آن عدم او را هماره بنده است ** کار کن دیوا سلیمان زنده است‌‌

دیو می‌‌سازد جفان کالجواب ** زهره نی تا دفع گوید یا جواب‌‌

خویش را بین چون همی‌‌لرزی ز بیم ** مر عدم را نیز لرزان دان مقیم‌‌

ور تو دست اندر مناصب می‌‌زنی ** هم ز ترس است آن که جانی می‌‌کنی‌‌ 3685

هر چه جز عشق خدای احسن است ** گر شکر خواری است آن جان کندن است‌‌

چیست جان کندن سوی مرگ آمدن ** دست در آب حیاتی نازدن‌‌

خلق را دو دیده در خاک و ممات ** صد گمان دارند در آب حیات‌‌

جهد کن تا صد گمان گردد نود ** شب برو ور تو بخسبی شب رود

در شب تاریک جوی آن روز را ** پیش کن آن عقل ظلمت سوز را 3690

در شب بد رنگ بس نیکی بود ** آب حیوان جفت تاریکی بود

سر ز خفتن کی توان برداشتن ** با چنین صد تخم غفلت کاشتن‌‌

خواب مرده لقمه‌‌ی مرده یار شد ** خواجه خفت و دزد شب بر کار شد

تو نمی‌‌دانی که خصمانت کی‌‌اند ** ناریان خصم وجود خاکی‌‌اند

نار خصم آب و فرزندان اوست ** همچنان که آب خصم جان اوست‌‌ 3695

آب آتش را کشد زیرا که او ** خصم فرزندان آب است و عدو

بعد از آن این نار نار شهوت است ** کاندر او اصل گناه و زلت است‌‌

نار بیرونی به آبی بفسرد ** نار شهوت تا به دوزخ می‌‌برد

نار شهوت می‌‌نیارامد به آب ** ز انکه دارد طبع دوزخ در عذاب‌‌

نار شهوت را چه چاره نور دین ** نورکم اطفاء نار الکافرین‌‌ 3700

چه کشد این نار را نور خدا ** نور ابراهیم را ساز اوستا

تا ز نار نفس چون نمرود تو ** وارهد این جسم همچون عود تو

شهوت ناری به راندن کم نشد ** او به ماندن کم شود بی‌‌هیچ بد

تا که هیزم می‌‌نهی بر آتشی ** کی بمیرد آتش از هیزم کشی‌‌

چون که هیزم باز گیری نار مرد ** ز انکه تقوی آب سوی نار برد 3705

کی سیه گردد ز آتش روی خوب ** کاو نهد گلگونه از تقوی القلوب‌‌

آتش افتادن در شهر به ایام عمر

آتشی افتاد در عهد عمر ** همچو چوب خشک می‌‌خورد او حجر

در فتاد اندر بنا و خانه‌‌ها ** تا زد اندر پر مرغ و لانه‌‌ها

نیم شهر از شعله‌‌ها آتش گرفت ** آب می‌‌ترسید از آن و می‌‌شگفت‌‌

مشکهای آب و سرکه می‌‌زدند ** بر سر آتش کسان هوشمند 3710

آتش از استیزه افزون می‌‌شدی ** می‌‌رسید او را مدد از بی‌‌حدی‌‌

خلق آمد جانب عمر شتاب ** کاتش ما می‌‌نمیرد هیچ از آب‌‌

گفت آن آتش ز آیات خداست ** شعله‌‌ای از آتش بخل شماست‌‌

آب بگذارید و نان قسمت کنید ** بخل بگذارید اگر آل منید

خلق گفتندش که در بگشوده‌‌ایم ** ما سخی و اهل فتوت بوده‌‌ایم‌‌ 3715

گفت نان در رسم و عادت داده‌‌اید ** دست از بهر خدا نگشاده‌‌اید

بهر فخر و بهر بوش و بهر ناز ** نه از برای ترس و تقوی و نیاز

مال تخم است و به هر شوره منه ** تیغ را در دست هر ره زن مده‌‌

اهل دین را باز دان از اهل کین ** همنشین حق بجو با او نشین‌‌

هر کسی بر قوم خود ایثار کرد ** کاغه پندارد که او خود کار کرد 3720

خدو انداختن خصم در روی امیر المؤمنین علی علیه السلام و انداختن علی شمشیر را از دست‌‌

از علی آموز اخلاص عمل ** شیر حق را دان مطهر از دغل‌‌

در غزا بر پهلوانی دست یافت ** زود شمشیری بر آورد و شتافت‌‌

او خدو انداخت در روی علی ** افتخار هر نبی و هر ولی‌‌

آن خدو زد بر رخی که روی ماه ** سجده آرد پیش او در سجده‌‌گاه‌‌

در زمان انداخت شمشیر آن علی ** کرد او اندر غزایش کاهلی‌‌ 3725

گشت حیران آن مبارز زین عمل ** وز نمودن عفو و رحمت بی‌‌محل‌‌

گفت بر من تیغ تیز افراشتی ** از چه افکندی مرا بگذاشتی‌‌

آن چه دیدی بهتر از پیکار من ** تا شدی تو سست در اشکار من‌‌

آن چه دیدی که چنین خشمت نشست ** تا چنان برقی نمود و باز جست‌‌

آن چه دیدی که مرا ز آن عکس دید ** در دل و جان شعله ای آمد پدید 3730

آن چه دیدی برتر از کون و مکان ** که به از جان بود و بخشیدیم جان‌‌