احتما کن احتما ز اندیشه‌‌ها ** فکر شیر و گور و دلها بیشه‌‌ها

احتماها بر دواها سرور است ** ز آن که خاریدن فزونی گر است‌‌ 2910

احتما اصل دوا آمد یقین ** احتما کن قوت جان را ببین‌‌

قابل این گفته‌‌ها شو گوش‌‌وار ** تا که از زر سازمت من گوشوار

حلقه در گوش مه زرگر شوی ** تا به ماه و تا ثریا بر شوی‌‌

اولا بشنو که خلق مختلف ** مختلف جانند از یا تا الف‌‌

در حروف مختلف شور و شکی است ** گر چه از یک رو ز سر تا پا یکی است‌‌ 2915

از یکی رو ضد و یک رو متحد ** از یکی رو هزل و از یک روی جد

پس قیامت روز عرض اکبر است ** عرض او خواهد که با زیب و فر است‌‌

هر که چون هندوی بد سودایی است ** روز عرضش نوبت رسوایی است‌‌

چون ندارد روی همچون آفتاب ** او نخواهد جز شبی همچون نقاب‌‌

برگ یک گل چون ندارد خار او ** شد بهاران دشمن اسرار او 2920

و انکه سر تا پا گل است و سوسن است ** پس بهار او را دو چشم روشن است‌‌

خار بی‌‌معنی خزان خواهد خزان ** تا زند پهلوی خود با گلستان‌‌

تا بپوشد حسن آن و ننگ این ** تا نبینی رنگ آن و رنگ این‌‌

پس خزان او را بهار است و حیات ** یک نماید سنگ و یاقوت زکات‌‌

باغبان هم داند آن را در خزان ** لیک دید یک به از دید جهان‌‌ 2925

خود جهان آن یک کس است او ابله است ** هر ستاره بر فلک جزو مه است‌‌

پس همی‌‌گویند هر نقش و نگار ** مژده مژده نک همی‌‌آید بهار

تا بود تابان شکوفه چون زره ** کی کند آن میوه‌‌ها پیدا گره‌‌

چون شکوفه ریخت میوه سر کند ** چون که تن بشکست جان سر بر زند

میوه معنی و شکوفه صورتش ** آن شکوفه مژده میوه نعمتش‌‌ 2930

چون شکوفه ریخت میوه شد پدید ** چون که آن کم شد شد این اندر مزید

تا که نان نشکست قوت کی دهد ** ناشکسته خوشه‌ها کی مَیْ دهد

تا هلیله نشکند با ادویه ** کی شود خود صحت افزا ادویه‌‌

در صفت پیر و مطاوعت وی‌‌

ای ضیاء الحق حسام الدین بگیر ** یک دو کاغذ بر فزا در وصف پیر

گر چه جسم نازکت را زور نیست ** لیک بی‌‌خورشید ما را نور نیست‌‌ 2935

گر چه مصباح و زجاجه گشته‌‌ای ** لیک سر خیل دلی سر رشته‌‌ای‌‌

چون سر رشته به دست و کام تست ** درهای عقد دل ز انعام تست‌‌

بر نویس احوال پیر راهدان ** پیر را بگزین و عین راه دان‌‌

پیر تابستان و خلقان تیر ماه ** خلق مانند شب‌‌اند و پیر ماه‌‌

کرده‌‌ام بخت جوان را نام پیر ** کاو ز حق پیر است نز ایام پیر 2940

او چنان پیری است کش آغاز نیست ** با چنان در یتیم انباز نیست‌‌

خود قوی‌‌تر می‌‌شود خمر کهن ** خاصه آن خمری که باشد من لدن‌‌

پیر را بگزین که بی‌‌پیر این سفر ** هست بس پر آفت و خوف و خطر

آن رهی که بارها تو رفته‌‌ای ** بی‌‌قلاووز اندر آن آشفته‌‌ای‌‌

پس رهی را که ندیده ستی تو هیچ ** هین مرو تنها ز رهبر سر مپیچ‌‌ 2945

گر نباشد سایه‌‌ی او بر تو گول ** پس ترا سر گشته دارد بانگ غول‌‌

غولت از ره افکند اندر گزند ** از تو داهی‌‌تر در این ره بس بدند

از نبی بشنو ضلال رهروان ** که چشان کرد آن بلیس بد روان‌‌

صد هزاران ساله راه از جاده دور ** بردشان و کردشان ادبار و عور

استخوانهاشان ببین و مویشان ** عبرتی گیر و مران خر سویشان‌‌ 2950

گردن خر گیر و سوی راه کش ** سوی ره‌‌بانان و ره دانان خوش‌‌

هین مهل خر را و دست از وی مدار ** ز آن که عشق اوست سوی سبزه‌‌زار

گر یکی دم تو به غفلت واهلیش ** او رود فرسنگ‌‌ها سوی حشیش‌‌

دشمن راه است خر مست علف ** ای که بس خر بنده را کرد او تلف‌‌

گر ندانی ره هر آن چه خر بخواست ** عکس آن کن خود بود آن راه راست‌‌ 2955

شاوروهن پس آن گه خالفوا ** إن من لم یعصهن تالف‌‌

با هوا و آرزو کم باش دوست ** چون یضلک عن سبیل الله اوست‌‌

این هوا را نشکند اندر جهان ** هیچ چیزی همچو سایه‌‌ی همرهان‌‌

وصیت کردن رسول صلی الله علیه و اله و سلم علی را علیه السلام که چون هر کسی به نوع طاعتی تقرب جوید به حق تو تقرب جوی به نصیحت عاقل و بنده‌‌ی خاص تا از همه پیش قدم تر باشی‌‌