English    Türkçe    فارسی   

1
2374-2423

  • صبر کن با فقر و بگذار این ملال ** ز آن که در فقر است عز ذو الجلال‌‌
  • Have patience with poverty and abandon this disgust, because in poverty there is the majesty of the Lord of glory.

  • سرکه مفروش و هزاران جان ببین ** از قناعت غرق بحر انگبین‌‌ 2375
  • Do not look sour, and (thou wilt) see thousands of souls plunged, through contentment, in an ocean of honey.

  • صد هزاران جان تلخی کش نگر ** همچو گل آغشته اندر گل شکر
  • Behold hundreds of thousands of bitterly suffering souls steeped in rose-syrup, like the rose.

  • ای دریغا مر ترا گنجا بدی ** تا ز جانم شرح دل پیدا شدی‌‌
  • Oh, alas, would that thou hadst comprehension, so that the unfolded tale of my heart might be shown forth to thee from my soul.

  • این سخن شیر است در پستان جان ** بی‌‌کشنده خوش نمی‌‌گردد روان‌‌
  • This discourse is milk in the teat of the soul: it will not flow well without some one to suck (the teat).

  • مستمع چون تشنه و جوینده شد ** واعظ ار مرده بود گوینده شد
  • When the hearer has become thirsty and craving, the preacher, (even) if he be (as good as) dead, becomes eloquent.

  • مستمع چون تازه آمد بی‌‌ملال ** صد زبان گردد به گفتن گنگ و لال‌‌ 2380
  • When the hearer is fresh and without fatigue (not bored), the dumb and mute will find a hundred tongues to speak withal.

  • چون که نامحرم در آید از درم ** پرده در پنهان شوند اهل حرم‌‌
  • When a stranger comes in at my door, the women of the harem hide themselves in the veil,

  • ور در آید محرمی دور از گزند ** بر گشایند آن ستیران روی‌‌بند
  • But if a harmless relative should come in, those covered ones will lift up their face-veils.

  • هر چه را خوب و خوش و زیبا کنند ** از برای دیده‌‌ی بینا کنند
  • Everything that is made beautiful and fair and lovely is made (so) for the eye of him that sees.

  • کی بود آواز چنگ و زیر و بم ** از برای گوش بی‌‌حس اصم‌‌
  • How should the sound of the harp and treble and bass be (made) for the insentient ear of one who is deaf?

  • مشک را بی‌‌هوده حق خوش دم نکرد ** بهر حس کرد او پی اخشم نکرد 2385
  • Not in vain did God make musk fragrant: He made it (so) for the sense (of smell), He did not make it for one whose nostrils are stopped (by disease).

  • حق زمین و آسمان بر ساخته ست ** در میان بس نار و نور افراخته ست‌‌
  • God hath fashioned the earth and the sky, He hath raised in the midst much fire and light.

  • این زمین را از برای خاکیان ** آسمان را مسکن افلاکیان‌‌
  • (He made) this earth for those (created) of clay, (He made) heaven to be the abode of the celestials.

  • مرد سفلی دشمن بالا بود ** مشتری هر مکان پیدا بود
  • The low (base) man is the enemy of what is high: the purchaser (seeker) of each place (Heaven or Hell) is manifest (made known by his actions).

  • ای ستیره هیچ تو برخاستی ** خویشتن را بهر کور آراستی‌‌
  • O chaste woman, hast thou ever risen up and decked thyself for the sake of him that is blind?

  • گر جهان را پر در مکنون کنم ** روزی تو چون نباشد چون کنم‌‌ 2390
  • If I should fill the world with hidden pearls (of wisdom), how should I fare (what good would it do me), since they are not thy portion (since thou art unfit to receive them)?

  • ترک جنگ و ره زنی ای زن بگو ** ور نمی‌‌گویی به ترک من بگو
  • O wife, take leave of quarrelling and waylaying, and if thou wilt not, (then) take leave of me!

  • مر مرا چه جای جنگ نیک و بد ** کاین دلم از صلحها هم می‌‌رمد
  • What room have I for quarrelling with the good or the bad? —for this heart of mine is recoiling (even) from acts of peace.

  • گر خمش کردی و گرنه آن کنم ** که همین دم ترک خان و مان کنم‌‌
  • If thou keep silence, (’tis well), and if not, I will so do that at this very moment I will leave my house and home.”

  • مراعات کردن زن شوهر را و استغفار کردن از گفته‌‌ی خویش‌‌
  • How the wife paid regard to her husband and begged God to forgive her for what she had said.

  • زن چو دید او را که تند و توسن است ** گشت گریان گریه خود دام زن است‌‌
  • When the wife saw that he was fierce and unmanageable, she began to weep: tears in sooth are a woman's lure.

  • گفت از تو کی چنین پنداشتم ** از تو من اومید دیگر داشتم‌‌ 2395
  • She said, “When did I imagine such (words) from thee? I hoped of thee something different.”

  • زن در آمد از طریق نیستی ** گفت من خاک شمایم نه ستی‌‌
  • The wife approached by the way of self-naughting (self-abasement). “I am thy dust,” said she, “not (worthy to be) thy lady-wife.

  • جسم و جان و هر چه هستم آن تست ** حکم و فرمان جملگی فرمان تست‌‌
  • Body and soul and all I am is thine: the entire authority and command belongs to thee.

  • گر ز درویشی دلم از صبر جست ** بهر خویشم نیست آن بهر تو است‌‌
  • If because of poverty my heart has lost patience, it is not for my own sake, but for thine.

