of Adam.

  • خواه ز آدم گیر نورش خواه از او ** خواه از خم گیر می‌‌خواه از کدو
  • Do thou receive His light either from Adam or from Himself: take the wine either from the jar or from the gourd (cup),

  • کاین کدو با خنب پیوسته ست سخت ** نی چو تو شاد آن کدوی نیک بخت‌‌ 1945
  • For this gourd is very closely connected with the jar: the blessed gourd is not rejoiced (by the same causes) as thou art.

  • گفت طوبی من رآنی مصطفا ** و الذی یبصر لمن وجهی رأی‌‌
  • Mustafá (Mohammed) said, “Happy he that has seen me and he that looks at him that saw my face.”

  • چون چراغی نور شمعی را کشید ** هر که دید آن را یقین آن شمع دید
  • When a lamp has derived (its) light from a candle, every one that sees it (the lamp) certainly sees the candle.

  • همچنین تا صد چراغ ار نقل شد ** دیدن آخر لقای اصل شد
  • If transmission (of the light) occurs in this way till a hundred lamps (are lighted), the seeing of the last (lamp) becomes a meeting with the original (light).

  • خواه از نور پسین بستان تو آن ** هیچ فرقی نیست خواه از شمع‌‌دان‌‌
  • Either take it from the hindmost light—there is no difference—or from the candle of the Spirit.

  • خواه بین نور از چراغ آخرین ** خواه بین نورش ز شمع غابرین‌‌ 1950
  • Either behold the light (of God) from the lamp of the last (saints), or behold His light from the candle of those who have gone before.

  • در بیان این حدیث که إن لربکم فی أیام دهرکم نفحات ألا فتعرضوا لها
  • Explanation of the Tradition, “Verily, your Lord hath, during the days of your time, certain breathings: oh, address yourselves to (receive) them.”

  • گفت پیغمبر که نفحتهای حق ** اندر این ایام می‌‌آرد سبق‌‌
  • The Prophet said, “In these days the breathings of God prevail:

  • گوش و هش دارید این اوقات را ** در ربایید این چنین نفحات را
  • Keep ear and mind (attentive) to these (spiritual) influences, catch up such-like breathings.”

  • نفحه آمد مر شما را دید و رفت ** هر که را که خواست جان بخشید و رفت‌‌
  • The (Divine) breathing came, beheld you, and departed: it gave life to whom it would, and departed.

  • نفحه‌‌ی دیگر رسید آگاه باش ** تا از این هم وانمانی خواجه‌‌تاش‌‌
  • Another breathing has arrived. Be thou heedful, that thou mayst not miss this one too, O comrade.

  • جان ناری یافت از وی انطفا ** مرده پوشید از بقای او قبا 1955
  • The soul of fire gained therefrom extinction; from its everlastingness the dead (soul) put on the mantle (of eternal life).

  • تازگی و جنبش طوبی است این ** همچو جنبشهای حیوان نیست این‌‌
  • This is the freshness and movement of the Túbá-tree, this is not like the movements of animals.

  • گر در افتد در زمین و آسمان ** زهره‌‌هاشان آب گردد در زمان‌‌
  • If it fall on earth and heaven, their galls will turn to water at once (they will be consumed with terror).

  • خود ز بیم این دم بی‌‌منتها ** باز خوان فأبين أن یحملنها
  • Truly, from fear of this infinite breath (they were filled with dismay): recite (the words of the Qur’án) but they refused to bear it (the trust offered to them).

  • ور نه خود أشفقن منها چون بدی ** گرنه از بیمش دل که خون شدی‌‌
  • Else, how should (the words) they shrank from it have been (in the Qur’án), unless from fear of it the heart of the mountain had become blood?

  • دوش دیگر لون این می‌‌داد دست ** لقمه‌‌ی چندی در آمد ره ببست‌‌ 1960
  • Yesternight this (breath) presented itself (to me) in a different guise (but) some morsels (of food) came in and barred the way.

  • بهر لقمه گشته لقمانی گرو ** وقت لقمان است ای لقمه برو
  • For a morsel's sake a Luqmán has become (held in custody as) a pledge: ’tis the time for Luqmán: begone, O morsel!

  • از هوای لقمه‌‌ی این خار خار ** از کف لقمان همی‌‌جویید خار
  • These pricks (of the flesh) for desire of a morsel! Seek ye always (to draw forth) the thorn from the sole of Luqmán.

  • در کف او خار و سایه‌‌ش نیز نیست ** لیکتان از حرص آن تمییز نیست‌‌
  • In his sole there is (really) no thorn or even the shadow of it, but because of concupiscence ye have not that discernment.

  • خار دان آن را که خرما دیده‌‌ای ** ز آن که بس نان کور و بس نادیده‌‌ای‌‌
  • Know that the thorn is that which thou, because thou art very greedy and very blind, hast deemed to be a date.

  • جان لقمان که گلستان خداست ** پای جانش خسته‌‌ی خاری چراست‌‌ 1965
  • Inasmuch as Luqmán's spirit is the rose-garden of God, why is the foot of his spirit wounded by a thorn?

  • اشتر آمد این وجود خار خوار ** مصطفی زادی بر این اشتر سوار
  • This thorn-eating existence is (like) a camel, and upon this camel one born of Mustafá (Mohammed) is mounted.

  • اشترا تنگ گلی بر پشت تست ** کز نسیمش در تو صد گلزار رست‌‌
  • O camel, on thy back is a bale of roses, from the perfume of which a hundred rosaries grew within thee.

  • میل تو سوی مغیلان است و ریگ ** تا چه گل چینی ز خار مرده‌‌ریگ‌‌
  • Thy inclination is towards thorn-bushes and sand: I wonder what roses thou wilt gather from worthless thorns.

  • ای بگشته زین طلب از کو به کو ** چند گویی کین گلستان کو و کو
  • O thou who in this search hast roamed from one quarter to another, how long wilt thou say, “Where, where is this rose-garden?”

  • پیش از آن کین خار پا بیرون کنی ** چشم تاریک است جولان چون کنی‌‌ 1970
  • Until thou extract this thorn in thy foot, thine eye is dark (blind): how wilt thou go about?

  • آدمی کاو می‌‌نگنجد در جهان ** در سر خاری همی‌‌گردد نهان‌‌
  • Man, who is not contained in the world, becomes hidden in the point of a thorn!

  • مصطفی آمد که سازد هم دمی ** کلمینی یا حمیراء کلمی‌‌
  • Mustafá (Mohammed) came (into the world) to make harmony: (he would say) “Speak to me, O Humayrá, speak!”