شاخ را بر تیشه دستی هست نی ** هیچ شاخ از دست تیشه جست نی‌‌

حق آن قدرت که آن تیشه تراست ** از کرم کن این کژیها را تو راست‌‌

باز با خود گفته فرعون ای عجب ** من نه در یا ربناام جمله شب‌‌ 2460

در نهان خاکی و موزون می‌‌شوم ** چون به موسی می‌‌رسم چون می‌‌شوم‌‌

رنگ زر قلب ده‌‌تو می‌‌شود ** پیش آتش چون سیه رو می‌‌شود

نی که قلب و قالبم در حکم اوست ** لحظه‌‌ای مغزم کند یک لحظه پوست‌‌

سبز گردم چون که گوید کشت باش ** زرد گردم چون که گوید زشت باش‌‌

لحظه‌‌ای ماهم کند یک دم سیاه ** خود چه باشد غیر این کار اله‌‌ 2465

پیش چوگانهای حکم کن فکان ** می‌‌دویم اندر مکان و لامکان‌‌

چون که بی‌‌رنگی اسیر رنگ شد ** موسیی با موسیی در جنگ شد

چون به بی‌‌رنگی رسی کان داشتی ** موسی و فرعون دارند آشتی‌‌

گر ترا آید بر این نکته سؤال ** رنگ کی خالی بود از قیل و قال‌‌

این عجب کاین رنگ از بی‌‌رنگ خاست ** رنگ با بی‌‌رنگ چون در جنگ خاست‌‌ 2470

چون که روغن را ز آب اسرشته‌‌اند ** آب با روغن چرا ضد گشته‌‌اند

چون گل از خار است و خار از گل چرا ** هر دو در جنگند و اندر ماجرا

یا نه جنگ است این برای حکمت است ** همچو جنگ خر فروشان صنعت است‌‌

یا نه این است و نه آن حیرانی است ** گنج باید جست این ویرانی است‌‌

آن چه تو گنجش توهم می‌‌کنی ** ز آن توهم گنج را گم می‌‌کنی‌‌ 2475

چون عمارت دان تو وهم و رایها ** گنج نبود در عمارت جایها

در عمارت هستی و جنگی بود ** نیست را از هستها ننگی بود

نی که هست از نیستی فریاد کرد ** بلکه نیست آن هست را واداد کرد

تو مگو که من گریزانم ز نیست ** بلکه او از تو گریزان است بیست‌‌

ظاهرا می‌‌خواندت او سوی خود ** وز درون می‌‌راندت با چوب رد 2480

نعلهای باژگونه ست ای سلیم ** نفرت فرعون می‌‌دان از کلیم‌‌

سبب حرمان اشقیا از دو جهان که خسر الدنیا و الآخرة

چون حکیمک اعتقادی کرده است ** کاسمان بیضه زمین چون زرده است‌‌

گفت سائل چون بماند این خاکدان ** در میان این محیط آسمان‌‌

همچو قندیلی معلق در هوا ** نی به اسفل می‌‌رود نی بر علی‌‌

آن حکیمش گفت کز جذب سما ** از جهات شش بماند اندر هوا 2485

چون ز مغناطیس قبه‌‌ی ریخته ** در میان ماند آهنی آویخته‌‌

آن دگر گفت آسمان با صفا ** کی کشد در خود زمین تیره را

بلکه دفعش می‌‌کند از شش جهات ** ز آن بماند اندر میان عاصفات‌‌

پس ز دفع خاطر اهل کمال ** جان فرعونان بماند اندر ضلال‌‌

پس ز دفع این جهان و آن جهان ** مانده‌‌اند این بی‌‌رهان بی‌‌این و آن‌‌ 2490

سرکشی از بندگان ذو الجلال ** دان که دارند از وجود تو ملال‌‌

کهربا دارند چون پیدا کنند ** کاه هستی ترا شیدا کنند

کهربای خویش چون پنهان کنند ** زود تسلیم ترا طغیان کنند

آن چنان که مرتبه‌‌ی حیوانی است ** کاو اسیر و سغبه‌‌ی انسانی است‌‌

مرتبه‌‌ی انسان به دست اولیا ** سغبه چون حیوان شناسش ای کیا 2495

بنده‌‌ی خود خواند احمد در رشاد ** جمله عالم را بخوان قل یا عباد

عقل تو همچون شتربان تو شتر ** می‌‌کشاند هر طرف در حکم مر

عقل عقلند اولیا و عقلها ** بر مثال اشتران تا انتها

اندر ایشان بنگر آخر ز اعتبار ** یک قلاووز است جان صد هزار

چه قلاووز و چه اشیربان بیاب ** دیده‌ای کان دیده بیند آفتاب 2500

نک جهان در شب بمانده میخ دوز ** منتظر موقوف خورشید است و روز

اینت خورشیدی نهان در ذره‌‌ای ** شیر نر در پوستین بره‌‌ای‌‌

اینت دریایی نهان در زیر کاه ** پا بر این که هین منه با اشتباه‌‌

اشتباهی و گمانی در درون ** رحمت حق است بهر رهنمون‌‌

هر پیمبر فرد آمد در جهان ** فرد بود و صد جهانش در نهان 2505

عالم کبری به قدرت سحر کرد ** کرد خود را در کهین نقشی نورد

ابلهانش فرد دیدند و ضعیف ** کی ضعیف است آن که با شه شد حریف‌‌