مهر و رقت وصف انسانی بود ** خشم و شهوت وصف حیوانی بود

پرتو حق است آن معشوق نیست ** خالق است آن گوییا مخلوق نیست‌‌

تسلیم کردن مرد خود را به آن چه التماس زن بود از طلب معیشت و آن اعتراض زن را اشارت حق دانستن: بنزد عقل هر داننده‌‌ای هست که با گردنده گرداننده‌‌ای هست‌‌

مرد ز آن گفتن پشیمان شد چنان ** کز عوانی ساعت مردن عوان‌‌

گفت خصم جان جان چون آمدم ** بر سر جان من لگدها چون زدم‌‌

چون قضا آید فرو پوشد بصر ** تا نداند عقل ما پا را ز سر 2440

چون قضا بگذشت خود را می‌‌خورد ** پرده بدریده گریبان می‌‌درد

مرد گفت ای زن پشیمان می‌‌شوم ** گر بدم کافر مسلمان می‌‌شوم‌‌

من گنه‌‌کارم توام رحمی بکن ** بر مکن یک بارگیم از بیخ و بن‌‌

کافر پیر ار پشیمان می‌‌شود ** چون که عذر آرد مسلمان می‌‌شود

حضرت پر رحمت است و پر کرم ** عاشق او هم وجود و هم عدم‌‌ 2445

کفر و ایمان عاشق آن کبریا ** مس و نقره بنده‌‌ی آن کیمیا

در بیان آن که موسی و فرعون هر دو مسخر مشیت‌‌اند چنان که زهر و پادزهر و ظلمات و نور و مناجات کردن فرعون به خلوت تا ناموس نشکند

موسی و فرعون معنی را رهی ** ظاهر آن ره دارد و این بی‌‌رهی‌‌

روز موسی پیش حق نالان شده ** نیم شب فرعون گریان آمده‌‌

کاین چه غل است ای خدا بر گردنم ** ور نه غل باشد که گوید من منم‌‌

ز آن که موسی را منور کرده‌‌ای ** مر مرا ز آن هم مکدر کرده‌‌ای‌‌ 2450

ز آن که موسی را تو مه رو کرده‌‌ای ** ماه جانم را سیه رو کرده‌‌ای‌‌

بهتر از ماهی نبود استاره‌‌ام ** چون خسوف آمد چه باشد چاره‌‌ام‌‌

نوبتم گر رب و سلطان می‌‌زنند ** مه گرفت و خلق پنگان می‌‌زنند

می‌‌زنند آن طاس و غوغا می‌‌کنند ** ماه را ز آن زخمه رسوا می‌‌کنند

من که فرعونم ز شهرت وای من ** زخم طاس آن ربی الاعلای من‌‌ 2455

خواجه‌‌تاشانیم اما تیشه‌‌ات ** می‌‌شکافد شاخ را در بیشه‌‌ات‌‌

باز شاخی را موصل می‌‌کند ** شاخ دیگر را معطل می‌‌کند

شاخ را بر تیشه دستی هست نی ** هیچ شاخ از دست تیشه جست نی‌‌

حق آن قدرت که آن تیشه تراست ** از کرم کن این کژیها را تو راست‌‌

باز با خود گفته فرعون ای عجب ** من نه در یا ربناام جمله شب‌‌ 2460

در نهان خاکی و موزون می‌‌شوم ** چون به موسی می‌‌رسم چون می‌‌شوم‌‌

رنگ زر قلب ده‌‌تو می‌‌شود ** پیش آتش چون سیه رو می‌‌شود

نی که قلب و قالبم در حکم اوست ** لحظه‌‌ای مغزم کند یک لحظه پوست‌‌

سبز گردم چون که گوید کشت باش ** زرد گردم چون که گوید زشت باش‌‌

لحظه‌‌ای ماهم کند یک دم سیاه ** خود چه باشد غیر این کار اله‌‌ 2465

پیش چوگانهای حکم کن فکان ** می‌‌دویم اندر مکان و لامکان‌‌

چون که بی‌‌رنگی اسیر رنگ شد ** موسیی با موسیی در جنگ شد

چون به بی‌‌رنگی رسی کان داشتی ** موسی و فرعون دارند آشتی‌‌

گر ترا آید بر این نکته سؤال ** رنگ کی خالی بود از قیل و قال‌‌

این عجب کاین رنگ از بی‌‌رنگ خاست ** رنگ با بی‌‌رنگ چون در جنگ خاست‌‌ 2470

چون که روغن را ز آب اسرشته‌‌اند ** آب با روغن چرا ضد گشته‌‌اند

چون گل از خار است و خار از گل چرا ** هر دو در جنگند و اندر ماجرا

یا نه جنگ است این برای حکمت است ** همچو جنگ خر فروشان صنعت است‌‌

یا نه این است و نه آن حیرانی است ** گنج باید جست این ویرانی است‌‌

آن چه تو گنجش توهم می‌‌کنی ** ز آن توهم گنج را گم می‌‌کنی‌‌ 2475

چون عمارت دان تو وهم و رایها ** گنج نبود در عمارت جایها

در عمارت هستی و جنگی بود ** نیست را از هستها ننگی بود

نی که هست از نیستی فریاد کرد ** بلکه نیست آن هست را واداد کرد

تو مگو که من گریزانم ز نیست ** بلکه او از تو گریزان است بیست‌‌

ظاهرا می‌‌خواندت او سوی خود ** وز درون می‌‌راندت با چوب رد 2480

نعلهای باژگونه ست ای سلیم ** نفرت فرعون می‌‌دان از کلیم‌‌

سبب حرمان اشقیا از دو جهان که خسر الدنیا و الآخرة

چون حکیمک اعتقادی کرده است ** کاسمان بیضه زمین چون زرده است‌‌

گفت سائل چون بماند این خاکدان ** در میان این محیط آسمان‌‌

همچو قندیلی معلق در هوا ** نی به اسفل می‌‌رود نی بر علی‌‌

آن حکیمش گفت کز جذب سما ** از جهات شش بماند اندر هوا 2485