مار گوید ای فسون‌‌گر هین و هین ** آن خود دیدی فسون من ببین‌‌

تو به نام حق فریبی مر مرا ** تا کنی رسوای شور و شر مرا

نام حقم بست نه آن رای تو ** نام حق را دام کردی وای تو

نام حق بستاند از تو داد من ** من به نام حق سپردم جان و تن‌‌

یا به زخم من رگ جانت برد ** یا که همچون من به زندانت برد 2340

زن از این گونه خشن گفتارها ** خواند بر شوی جوان طومارها

نصیحت کردن مرد مر زن را که در فقیران به خواری منگر و در کار حق به گمان کمال نگر و طعنه مزن بر فقر و فقیران به خیال و گمان بی‌‌نوایی خویشتن‌‌

گفت ای زن تو زنی یا بو الحزن ** فقر فخر آمد مرا بر سر مزن‌‌

مال و زر سر را بود همچون کلاه ** کل بود او کز کله سازد پناه‌‌

آن که زلف جعد و رعنا باشدش ** چون کلاهش رفت خوشتر آیدش‌‌

مرد حق باشد به مانند بصر ** پس برهنه‌‌ش به که پوشیده نظر 2345

وقت عرضه کردن آن برده فروش ** بر کند از بنده جامه‌‌ی عیب پوش‌‌

ور بود عیبی برهنه کی کند ** بل به جامه خدعه‌‌ای با وی کند

گوید این شرمنده است از نیک و بد ** از برهنه کردن او از تو رمد

خواجه در عیب است غرقه تا به گوش ** خواجه را مال است و مالش عیب پوش‌‌

کز طمع عیبش نبیند طامعی ** گشت دلها را طمعها جامعی‌‌ 2350

ور گدا گوید سخن چون زر کان ** ره نیابد کاله‌‌ی او در دکان‌‌

کار درویشی ورای فهم تست ** سوی درویشی بمنگر سست سست‌‌

ز آن که درویشان ورای ملک و مال ** روزیی دارند ژرف از ذو الجلال‌‌

حق تعالی عادل است و عادلان ** کی کنند استمگری بر بی‌‌دلان‌‌

آن یکی را نعمت و کالا دهند ** وین دگر را بر سر آتش نهند 2355

آتشش سوزا که دارد این گمان ** بر خدای خالق هر دو جهان‌‌

فقر فخری از گزاف است و مجاز ** نی هزاران عز پنهان است و ناز

از غضب بر من لقبها راندی ** یارگیر و مار گیرم خواندی‌‌

گر بگیرم بر کنم دندان مار ** تاش از سر کوفتن نبود ضرار

ز آن که آن دندان عدوی جان اوست ** من عدو را می‌‌کنم زین علم دوست‌‌ 2360

از طمع هرگز نخوانم من فسون ** این طمع را کرده‌‌ام من سر نگون‌‌

حاش لله طمع من از خلق نیست ** از قناعت در دل من عالمی است‌‌

بر سر امرودبن بینی چنان ** ز آن فرود آ تا نماند آن گمان‌‌

چون که بر گردی و سر گشته شوی ** خانه را گردنده بینی و آن توی‌‌

در بیان آن که جنبیدن هر کسی از آن جا که وی است هر کس را از چنبره‌‌ی وجود خود بیند، تابه‌‌ی کبود آفتاب را کبود نماید و سرخ سرخ نماید چون تابه از رنگها بیرون آید سپید شود از همه تابه‌‌های دیگر او راست‌‌گوتر باشد و امام باشد

دید احمد را ابو جهل و بگفت ** زشت نقشی کز بنی هاشم شگفت‌‌ 2365

گفت احمد مر و را که راستی ** راست گفتی گر چه کار افزاستی‌‌

دید صدیقش بگفت ای آفتاب ** نی ز شرقی نی ز غربی خوش بتاب‌‌

گفت احمد راست گفتی ای عزیز ** ای رهیده تو ز دنیای نه چیز

حاضران گفتند ای صدر الوری ** راست گو گفتی دو ضد گو را چرا

گفت من آیینه‌‌ام مصقول دست ** ترک و هندو در من آن بیند که هست‌‌ 2370

ای زن ار طماع می‌‌بینی مرا ** زین تحری زنانه برتر آ

این طمع را ماند و رحمت بود ** کو طمع آن جا که آن نعمت بود

امتحان کن فقر را روزی دو تو ** تا به فقر اندر غنا بینی دو تو

صبر کن با فقر و بگذار این ملال ** ز آن که در فقر است عز ذو الجلال‌‌

سرکه مفروش و هزاران جان ببین ** از قناعت غرق بحر انگبین‌‌ 2375

صد هزاران جان تلخی کش نگر ** همچو گل آغشته اندر گل شکر

ای دریغا مر ترا گنجا بدی ** تا ز جانم شرح دل پیدا شدی‌‌

این سخن شیر است در پستان جان ** بی‌‌کشنده خوش نمی‌‌گردد روان‌‌

مستمع چون تشنه و جوینده شد ** واعظ ار مرده بود گوینده شد

مستمع چون تازه آمد بی‌‌ملال ** صد زبان گردد به گفتن گنگ و لال‌‌ 2380

چون که نامحرم در آید از درم ** پرده در پنهان شوند اهل حرم‌‌

ور در آید محرمی دور از گزند ** بر گشایند آن ستیران روی‌‌بند

هر چه را خوب و خوش و زیبا کنند ** از برای دیده‌‌ی بینا کنند

کی بود آواز چنگ و زیر و بم ** از برای گوش بی‌‌حس اصم‌‌

مشک را بی‌‌هوده حق خوش دم نکرد ** بهر حس کرد او پی اخشم نکرد 2385