  • تو مرا در دردها بودی دوا ** من نمی‌‌خواهم که باشی بی‌‌نوا
  • Thou hast been my remedy in afflictions: I am unwilling that thou shouldst be penniless.

  • جان تو کز بهر خویشم نیست این ** از برای تستم این ناله و حنین‌‌ 2400
  • By thy soul, this is not for my own sake: this wailing and moaning of mine is on account of thee.

  • خویش من و الله که بهر خویش تو ** هر نفس خواهد که میرد پیش تو
  • (I swear) by God that at every moment my self would fain die for thy self before thee.

  • کاش جانت کش روان من فدی ** از ضمیر جان من واقف بدی‌‌
  • Would that thy soul, to which my soul is devoted, were aware of my soul's inmost thoughts!

  • چون تو با من این چنین بودی به ظن ** هم ز جان بیزار گشتم هم ز تن‌‌
  • Inasmuch as thou hast such (an ill) opinion of me, I am grown weary both of soul and of body.

  • خاک را بر سیم و زر کردیم چون ** تو چنینی با من ای جان را سکون‌‌
  • I cast earth on (renounce) silver and gold, since thou behavest thus to me, O comfort of my soul.

  • تو که در جان و دلم جا می‌‌کنی ** زین قدر از من تبرا می‌‌کنی‌‌ 2405
  • Thou who dwellest in my soul and heart, wilt thou declare thyself to be quit of me for this (small) amount (of offence)?

  • تو تبرا کن که هستت دستگاه ** ای تبرای ترا جان عذر خواه‌‌
  • Be quit (then)! for thou hast the power, (but) oh, my soul pleads against thy making this declaration.

  • یاد می‌‌کن آن زمانی را که من ** چون صنم بودم تو بودی چون شمن‌‌
  • Remember the time when I was (beautiful) as the idol, and thou (adoring) as the idolater.

  • بنده بر وفق تو دل افروخته ست ** هر چه گویی پخت گوید سوخته ست‌‌
  • Thy slave has kindled her heart (in eagerness) to comply with thee: whatever thou callest ‘cooked,’ she says it is ‘burnt.’

  • من سپاناخ تو با هر چم پزی ** یا ترش با یا که شیرین می‌‌سزی‌‌
  • Whatever thou mayst cook me with, I am thy spinach: whether (thou art) sour broth (to me) or sweet, thou art worthy (of my affection).

  • کفر گفتم نک به ایمان آمدم ** پیش حکمت از سر جان آمدم‌‌ 2410
  • I uttered infidelity (blasphemy): lo, I have returned to the true faith, I am come (to submit) with all my soul to thy command.

  • خوی شاهانه‌‌ی ترا نشناختم ** پیش تو گستاخ خر در تاختم‌‌
  • I did not know thy kingly nature, I rudely urged my ass (intruded) before thee.

  • چون ز عفو تو چراغی ساختم ** توبه کردم اعتراض انداختم‌‌
  • Since I have made (for myself) a lamp of thy forgiveness, I repent, I cast away (abandon) opposition.

  • می‌‌نهم پیش تو شمشیر و کفن ** می‌‌کشم پیش تو گردن را بزن‌‌
  • I am laying before thee sword and winding-sheet: I am bending my neck towards thee: smite!

  • از فراق تلخ می‌‌گویی سخن ** هر چه خواهی کن و لیکن این مکن‌‌
  • Thou art talking of bitter separation (from me): do whatever thou wilt, but do not this.

  • در تو از من عذر خواهی هست سر ** با تو بی‌‌من او شفیعی مستمر 2415
  • Thy conscience within thee is a pleader on my behalf, it is a perpetual intercessor with thee in my absence.

  • عذر خواهم در درونت خلق تست ** ز اعتماد او دل من جرم جست‌‌
  • What pleads within thee for me is thy (noble) nature: from reliance on it my heart sought (to) sin (against thee).

  • رحم کن پنهان ز خود ای خشمگین ** ای که خلقت به ز صد من انگبین‌‌
  • Have mercy, unbeknown to thyself (without any self-conceit), O angry one, O thou whose nature is better than a hundred maunds of honey.”

  • زین نسق می‌‌گفت با لطف و گشاد ** در میانه گریه‌‌ای بر وی فتاد
  • In this fashion was she speaking graciously and winningly: meanwhile a (fit of) weeping came upon her.

  • گریه چون از حد گذشت و های های ** زو که بی‌‌گریه بد او خود دل ربای‌‌
  • When the tears and sobs passed beyond bounds—from her who was fascinating even without tears—

  • شد از آن باران یکی برقی پدید ** زد شراری در دل مرد وحید 2420
  • There appeared from that rain a lightning-flash (that) shot a spark of fire into the heart of the lonely man.

  • آن که بنده‌‌ی روی خوبش بود مرد ** چون بود چون بندگی آغاز کرد
  • She by whose beauteous face man was enslaved, how will it be when she begins to play the (humble) slave?

  • آن که از کبرش دلت لرزان بود ** چون شوی چون پیش تو گریان شود
  • She at whose haughtiness thy heart is trembling, how wilt thou fare when she falls a-weeping before thee?

  • آن که از نازش دل و جان خون بود ** چون که آید در نیاز او چون بود
  • She from whose disdain thy heart and soul are bleeding, how will it be when she turns to entreaty?