English    Türkçe    فارسی   

1
2319-2368

  • چند دعوی و دم و باد و بروت ** ای ترا خانه چو بیت العنکبوت‌‌
  • How long (this) pretension and palaver and bluster, O thou whose house is (frail) as the house of the spider?

  • از قناعت کی تو جان افروختی ** از قناعتها تو نام آموختی‌‌ 2320
  • When hast thou illumined thy soul by contentment? Of contentment thou hast learned (only) the name.

  • گفت پیغمبر قناعت چیست گنج ** گنج را تو وا نمی‌‌دانی ز رنج‌‌
  • The Prophet said, ‘What is contentment? A treasure.’ Thou canst not distinguish the gain from the pain.

  • این قناعت نیست جز گنج روان ** تو مزن لاف ای غم و رنج روان‌‌
  • This contentment is the soul's treasure: do not thou boast (of possessing it), O (thou who art) grief and pain to my soul.

  • تو مخوانم جفت، کمتر زن بغل ** جفت انصافم نیم جفت دغل‌‌
  • Don't call me thy mate, don't flap so much. I am the mate of justice, I am not the mate of fraud.

  • چون قدم با میر و با بگ می‌‌زنی ** چون ملخ را در هوا رگ می‌‌زنی‌‌
  • How art thou walking (consorting) with amír and bey, when thou art slitting the veins of (killing for food) the locust in the air?

  • با سگان زین استخوان در چالشی ** چون نی اشکم تهی در نالشی‌‌ 2325
  • Thou art contending with dogs for the sake of this bone, thou art wailing like an empty-bellied reed-pipe.

  • سوی من منگر به خواری سست سست ** تا نگویم آن چه در رگهای تست‌‌
  • Don't look at me dully (coldly) with contempt, lest I tell (others) what is in thy veins (disclose thy hidden faults).

  • عقل خود را از من افزون دیده‌‌ای ** مر من کم عقل را چون دیده‌‌ای‌‌
  • Thou hast deemed thy understanding superior to mine, (but) how hast thou (truly) seen me, who am deficient in understanding?

  • همچو گرگ غافل اندر ما مجه ** ای ز ننگ عقل تو بی‌‌عقل به‌‌
  • Don't spring upon me like a reckless wolf! Oh, better be without understanding (mad) than (suffer) the disgrace of (having) thy understanding.

  • چون که عقل تو عقیله‌‌ی مردم است ** آن نه عقل است آن که مار و کژدم است‌‌
  • Since thy understanding is a shackle for mankind, it is not understanding: it is a snake and scorpion.

  • خصم ظلم و مکر تو الله باد ** فضل و عقل تو ز ما کوتاه باد 2330
  • May God be the enemy of thy iniquity and deceit! May thy (superior) talent and understanding fall short of (fail to injure) us!

  • هم تو ماری هم فسون‌‌گر ای عجب ** مارگیر و ماری ای ننگ عرب‌‌
  • Thou art both the snake and the charmer—oh, this is wonderful! Thou art (both) the snake-catcher and the snake, O thou disgrace to the Arabs!

  • زاغ اگر زشتی خود بشناختی ** همچو برف از درد و غم بگداختی‌‌
  • If the crow knew its ugliness, from grief and sorrow it would melt like snow.

  • مرد افسونگر بخواند چون عدو ** او فسون بر مار و مار افسون بر او
  • The charmer chants (a spell) as an enemy (does); he is (casting) a spell upon the snake and the snake is (casting) a spell upon him.

  • گر نبودی دام او افسون مار ** کی فسون مار را گشتی شکار
  • If his trap were not (devised by him as) a spell for the snake (a means of catching it), how would he become a prey to the snake's spell?

  • مرد افسونگر ز حرص کسب و کار ** در نیابد آن زمان افسون مار 2335
  • The charmer, from greed of getting and making (money), is not conscious of the snake's spell at the time.

  • مار گوید ای فسون‌‌گر هین و هین ** آن خود دیدی فسون من ببین‌‌
  • The snake says, ‘O charmer, beware, beware! Thou hast beheld thine own spell (and its effect upon me): now behold mine!

