English    Türkçe    فارسی   

1
2388-2437

  • مرد سفلی دشمن بالا بود ** مشتری هر مکان پیدا بود
  • The low (base) man is the enemy of what is high: the purchaser (seeker) of each place (Heaven or Hell) is manifest (made known by his actions).
  • ای ستیره هیچ تو برخاستی ** خویشتن را بهر کور آراستی‌‌
  • O chaste woman, hast thou ever risen up and decked thyself for the sake of him that is blind?
  • گر جهان را پر در مکنون کنم ** روزی تو چون نباشد چون کنم‌‌ 2390
  • If I should fill the world with hidden pearls (of wisdom), how should I fare (what good would it do me), since they are not thy portion (since thou art unfit to receive them)?
  • ترک جنگ و ره زنی ای زن بگو ** ور نمی‌‌گویی به ترک من بگو
  • O wife, take leave of quarrelling and waylaying, and if thou wilt not, (then) take leave of me!
  • مر مرا چه جای جنگ نیک و بد ** کاین دلم از صلحها هم می‌‌رمد
  • What room have I for quarrelling with the good or the bad? —for this heart of mine is recoiling (even) from acts of peace.
  • گر خمش کردی و گرنه آن کنم ** که همین دم ترک خان و مان کنم‌‌
  • If thou keep silence, (’tis well), and if not, I will so do that at this very moment I will leave my house and home.”
  • مراعات کردن زن شوهر را و استغفار کردن از گفته‌‌ی خویش‌‌
  • How the wife paid regard to her husband and begged God to forgive her for what she had said.
  • زن چو دید او را که تند و توسن است ** گشت گریان گریه خود دام زن است‌‌
  • When the wife saw that he was fierce and unmanageable, she began to weep: tears in sooth are a woman's lure.
  • گفت از تو کی چنین پنداشتم ** از تو من اومید دیگر داشتم‌‌ 2395
  • She said, “When did I imagine such (words) from thee? I hoped of thee something different.”
  • زن در آمد از طریق نیستی ** گفت من خاک شمایم نه ستی‌‌
  • The wife approached by the way of self-naughting (self-abasement). “I am thy dust,” said she, “not (worthy to be) thy lady-wife.
  • جسم و جان و هر چه هستم آن تست ** حکم و فرمان جملگی فرمان تست‌‌
  • Body and soul and all I am is thine: the entire authority and command belongs to thee.
  • گر ز درویشی دلم از صبر جست ** بهر خویشم نیست آن بهر تو است‌‌
  • If because of poverty my heart has lost patience, it is not for my own sake, but for thine.
  • تو مرا در دردها بودی دوا ** من نمی‌‌خواهم که باشی بی‌‌نوا
  • Thou hast been my remedy in afflictions: I am unwilling that thou shouldst be penniless.
  • جان تو کز بهر خویشم نیست این ** از برای تستم این ناله و حنین‌‌ 2400
  • By thy soul, this is not for my own sake: this wailing and moaning of mine is on account of thee.
  • خویش من و الله که بهر خویش تو ** هر نفس خواهد که میرد پیش تو
  • (I swear) by God that at every moment my self would fain die for thy self before thee.
  • کاش جانت کش روان من فدی ** از ضمیر جان من واقف بدی‌‌
  • Would that thy soul, to which my soul is devoted, were aware of my soul's inmost thoughts!
  • چون تو با من این چنین بودی به ظن ** هم ز جان بیزار گشتم هم ز تن‌‌
  • Inasmuch as thou hast such (an ill) opinion of me, I am grown weary both of soul and of body.
  • خاک را بر سیم و زر کردیم چون ** تو چنینی با من ای جان را سکون‌‌
  • I cast earth on (renounce) silver and gold, since thou behavest thus to me, O comfort of my soul.
  • تو که در جان و دلم جا می‌‌کنی ** زین قدر از من تبرا می‌‌کنی‌‌ 2405
  • Thou who dwellest in my soul and heart, wilt thou declare thyself to be quit of me for this (small) amount (of offence)?
  • تو تبرا کن که هستت دستگاه ** ای تبرای ترا جان عذر خواه‌‌
  • Be quit (then)! for thou hast the power, (but) oh, my soul pleads against thy making this declaration.
  • یاد می‌‌کن آن زمانی را که من ** چون صنم بودم تو بودی چون شمن‌‌
  • Remember the time when I was (beautiful) as the idol, and thou (adoring) as the idolater.
  • بنده بر وفق تو دل افروخته ست ** هر چه گویی پخت گوید سوخته ست‌‌
  • Thy slave has kindled her heart (in eagerness) to comply with thee: whatever thou callest ‘cooked,’ she says it is ‘burnt.’
  • من سپاناخ تو با هر چم پزی ** یا ترش با یا که شیرین می‌‌سزی‌‌
  • Whatever thou mayst cook me with, I am thy spinach: whether (thou art) sour broth (to me) or sweet, thou art worthy (of my affection).
  • کفر گفتم نک به ایمان آمدم ** پیش حکمت از سر جان آمدم‌‌ 2410
  • I uttered infidelity (blasphemy): lo, I have returned to the true faith, I am come (to submit) with all my soul to thy command.
  • خوی شاهانه‌‌ی ترا نشناختم ** پیش تو گستاخ خر در تاختم‌‌
  • I did not know thy kingly nature, I rudely urged my ass (intruded) before thee.
  • چون ز عفو تو چراغی ساختم ** توبه کردم اعتراض انداختم‌‌
  • Since I have made (for myself) a lamp of thy forgiveness, I repent, I cast away (abandon) opposition.
  • می‌‌نهم پیش تو شمشیر و کفن ** می‌‌کشم پیش تو گردن را بزن‌‌
  • I am laying before thee sword and winding-sheet: I am bending my neck towards thee: smite!
  • از فراق تلخ می‌‌گویی سخن ** هر چه خواهی کن و لیکن این مکن‌‌
  • Thou art talking of bitter separation (from me): do whatever thou wilt, but do not this.
  • در تو از من عذر خواهی هست سر ** با تو بی‌‌من او شفیعی مستمر 2415
  • Thy conscience within thee is a pleader on my behalf, it is a perpetual intercessor with thee in my absence.
  • عذر خواهم در درونت خلق تست ** ز اعتماد او دل من جرم جست‌‌
  • What pleads within thee for me is thy (noble) nature: from reliance on it my heart sought (to) sin (against thee).
  • رحم کن پنهان ز خود ای خشمگین ** ای که خلقت به ز صد من انگبین‌‌
  • Have mercy, unbeknown to thyself (without any self-conceit), O angry one, O thou whose nature is better than a hundred maunds of honey.”
  • زین نسق می‌‌گفت با لطف و گشاد ** در میانه گریه‌‌ای بر وی فتاد
  • In this fashion was she speaking graciously and winningly: meanwhile a (fit of) weeping came upon her.
  • گریه چون از حد گذشت و های های ** زو که بی‌‌گریه بد او خود دل ربای‌‌
  • When the tears and sobs passed beyond bounds—from her who was fascinating even without tears—
  • شد از آن باران یکی برقی پدید ** زد شراری در دل مرد وحید 2420
  • There appeared from that rain a lightning-flash (that) shot a spark of fire into the heart of the lonely man.
  • آن که بنده‌‌ی روی خوبش بود مرد ** چون بود چون بندگی آغاز کرد
  • She by whose beauteous face man was enslaved, how will it be when she begins to play the (humble) slave?
  • آن که از کبرش دلت لرزان بود ** چون شوی چون پیش تو گریان شود
  • She at whose haughtiness thy heart is trembling, how wilt thou fare when she falls a-weeping before thee?