  • تو به نام حق فریبی مر مرا ** تا کنی رسوای شور و شر مرا
  • Thou beguilest me with the Name of God in order that thou mayst expose me to shame and confusion.

  • نام حقم بست نه آن رای تو ** نام حق را دام کردی وای تو
  • The Name of God enthralled me, not thy contrivance: thou madest the Name of God a trap: woe to thee!

  • نام حق بستاند از تو داد من ** من به نام حق سپردم جان و تن‌‌
  • The Name of God will take vengeance from thee on my behalf: I commit my soul and body to the Name of God.

  • یا به زخم من رگ جانت برد ** یا که همچون من به زندانت برد 2340
  • Either it will sever the vein of thy life by my stroke, or it will bring thee into a prison as (it has brought) me.’”

  • زن از این گونه خشن گفتارها ** خواند بر شوی جوان طومارها
  • Rough speeches of this sort, (whole) volumes, the woman recited to her youthful husband.

  • نصیحت کردن مرد مر زن را که در فقیران به خواری منگر و در کار حق به گمان کمال نگر و طعنه مزن بر فقر و فقیران به خیال و گمان بی‌‌نوایی خویشتن‌‌
  • How the man counselled his wife, saying, “Do not look with contempt on the poor, but regard the work of God as perfect, and do not let thy vain thought and opinion of thine own penury cause thee to sneer at poverty and revile the poor.”

  • گفت ای زن تو زنی یا بو الحزن ** فقر فخر آمد مرا بر سر مزن‌‌
  • “O woman,” said he, “art thou a woman or the father of sorrow? Poverty is (my) pride, and do not thou beat me on the head (lash me with thy reproaches).

  • مال و زر سر را بود همچون کلاه ** کل بود او کز کله سازد پناه‌‌
  • Wealth and gold are as a cap to the head: ’tis the bald man that makes a shelter of his cap,

  • آن که زلف جعد و رعنا باشدش ** چون کلاهش رفت خوشتر آیدش‌‌
  • (But) he that has curly and beautiful locks is happier when his cap is gone.

  • مرد حق باشد به مانند بصر ** پس برهنه‌‌ش به که پوشیده نظر 2345
  • The man of God (the saint) resembles the eye: therefore (his) sight is better bare (unveiled) than covered.

  • وقت عرضه کردن آن برده فروش ** بر کند از بنده جامه‌‌ی عیب پوش‌‌
  • When a slave-dealer offers (slaves) for sale, he removes from the (sound) slave the garment that hides defects.

  • ور بود عیبی برهنه کی کند ** بل به جامه خدعه‌‌ای با وی کند
  • But if there be any defect, how should he strip him? Nay, he tricks him (the purchaser) by means of the garment.

  • گوید این شرمنده است از نیک و بد ** از برهنه کردن او از تو رمد
  • ‘This one,’ says he, ‘is ashamed of good and evil: stripping him would cause him to run away from thee.’

  • خواجه در عیب است غرقه تا به گوش ** خواجه را مال است و مالش عیب پوش‌‌
  • The (rich) merchant is plunged in vice up to the ears, (but) the merchant has money, and his money covers his vice,

  • کز طمع عیبش نبیند طامعی ** گشت دلها را طمعها جامعی‌‌ 2350
  • For because of cupidity none that is covetous sees his vice: feelings of cupidity are a bond uniting (men's) hearts;

  • ور گدا گوید سخن چون زر کان ** ره نیابد کاله‌‌ی او در دکان‌‌
  • And if a beggar speak a word like the (pure) gold of the mine, his wares will not find the way to the shop.

  • کار درویشی ورای فهم تست ** سوی درویشی بمنگر سست سست‌‌
  • The affair of (spiritual) poverty is beyond thy apprehension: do not look on poverty with contempt,

  • ز آن که درویشان ورای ملک و مال ** روزیی دارند ژرف از ذو الجلال‌‌
  • Because dervishes are beyond property and wealth: they possess an abundant portion from the Almighty.