  • آن که از نازش دل و جان خون بود ** چون که آید در نیاز او چون بود
  • She from whose disdain thy heart and soul are bleeding, how will it be when she turns to entreaty?
  • آن که در جور و جفایش دام ماست ** عذر ما چه بود چو او در عذر خاست‌‌
  • She in whose tyranny and cruelty we are snared, what plea shall we have when she rises to plead?
  • زين للناس حق آراسته ست ** ز آن چه حق آراست چون دانند جست‌‌ 2425
  • (The love of desired things, women, etc.) is decked out for men (made attractive to them): God has arranged it: how can they escape from what God has arranged?
  • چون پی یسکن الیهاش آفرید ** کی تواند آدم از حوا برید
  • Inasmuch as He created her (the woman) that he (Adam) might take comfort in her, how can Adam be parted from Eve?
  • رستم زال ار بود وز حمزه بیش ** هست در فرمان اسیر زال خویش‌‌
  • Though he (the husband) be Rustam son of Zál and greater than Hamza (in valour), as regards authority he is his old woman's (his wife's) captive.
  • آن که عالم مست گفتش آمدی ** کلمینی یا حمیراء می‌‌زدی‌‌
  • He (the Prophet), by whose words the (whole) world was intoxicated, used to cry, “Speak to me, O Humayrá!”
  • آب غالب شد بر آتش از نهیب ** آتشش جوشد چو باشد در حجاب‌‌
  • The water prevailed over (extinguished) the fire by its dread onset, (but) the fire makes it seethe when it (the water) is screened (hidden in the cauldron).
  • چون که دیگی حایل آید هر دو را ** نیست کرد آن آب را کردش هوا 2430
  • When a cauldron comes between them both, it (the fire) annihilates the water and converts it into air.
  • ظاهرا بر زن چو آب ار غالبی ** باطنا مغلوب و زن را طالبی‌‌
  • If outwardly thou art dominating thy wife, like the (fire-quenching) water, (yet) inwardly thou art dominated and art seeking (the love of) thy wife.
  • این چنین خاصیتی در آدمی است ** مهر حیوان را کم است آن از کمی است‌‌
  • This is characteristic of Man (alone): to the (other) animals love is wanting, and that (want of love) arises from (their) inferiority (to Man).
  • در بیان این خبر که انهن یغلبن العاقل و یغلبهن الجاهل‌‌
  • Explanation of the Tradition, “Verily, they (women) prevail over the wise man, and the ignorant man prevails over them.”
  • گفت پیغمبر که زن بر عاقلان ** غالب آید سخت و بر صاحب دلان‌‌
  • The Prophet said that woman prevails exceedingly over the wise and intelligent,
  • باز بر زن جاهلان چیره شوند ** ز آن که ایشان تند و بس خیره روند
  • (While), on the other hand, ignorant men prevail over woman, because they are fierce and very impudent in their behaviour.
  • کم بودشان رقت و لطف و وداد ** ز آن که حیوانی است غالب بر نهاد 2435
  • They lack tenderness, kindness, and affection, because animality predominates over their (human) nature.
  • مهر و رقت وصف انسانی بود ** خشم و شهوت وصف حیوانی بود
  • Love and tenderness are human qualities, anger and lust are animal qualities.
  • پرتو حق است آن معشوق نیست ** خالق است آن گوییا مخلوق نیست‌‌
  • She (woman) is a ray of God, she is not that (earthly) beloved: she is creative, you might say she is not created.
  • تسلیم کردن مرد خود را به آن چه التماس زن بود از طلب معیشت و آن اعتراض زن را اشارت حق دانستن: بنزد عقل هر داننده‌‌ای هست که با گردنده گرداننده‌‌ای هست‌‌
  • How the man yielded to his wife's request that he should seek the means of livelihood, and regarded her opposition (to him) as a Divine indication. (Verse): To the mind of every knowing man it is a fact that with the revolving object there is one that causes it to revolve.