  • حق تعالی عادل است و عادلان ** کی کنند استمگری بر بی‌‌دلان‌‌
  • The High God is just, and how should the just behave tyrannously to the dispirited (poor and weak)?

  • آن یکی را نعمت و کالا دهند ** وین دگر را بر سر آتش نهند 2355
  • (How should they) give fortune and goods to that one, while they put this one on the fire?

  • آتشش سوزا که دارد این گمان ** بر خدای خالق هر دو جهان‌‌
  • May the fire consume him, because he hath this (evil) thought about the Lord who created both worlds.

  • فقر فخری از گزاف است و مجاز ** نی هزاران عز پنهان است و ناز
  • Is (the saying) ‘Poverty is my pride’ vain and false? No; ’tis thousands of hidden glories and disdains.

  • از غضب بر من لقبها راندی ** یارگیر و مار گیرم خواندی‌‌
  • Thou in anger hast poured nicknames on me: thou hast called me a catcher (deceiver) of friends and a catcher of snakes.

  • گر بگیرم بر کنم دندان مار ** تاش از سر کوفتن نبود ضرار
  • If I catch the snake, I extract its fangs in order that it may not suffer harm by having its head crushed.

  • ز آن که آن دندان عدوی جان اوست ** من عدو را می‌‌کنم زین علم دوست‌‌ 2360
  • Because those fangs are an enemy to its life, I am making the enemy a friend by means of this skill.

  • از طمع هرگز نخوانم من فسون ** این طمع را کرده‌‌ام من سر نگون‌‌
  • Never do I chant my spell from (motives of) cupidity: I have turned this cupidity upside down (I have entirely vanquished it).

  • حاش لله طمع من از خلق نیست ** از قناعت در دل من عالمی است‌‌
  • God forbid! I desire nothing from created beings: through contentment there is a (whole) world within my heart.

  • بر سر امرودبن بینی چنان ** ز آن فرود آ تا نماند آن گمان‌‌
  • Thou, (sitting) on the top of the pear-tree, seest (things) like that: come down from it, that the (evil) thought may not continue.

  • چون که بر گردی و سر گشته شوی ** خانه را گردنده بینی و آن توی‌‌
  • When thou turnest round and round and becomest giddy, thou seest the house turning round, and ’tis thou (thyself) art that (revolving object).

  • در بیان آن که جنبیدن هر کسی از آن جا که وی است هر کس را از چنبره‌‌ی وجود خود بیند، تابه‌‌ی کبود آفتاب را کبود نماید و سرخ سرخ نماید چون تابه از رنگها بیرون آید سپید شود از همه تابه‌‌های دیگر او راست‌‌گوتر باشد و امام باشد
  • Explaining how every one's movement (action) proceeds from the place where he is, (so that) he sees every one (else) from the circle of his own self-existence: a blue glass shows the sun as blue, a red glass as red, (but) when the glass escapes from (the sphere of) colour, it becomes white, (and then) it is more truthful than all other glasses and is the Imám (exemplar to them all).

  • دید احمد را ابو جهل و بگفت ** زشت نقشی کز بنی هاشم شگفت‌‌ 2365
  • Abú Jahl saw Ahmad (Mohammed) and said, ‘’Tis an ugly figure that has sprung from the sons of Háshim!’

  • گفت احمد مر و را که راستی ** راست گفتی گر چه کار افزاستی‌‌
  • Ahmad said to him, ‘Thou art right, thou hast spoken truth, although thou art impertinent.’

  • دید صدیقش بگفت ای آفتاب ** نی ز شرقی نی ز غربی خوش بتاب‌‌
  • The Siddíq (Abú Bakr) saw him and said, ‘O Sun, thou art neither of East nor of West: shine beauteously!’

  • گفت احمد راست گفتی ای عزیز ** ای رهیده تو ز دنیای نه چیز
  • Ahmad said, ‘Thou hast spoken the truth, O dear friend, O thou that hast escaped from this world of nothingness.’